Büyük L. AĞARTILMAK -AĞARMAK AĞARTMA a. Ağartmak eylemi. *Foto. Bir duyarkatın işlenme evresi. (Bu evrede bir fototipin indirgenmiş ...
Büyük L.
AĞARTILMAK -AĞARMAK AĞARTMA a. Ağartmak eylemi.
*Foto. Bir duyarkatın işlenme evresi. (Bu evrede bir fototipin indirgenmiş gümüşü, çözünür bir tuza dönüştürülür ve tespit banyosuyla giderilir.) |j Optik ağartma, flüorışıl maddelerin katılmasıyla beyazların ve açık tonlu yerlerin ışığını artırma.
*Kuyumc. Kararmış maden yüzeyine gerçek rengini kazandırma işlemi
*Kürkç. Bir kürkün organik beyaz ya da sarı rengini talkla canlandırma işlemi.
*Şekere. Pişirilmiş bir şeker topağını parlak, yumuşak ve saydamsız duruma getirmek için çekip uzatma işlemi.
*Tekst. Tekstil elyafının rengini gidermek, onu susever duruma getirmek ve tüm yabancı maddelerden arındırmak amacını güden işlemlerin tümü. (Bk. an- sikl. böl.)
*ANSİKl. Kuyumc. Kıymetli maden alaşımları, süs eşyası olarak işlenirken, ateşle devamlı temas sonucu kararır. Ağartma işlemi, işlerinin sıhhatli yürütülmesi ve son cila işleminden ilkin parçanın gerçek rengine kavuşturulması açısından önemlidir Bunun için, parçanın oksit gideren çeşitli kimyasal bileşiklerle işlem görmesi, çoğunlukla da zaçyağt denilen sulu sülfrik asit çözeltisinde bir süre kaynatılması yeterlidir.
*Tekst. Sanayide ağartma, kumaşlara, örgülere ve azca oranda da olsa dokuma işleminden ilkin boyanacak eğrilmiş ipliklere uygulanır, iplikleri ağartma işlemi, bobinler ya da çileler halinde banyo dola- şımlı aygıtlarda kesikli olarak gerçekleştirilir. Eskiden kumaş ağartma işlemi kesikli bir sürece gore teknede yapılırdı; günümüzdeyse devamlı ya da yarı devamlı bir süreç uygulanır; bu süreçte ısı, ağartma etkeni ve dolayısıyla tepkime hızı gözönüne alınır. Geniş ve devamlı süreçte kumaş parçaları emdirme fularından sonrasında buharlama kazanından (100°C) ve ters yönde yerleştirilmiş bir takım yıkama teknesinden geçirilir. Yarı devamlı yöntemde buharlama kazanının yerini bir olgunlaştırma kazanı alır; kumaş gerek açık (J-Box) gerek sarılmış (Pad-Roll) halde, tepkime süresi süresince ve devamlı yıkama uygulanmadan ilkin bu kazanda tutulur. Örgüler ilmiklerinin dayanıksızlığı yüzünden bir çok süre kesikli süreçle ağartılır; bu amaçla ağartılacak madde ya dolaşımlı aygıtlara (Jet, Overflovv) konur ya da katlanmış örgünün yavaş ilerleyişiyle banyo hareketini ayarlayan makineler kullanılır.
* Naturel selüloz elyatını ağartmak. Bu işlem elyafın mühim seviyede bozurımasına ve ağırlık yitirilmesine neden olur; bu yüzden yalnızca beyaz renkte satılan, pastel nüanslarda boyanan ve baskıya giren kumaşlara uygulanır. En yaygın ağartıcı, oksijenli sudur ve çok ender olarak klorit ya da sodyum hipoklorit kullanılır (Javel suyu); hipokloritten daima soğuk ağartmada yararlanılır. Ağartmadan ilkin yapılması ihtiyaç duyulan iki işlem vardır: birincisi haşıl sökme'dir ve nişastalı maddeleri ya da kumaşın çözgü ipliklerinde bulunan bileşik haşıl karışımlarını gidermek için başvurulur; İkincisiyse sıcakta ve alkali ortamda kaynatma'dır; bu işlem mumları, çözünür boyar maddeleri ve yabancı maddeleri elemek için uygulanır. Ağartma, kumaşlara parlak bir beyazlık veren optik beyazlatıcı vurularak tamamlanabilir.
Bu tekniklerle pamuk, keten, nadir olarak kenevir ve jüt şeklinde tekstil ürünleri ağartılır. Sözkonusu teknikler, uzun süre kullanılan zanaatkâr şekillerinin yerini almıştır; bu yöntemlerde kumaş çayıra serilir ve ağartıcı fiil bir olasılıkla havayla ışığın etkisinden lanırdı.
* Yun ağartma. Yapağı yünü ya da kaba yün yıkama ile giderilen katı yabancı maddeler ve organik yağlar ihtiva eder. Kimi durumlarda yüne iyice işlemiş bitkisel tanecikleri ayıklamak için kömürleştirme ya da kimyasal pıtrak temizleme yoluna gidilir. Bu evrede yün ilk durumuna oranla göreli bir beyazlık kazanmıştır. Bundan dolayı kumaş ve ipliklere indirgeyici ya da oksijenli suyla uygulanan kesikli ağartma, yalnız açık renge boyanacak malzemeler için öngörülür. Kuşkusuz, iplik çekme ya da dokumaya hazırlama esnasında ipliklere yapışmış yağlayıcı ve haşıllayıcı maddeleri boyama işleminden ilkin gidermek gerekir.
* ipek ağartma. Pişirme'den sonrasında ipek, iplik, şerit, hurda ya da kumaş halinde, çoğunlukla kesikli tekniklere gore oksijenli suyla ağartılabilir.
* Kimyasal elyaf. Kimyasal elyaf, bilhassa bireşimsel elyaf, organik olarak beyazdır ve ağartma işlemi gerektirmez. Yalnızca organik elyafla karışık halde olursa işlemden geçirilir.
YORUMLAR