Afrika’nın Dağları – Nehirleri – Gölleri

Afrika kıtasında yer edinen belirgin başlı ve mühim dağların, nehirlerin ve göllerin adları ve kısa kısa bilgiler Afrika, kıyılarının girin...

Afrika kıtasında yer edinen belirgin başlı ve mühim dağların, nehirlerin ve göllerin adları ve kısa kısa bilgiler

Afrika, kıyılarının girintisi-çıkıntısı azdır. Gemilerin sığınabileceği liman ve körfezler de az olduğu şeklinde açıklarındaki adalar da bir çok taneyi geçmez. Bunların başlangıcında, dünyanın en büyük adalarından birisi olan Madagaskar gelir.

Dünyanın en büyük çölü olan Büyük Sahra Şimal Afrika’yı ikiye ayırır. Sahra’nın kuzeyindeki bölümde Akdeniz iklimi ve jeolojik özellikleri yargı sürer. Bununla beraber bu bölge tarihinin de Avrupa ve Asya’nın Akdeniz bölgeleri tarihiyle bir alınyazısı birliği vardır. Büyük Sahra’nın, güneyi ise tamamen ayrı bir iklim, ırk ve kültür özelliği gösterir. Yakıcı bir güneşin kavurduğu, bu büyük çöl Şimal Afrika’yı Atlas Okyanusundan Kızıldeniz’e kadar keser. Fakat Nil nehri şark bölgesini ferahlatır. Çöl, yer yer kum ve taşlarla kaplıdır. Kuzeyinde vahalar vardır. Eskiden buralarda fakat atla, öküzle seyahat edilirdi. Beşinci yüzyıldan itibaren deve kullanılmaya başlandı. I. Dünya Savaşı esnasında çölde hususi motorlu vasıtalar kullanılmış uçakların gelişmesinden sonrasında da Büyük Sahra geriye kalan bir engel olmaktan çıkmıştır.

Orta Afrika ekvatorun iki yanında uzayıp giden ormanlarla kaplıdır. Bu ormanların şimal ve güneyinde savanalar (çayırlıklar) bulunmaktadır. Cenup Afrika kıyı süresince kıtayı çevreleyen dağlarla kaplıdır. Bunların içinde Kalahari Çölü bulunmaktadır.

Afrika’nın Dağları

Afrika’da öyleki pek büyük sıradağlar yoktur. En büyük dağ zinciri kuzey-batıda Akdeniz sahili süresince uzanan Atlas Dağlarıdır. Bu tür durumlar Yüksek Atlaslar, Tel Atlasları, Sahra Atlasları olmak suretiyle üçe ayrılır. Bu dağ zincirinin en yüksek yeri Yüksek Atlaslar’dadır (4300 m.). Büyük Sahra’nın ortasında yüksekliği 3.000 metreyi bulan Ahaggar Dağları ile Tibesti Dağları (3415 m.) vardır. Kızıldeniz sahili averaj 2000 metre yüksekliğindeki yamaçlarla kaplıdır. Bu zincirin en yüksek bölgeleri Habeşistan yaylasında Daşan Dağı (4620 m.) Victoria Gölünün şimal doğusunda Kenya Tepesi (5195 m.), güney-doğusundaki Kilimanjaro Tepesidir (6010 m.). Güneydoğu Afrikayı çevreleyen Drakensberg Dağlarının en yüksek yeri 3280 metredir. Garp Afrika’da mühim dağlar yoktur. Pek azının yüksekliği 2.000 metreyi geçer. Yalnız Gine Körfezindeki Kamerun Dağı 4.000 metre yüksekliktedir.

Afrika’nın Nehirleri

Afrika kıtası dere bakımından zengindir. Beş büyük dere: kıtanın topraklarını sular.

Nil: Afrika’daki nehirlerin en uzunudur (6.400 km.) Victoria Gölünden çıkar, Sudan topraklarında Ak Nil ismini alır, Habeşistan Dağlarından çıkan Mavi Nil ile birleşir. Kuzeye doğru Mısır’ı boydan boya geçer, Kahire’den itibaren deltasını halletmeye başlar, başlıca iki kol halinde Akdeniz’e dökülür. Havzasındaki toprakları çok verimli bir hale getiren Nil nehri tarih süresince bir sürü medeniyetlerin yatağı olmuştur.

Kongo: Göller Bölgesinden çıkar. Kaynağına yakın bulunmuş olduğu sıralarda Lualaba ismini taşır. Uzunluğu 4650 kilometredir. Pek çok kollar ile birlikte batıya doğru akar, Atlas Okyanusuna dökülür. Denize en fazlaca su taşıyan dere Kongo’dur.

Nijer: Garp Afrika’daki Futa Jalon Dağından çıkar, bir süre kuzey-doğuya doğru aktıktan sonrasında güneye dönerek Gine Körfezine dökülür. Uzunluğu 4.200 kilometredir. Meydana getirilen barajlarla dere havzasının sulanması sağlanmıştır. Böylelikle özellikle Macina’da pirinç ve pamuk yetiştirilir.

Zambezi: Garp Afrika’dan çıkar, doğuya doğru akarak, Rodezya’dan geçer. Mozambik’ten Hint Okyanusuna dökülür. Uzunluğu 2.700 km. dir. Yatağı çok engebeli olduğundan dere süresince sık sık çağlanlara rastlanır. Bunların en önemlisi Victoria Çağlayanıdır. Bu çağlayanın yüksekliği 100, genişliği 150 metre kadardır.

Turuncu Dere: 2.000 kilometre uzunluğunda bir Cenup Afrika nehridir. Doğudan batıya doğru akarak Kalahari Çölünün güneyinde Atlas Okyanusuna dökülür.

Afrika’da minik bazı nehirler daha vardır ki bu tür şeyler denize ulaşmadan göllere dökülürler..

Afrika’nın Gölleri

Afrika’da başlıca dört büyük göl vardır: Victoria, Tanganika, Nyasa ve Çad.

Victoria (Victoria Nyanza): 68.000 kilometre karelik yüzölçümü ile yeryüzündeki göllerin genişlik bakımından ikincisidir. Ekvatorun derhal güneyindedir. Şimal ve güneyinde bazı minik, göller vardır.

Tanganika: Dünyanın en uzun gölüdür. Victoria’nın. güney-batısında bulunmaktadır.Yüz ölçümü 32.000 km. karedir.

Nyasa: Tanganika Gölünün güney-doğusundadır. Yüzölçümü 30.800 km. karedir.

Çad: Nijerya’nın kuzey-batısındadır. Başlıca iki nehirle beslenir. Şimal ve şark sahilleri bataklıktır.