ADİLCEVAZ Büyük L. Bitlis'e bağlı ilçe; Van gölü kuzeyinde; 26 980 nüf. (1990); 812 km2; 1 bucak, 25 köy. Merkezi, Bitlis'...
ADİLCEVAZ
Büyük L.
Bitlis'e bağlı ilçe; Van gölü kuzeyinde; 26 980 nüf. (1990); 812 km2; 1 bucak, 25 köy. Merkezi, Bitlis'in 91 km K.-D.'sunda Adilcevaz (esk. Arcı- ğa, Arçike); 10 103 nüf. (1990).
* TARİH. Önemli Urartu merkezlerinden olan Adilcevaz,I.Ö. Vli. yy.'da Asurlular' ın eline geçti. Sırasıyla Pers, Makedonya, Selefki, Parth, Roma, Bizans, Arap, Selçuklu, İlhanlI, Safevi egemenliklerinde kaldı; sonra Osmanlı topraklarına katıldı (1514). Birinci Dünya savaşı'nda Rus işgaline uğradı (1915). Yıkık bir durumda geri alındı (23 mart 1918). Cumhuriyetten sonra Bitlis'in Ahlat ilçesine bağlıyken, 1936'da ilçe oldu.
* ARKEOLOJİ ve MİMARLIK. Kentin 6 km kuzeyindeki Kef Kalesi'nde Prof. Emin Bilgiç ve Prof. Baki Öğün başkanlığında yürütülen kazılarda (1964-1972), Urartu devletinin önemli bir ticaret ve yönetim merkezi ortaya çıkarıldı. Bir yazıta göre kale, Rusa II döneminde (I.Ö. 685-645) yaptırılmıştır, içinde çok odalı büyük bir saray, sarayın kimi bölümlerinde iki sıra halinde dizilmiş pek çok küp (pıthos), hayvan, bitki ve çok katlı, kuleli yapı kabartmalarıyla bezeli büyük bazalt bloklar bulundu. Ayrıca tanrı Haldi'yi aslan, tanrıça Teişeba'yı boğa üstünde betimleyen kabartmalar ortaya çıkarıldı. Adilcevaz1 ın Durakbur mahallesinde yapılan kazılarda da (1971), doğal kaya oyuklarından ve kayalara oyulmuş basamaklı odalardan oluşan zengin buluntulu mezarlar ortaya çıkarıldı. Ahlat yolunda, Van gölüne uzanan kesimde de urartu kale kalıntıları vardır. Adilcevaz'ın batısındaki urartu kalesinin, Selçuklu döneminde onarıldığını gösteren yazıtı bulunmaktadır. Kale surları içindeki Ulu cami (Mescid-i Kebir), yapı özellikleriyle XV. yy.'a tarihlenir. Kale eteklerinde, Van göiü kıyısındaki Paşa camisi (XV. yy.), içten dört sütunla dokuz bölüme ayrılmış, kare planlı bir yapıdır. Birbirine koşut üç şahından oluşan Hüs- revpaşa kervansarayı'nın yalnızca kışlık bölümü sağlamdır. Bu yapıların yanı sıra, bugüne ulaşmayan Hatuniye medresesi ve Celalettinharzemşah türbesi' nden söz edilebilir.
Büyük L.
Bitlis'e bağlı ilçe; Van gölü kuzeyinde; 26 980 nüf. (1990); 812 km2; 1 bucak, 25 köy. Merkezi, Bitlis'in 91 km K.-D.'sunda Adilcevaz (esk. Arcı- ğa, Arçike); 10 103 nüf. (1990).
* TARİH. Önemli Urartu merkezlerinden olan Adilcevaz,I.Ö. Vli. yy.'da Asurlular' ın eline geçti. Sırasıyla Pers, Makedonya, Selefki, Parth, Roma, Bizans, Arap, Selçuklu, İlhanlI, Safevi egemenliklerinde kaldı; sonra Osmanlı topraklarına katıldı (1514). Birinci Dünya savaşı'nda Rus işgaline uğradı (1915). Yıkık bir durumda geri alındı (23 mart 1918). Cumhuriyetten sonra Bitlis'in Ahlat ilçesine bağlıyken, 1936'da ilçe oldu.
