Büyük L. sıf. Tıp. 1. Ağrı gideren bir madde için kullanılır. —2. Ağrıkesici davranış, ağrılarını hafifletmek için bazı hastaların...
Büyük L.
sıf. Tıp. 1. Ağrı gideren bir madde için kullanılır. —2. Ağrıkesici davranış, ağrılarını hafifletmek için bazı hastaların takındıkları tavır. (Bu davranış acının yerine göre [mide, safra kesesi hastalıkları] değişir ve özellikle kemik ve eklem hastalıklarında [romatizma] rastlanır.) Eşanl. ANTALJİK.
♦ a. Ağrıkesici madde.
—ANSİKL. Etki mekanizmalarına göre ağ-
rıkesıcıler iki büyük gruba ayrılır: merkez ağrıkesicileri ve çevresel ağrıkesiciler. Merkez ağrıkesicileri, merkez sinir sistemi üzerinde (omurilik ve/ya da omurilik yukarısında) etkilerini gösterirler. Bu grupta süreğen ağrıları dindirmek için yüksek dozlarda kullanılabilen birtakım trisiklik depresyon gidericiler ve psikotropnöro- leptikler bulunmasına rağmen, esas ilaçlar yine de morfinli maddelerdir. Morfinli ilaçlar geçici bir ağrıkesme sağlar, öteki duygular bozulmaz ve tedavi dozlarında hasta bilinçli kalır. Acı duyumu tam ortadan kaldırılamasa bile, özellikle ona karşı duyulan tepki değişikliğe uğrar: ağrının kesilmesiyle birlikte ağrıya karşı bir kayıtsızlık duygusu da belirir (morfinli maddelerin psikodisleptik etkisi).
Afyonlu maddelerin ağrıkesici etkisini açıklamak için birçok mekanizma öne sürülmüştür: omurilikte ağrı ve acı mesajları iletiminde durgunluk, beyin sapında bu mesajları önleyen denetimlerin pekiştirilmesi, merkezde acının bilinçlenmesi üstünde görülen etki. Bu ilaç grubunda afyondan başka, afyonun doğal alkaloitleri (morfin, kodein), yarı sentetik türevleri (eroin, oksikodon) ve petidin ile dekstro- moramit gibi sentetik ağrıkesiciler sayılabilir. Gözlenen ağrıkesme etkisinin niteliği ve hızı kullanılan maddeye, kullanım şekline, bireyin duyarlığına ve doza bağlıdır. Bununla birlikte doz aşılsa bile, ağ- rıkesici etkinin artmadığı bir eşik vardır; bu eşiğin ötesinde kullanılan maddenin zehirleyici etkisi giderek daha belirginleşir; bu etkinin kısa vadede en tehlikelisi özellikle sindirim yolu kullanıldığında ortaya çıkan solunum durgunluğudur. Ama morfinli maddelerin en büyük tehlikesi bunlara karşı bedensel ve ruhsal bağımlılıktır; dolayısıyla bu ilaçlar başka ilaçlarla yatıştırılamayan ya da ölümcül duruma gelmiş olan acıları dindirmek amacıyla kullanılmalıdır.
Bedensel ve ruhsal alışkanlık yapmaları bakımından birinci gruptan ayrılan çevresel ağrıkesiciler grubuna ılımlı ağrılara karşı kullanılan değişik kimyasal yapıdaki maddeler girer. Bunlar doğrudan doğruya ağrının olduğu yerde (ağrı iç organlarda değilse) etkisini gösteren maddelerdir. Ağrıkesici etki, ateş düşürücü ve/ya da iltihap önleyici etkilerle birlikte olup olmadığına göre üçe ayrılır: iltihap önleyici-ateş düşürücü ağrıkesiciler ya da sieroit olmayan iltihap önleyıciler(örneğin asetılsalisitlik asit tipi); ateş düşürücü ağ- rıkesiciler (amidopirin ya da parasetamol tipi); genellikle yalın halde bulunan çevresel ağrıkesiciler (glafemin tipi).
Ağrı Nedir? Ağrı Hastalıkları ve Tedavisi Hakkında
Parasetamol içeren tüm ilaçların ağrı kesici özelliği var mıdır?
Yaprak Kesici Karınca (Atta colombica)
YORUMLAR