Büyük L. AFŞAR ya da AVŞAR, Oğuzlar'tn 24 boyundan biri. Nüfus ve tarihte oynadıkları rol bakımından Oğuzlar'ın en önemli bo...
Büyük L.
AFŞAR ya da AVŞAR, Oğuzlar'tn 24 boyundan biri. Nüfus ve tarihte oynadıkları rol bakımından Oğuzlar'ın en önemli boylarındandır. Büyük göç öncesi, Orta Asya'dan çıkarak Siriderya ırmağı boylarına yerleştiler. Kaşgarlı Mahmut, tarım ve ticaretle uğraşan bu yerleşik Afşarlar'a "yatuk" dendiğini yazar. Afşarlar'ın hangi tarihte İran, Suriye ve Anadolu'ya göç ettiklerine ilişkin belge yoktur. Bununla birpkte XI. ve Xll.yy.'da Aksungur ve oğlu imadettin Zengi önderliğinde bir grubun Suriye'ye göç ettiği biliniyor. Aynı tarihlerde bir grup da Yakup bin Aslan ve Aydoğdu bin Küçtogan yönetiminde Hu- ristan (Suriye) bölgesine göç etmiştir. Aydoğdu bin Küçtogan, Melikşah bin Mahmut'un ölümünden sonra, Huristan'ı bağımsız bir hükümdar gibi yönetmiş, ölümünden sonra çıkan kargaşada (1175), Afşar soyu bu bölgeden silinmiştir.
İran'a yerleşen Afşarlar'a ilişkin en sağlıklı belgeler, XIV.yy. sonuna aittir. Bu belgelerde Akkoyunlular'dan söz edilirken Afşar boyundan emirlerin de adı geçer. Şah İsmail, Safevi devletini kurarken (XVI.yy.), Afşarlar'dan da yardım ve destek görmüştür. Afşarlar, Abbas I dönemine (1588-1629) değin Safevi devletinin askeri ve sivil örgütünde önemli rol oynadılar. XVIII.yy 'da İran'a egemen olan Nadir Şah da Afşarlar'dandı. Afşarlar'ın devlet yönetiminde önemli görevler yüklenmeleri, XIX.yy. ortalarına değin sürdü. Bu döneme ait bir ta, İran'da türkçe konuşan oymaklar arasında birinci sırada Afşarlar'ın adı geçer,
Afşarlar'ın en kalabalık kesimi, Selçuklu ordusuyla birlikte Anadolu içlerine yürümüştür. Bunların büyük bölümü, yeni kurulan Büyük Selçuklu devletinin sınırlarını korumak üzere uç noktalara yerleştirildi. Karaman beyliğinin kuruluşunda, öbür Oğuz boylarıyla birlikte Afşarlar da önemli rol oynadılar. Afşarlar XIX.yy.Tn ikinci yarısına değin göçebe yaşamlarını sürdürmekte direndiler. Osmanlı yönetimi, göçerleri yerleşik düzene geçmeye zorlayınca Afşarlar ile merkezi yönetim arasında sık sık büyük çatışmalar çıktı. Göçerlerin üzerine Fırkai İslahiye gönderildi. (1865). Ayaklanan Afşarlar kıyıma uğradı, ayaklanma kanlı bir biçimde bastırıldı. Bir bölümü zorla Kayseri ve Göksün (Kahramanmaraş) yöresine yerleştirildi.
Afşarlar, günümüzde, Türkiye'den başka İran, Azerbaycan, Afganistan ve Suriye'de küçük topluluklar halinde yaşarlar. Türkiye'de en çok İçel, Çukurova, Kahramanmaraş, Kayseri ve Toros yaylalarında bulunurlar. Bir bölümü geleneklerine bağlı kalarak göçebe yaşamlarını sürdürmektedir. Başta Sivas, Ankara, Bolu ve İsparta olmak üzere, Türkiye'de 44 Afşar köyü olduğu sanılmaktadır.
Anadolu'da “Afşar" ya da "Avşar" adını taşıyan birçok köy ve yer adı vardır.
YORUMLAR