* ARKEOLOJİ ve MİMARLIK. Kentin 6 km kuzeyindeki Kef Kalesi'nde Prof. Emin Bilgiç ve Prof. Baki Öğün başkanlığında yürütülen kazılarda (1964-1972), Urartu devletinin önemli bir ticaret ve yönetim merkezi ortaya çıkarıldı. Bir yazıta göre kale, Rusa II döneminde (I.Ö. 685-645) yaptırılmıştır, içinde çok odalı büyük bir saray, sarayın kimi bölümlerinde iki sıra halinde dizilmiş pek çok küp (pıthos), hayvan, bitki ve çok katlı, kuleli yapı kabartmalarıyla bezeli büyük bazalt bloklar bulundu. Ayrıca tanrı Haldi'yi aslan, tanrıça Teişeba'yı boğa üstünde betimleyen kabartmalar ortaya çıkarıldı. Adilcevaz1 ın Durakbur mahallesinde yapılan kazılarda da (1971), doğal kaya oyuklarından ve kayalara oyulmuş basamaklı odalardan oluşan zengin buluntulu mezarlar ortaya çıkarıldı. Ahlat yolunda, Van gölüne uzanan kesimde de urartu kale kalıntıları vardır. Adilcevaz'ın batısındaki urartu kalesinin, Selçuklu döneminde onarıldığını gösteren yazıtı bulunmaktadır. Kale surları içindeki Ulu cami (Mescid-i Kebir), yapı özellikleriyle XV. yy.'a tarihlenir. Kale eteklerinde, Van göiü kıyısındaki Paşa camisi (XV. yy.), içten dört sütunla dokuz bölüme ayrılmış, kare planlı bir yapıdır. Birbirine koşut üç şahından oluşan Hüs- revpaşa kervansarayı'nın yalnızca kışlık bölümü sağlamdır. Bu yapıların yanı sıra, bugüne ulaşmayan Hatuniye medresesi ve Celalettinharzemşah türbesi' nden söz edilebilir.
Sebep: bilgisi değişikliği
Bitlis
Ahlat - Bitlis
Bitlis Muharebesi
Adilcevaz - Bitlis
Bilgiler
Tarihçe
Kentin adı Arapça Zatülcevz sözcüğünden türemiştir. Bu isim ilk olarak MS 890 dolaylarında burada kurulan bir Arap/İslam beyliğinin adı olarak görülür. Kentin daha eski olan esas adı Artske veya Artsike'dir. Bu isim muhtemelen Urartu dilindedir.
Adilcevaz'ın tarihi oldukça eskiye inmektedir. Bölgede öncelikle Urartular yerleşmiş, daha sonra Asurlular, Persler (MÖ.700), Makedonyalılar (330) buraya egemen olmuşlardır. MS.700 yıllarında Arap akınları buraya yoğunlaşmış, sonraki yıllarda bölge Araplar ile Bizanslılar arasında sürekli savaşlara sahne olmuş ve her iki toplum arasında zaman zaman el değiştirmiştir. Malazgirt Savaşından (1071) sonra da yörede Türklerin egemenliği başlamıştır.Yavuz Sultan Selim'in çaldıran Savaşı'ndan (1514) sonra da Osmanlı topraklarına katılmıştır.1514 yılında Osmanlı hakimiyetine giren Adilcevaz bu tarihten sonra ekonomik ve kültürel açıdan gerileyerek önemsiz bir kasaba niteliğini kazanmıştır. Kent 1916-1918 yılları arasında Ruslar'ın askeri işgali altında kalmıştır.
Coğrafya
İl merkezine 90 kilometre uzaklıktadır.
İlçenin kuzeyinde Urartular'a ait bugün Kef Kalesi adıyla anılan bir kale vardır. Ermeniler döneminde de kent Artske adıyla anılmış ve Pznunik vilayetinin başlıca kenti olmuştur.
Nüfus
İlçenin nüfusu, 2009 yılı genel nüfus sayımına göre 32.582 kişidir. Bunun 14.428'i ilçe merkezinde, 18.154'ü ise kasaba ve köylerde yaşamaktadır.
İlçe bağlısı olarak merkez hariç olmak üzere ilçe merkezine bağlı; 1 belde, 28 köy ve 8 mahalleden oluşmaktadır.
Adilcevaz'da Ekim ayının ilk haftasında geleneksel olarak Ceviz Festivali düzenlenir. Çeşitli etkinliklerle beraber cevizağası seçimi yapılır.
Ekonomi
İlçede yaklaşık olarak 30.500 adet ceviz ağacı bulunmaktadır. Yıllık fidan üretimi 10.000 adettir. Adilcevaz'da üretimi yapılan ceviz, dünya düzeyinde dereceye girmiştir. Bu cevizin kendine has bazı özellikleri mevcuttur.
Bilgiler
- İlçe nüfusu: 31.746
- Şehir nüfusu: 13.945
- Köy ve belde nüfusu: 17.801
- Yüzölçümü: 1.505 km²
- Koordinatlar °', °'
- ülke: Türkiye
- Coğrafi Bölge: Doğu Anadolu
- İl: Bitlis
- Posta kodu: 13500
- Alan kodu: 0434
- Plaka: 13
Tarihçe
Kentin adı Arapça Zatülcevz sözcüğünden türemiştir. Bu isim ilk olarak MS 890 dolaylarında burada kurulan bir Arap/İslam beyliğinin adı olarak görülür. Kentin daha eski olan esas adı Artske veya Artsike'dir. Bu isim muhtemelen Urartu dilindedir.
Adilcevaz'ın tarihi oldukça eskiye inmektedir. Bölgede öncelikle Urartular yerleşmiş, daha sonra Asurlular, Persler (MÖ.700), Makedonyalılar (330) buraya egemen olmuşlardır. MS.700 yıllarında Arap akınları buraya yoğunlaşmış, sonraki yıllarda bölge Araplar ile Bizanslılar arasında sürekli savaşlara sahne olmuş ve her iki toplum arasında zaman zaman el değiştirmiştir. Malazgirt Savaşından (1071) sonra da yörede Türklerin egemenliği başlamıştır.Yavuz Sultan Selim'in çaldıran Savaşı'ndan (1514) sonra da Osmanlı topraklarına katılmıştır.1514 yılında Osmanlı hakimiyetine giren Adilcevaz bu tarihten sonra ekonomik ve kültürel açıdan gerileyerek önemsiz bir kasaba niteliğini kazanmıştır. Kent 1916-1918 yılları arasında Ruslar'ın askeri işgali altında kalmıştır.
Coğrafya
İl merkezine 90 kilometre uzaklıktadır.
İlçenin kuzeyinde Urartular'a ait bugün Kef Kalesi adıyla anılan bir kale vardır. Ermeniler döneminde de kent Artske adıyla anılmış ve Pznunik vilayetinin başlıca kenti olmuştur.
Nüfus
İlçenin nüfusu, 2009 yılı genel nüfus sayımına göre 32.582 kişidir. Bunun 14.428'i ilçe merkezinde, 18.154'ü ise kasaba ve köylerde yaşamaktadır.
İlçe bağlısı olarak merkez hariç olmak üzere ilçe merkezine bağlı; 1 belde, 28 köy ve 8 mahalleden oluşmaktadır.
Adilcevaz'da Ekim ayının ilk haftasında geleneksel olarak Ceviz Festivali düzenlenir. Çeşitli etkinliklerle beraber cevizağası seçimi yapılır.
Ekonomi
İlçede yaklaşık olarak 30.500 adet ceviz ağacı bulunmaktadır. Yıllık fidan üretimi 10.000 adettir. Adilcevaz'da üretimi yapılan ceviz, dünya düzeyinde dereceye girmiştir. Bu cevizin kendine has bazı özellikleri mevcuttur.
Kaynak:msxlabs.org
YORUMLAR