AKDENİZ HUMMASI , a. Patol. Brüselozun (malta humması, melitokoksi) eşanlamlısı. Akdeniz iklimi, Akdeniz havzasının kıyılarına özgü...
AKDENİZ HUMMASI , a. Patol. Brüselozun (malta humması, melitokoksi) eşanlamlısı.
Akdeniz iklimi, Akdeniz havzasının kıyılarına özgü iklim tipi. Kışı yağışlı astropikal iklim ya da tanıtıcı ağacından ötürü zeytin iklimi de denir. Akdeniz'in kuzeyindeki ılıman nemli orta kuşak iklimleriyle, güneyindeki tropikal çöl iklimleri arasında bir geçiş tipi olan Akdeniz ikliminin başlıca özelliğini kışların yağışlı ve genel olarak ılık, yazların kurak ve sıcak geçişi oluşturur. Bu özellik atmosferin başlıca basınç ve rüzgâr kuşaklarının mevsimlik yer değiştirmesinin bir sonucudur: merkezi Açores adalarında olan astropikal yüksek basınç alanı yazın kuzeye doğru kayar ve nemli kutupsal hava kütlelerinin Akdeniz'e sokulmasını önleyen bir engel meydana getirerek kuraklığa neden olur. Kışın, Açores yüksek basıncı güneye çekilir ve nemli denizsel kutupsal hava kütleleri ile tropikal hava kütleleri çoğu zaman Akdeniz üzerinde karşılaşırlar. Kutupsal cephe adı verilen bu karşılaşma alanına bağlı olarak meydana gelen süreçler, özellikle batıdan doğuya doğru ilerleyen gezici alçak basınç alanlarına bağlı cepheler boyunca yükselmeler Akdeniz ülkelerinde kış yağışlarına neden olur. Genel temel özelliği bu olmakla beraber, bu iklim tipinin yayılış alanında özellikle Akdeniz havzasının kuzey ve güney kesimleri ile doğu ve batı kesimleri arasında önemli ayrılıklar görülür. Kuzey kesiminde yağışlar daha bol, yaz kuraklığı daha hafif ve daha kısa (3-4 ay), kış sıcaklıkları biraz daha düşüktür. Bu kesim soğuk dalgalarının ve şiddetli yerel rüzgârların (Mistral, Bora, Vardarak) etkisinde daha çok kalır ve don olayı görülür. Akdeniz'e doğru uzanan yarımadaların batı kıyılarında iklim daha yağışlı (yer yer 1 000 mm'yi aşan yağışlar) ve daha denizsel olduğu halde, doğuya bakan kıyıları ve iç kısımlar daha az yağış alır ve yıllık sıcaklık farkları daha belirgindir. Öte yandan, Akdeniz bölgesinde güneye ilerledikçe sıcaklık yükselir, yağış azalır (en güneyde 200 mm kadar), kurak mevsimin süresi (7-8 ay) ve şiddeti artar; nihayet aynı yönde gidilerek çöl iklimine geçilir. Bu kesim zaman zaman sıcak yerel rüzgârların (Scirocco, Harmattan) etkisinde kalır. Akdeniz iklimi, Akdeniz havzası dışında öteki kıtaların astropikal enlemlerdeki batı kıyılarında da (Kaliforniya, Orta Şili, Cape bölgesi ve Güney-Batı Avustralya) görülür. Yılda birkaç bin saati bulan güneşlenme süresi, mavi gökyüzü, sıcak bir deniz ve kurak yaz mevsimi Akdeniz ülkelerinde deniz turizminin büyük ölçüde gelişmesinde rol oynayan başlıca doğal etkenlerdir.
Akdeniz iklimi, Akdeniz havzasının kıyılarına özgü iklim tipi. Kışı yağışlı astropikal iklim ya da tanıtıcı ağacından ötürü zeytin iklimi de denir. Akdeniz'in kuzeyindeki ılıman nemli orta kuşak iklimleriyle, güneyindeki tropikal çöl iklimleri arasında bir geçiş tipi olan Akdeniz ikliminin başlıca özelliğini kışların yağışlı ve genel olarak ılık, yazların kurak ve sıcak geçişi oluşturur. Bu özellik atmosferin başlıca basınç ve rüzgâr kuşaklarının mevsimlik yer değiştirmesinin bir sonucudur: merkezi Açores adalarında olan astropikal yüksek basınç alanı yazın kuzeye doğru kayar ve nemli kutupsal hava kütlelerinin Akdeniz'e sokulmasını önleyen bir engel meydana getirerek kuraklığa neden olur. Kışın, Açores yüksek basıncı güneye çekilir ve nemli denizsel kutupsal hava kütleleri ile tropikal hava kütleleri çoğu zaman Akdeniz üzerinde karşılaşırlar. Kutupsal cephe adı verilen bu karşılaşma alanına bağlı olarak meydana gelen süreçler, özellikle batıdan doğuya doğru ilerleyen gezici alçak basınç alanlarına bağlı cepheler boyunca yükselmeler Akdeniz ülkelerinde kış yağışlarına neden olur. Genel temel özelliği bu olmakla beraber, bu iklim tipinin yayılış alanında özellikle Akdeniz havzasının kuzey ve güney kesimleri ile doğu ve batı kesimleri arasında önemli ayrılıklar görülür. Kuzey kesiminde yağışlar daha bol, yaz kuraklığı daha hafif ve daha kısa (3-4 ay), kış sıcaklıkları biraz daha düşüktür. Bu kesim soğuk dalgalarının ve şiddetli yerel rüzgârların (Mistral, Bora, Vardarak) etkisinde daha çok kalır ve don olayı görülür. Akdeniz'e doğru uzanan yarımadaların batı kıyılarında iklim daha yağışlı (yer yer 1 000 mm'yi aşan yağışlar) ve daha denizsel olduğu halde, doğuya bakan kıyıları ve iç kısımlar daha az yağış alır ve yıllık sıcaklık farkları daha belirgindir. Öte yandan, Akdeniz bölgesinde güneye ilerledikçe sıcaklık yükselir, yağış azalır (en güneyde 200 mm kadar), kurak mevsimin süresi (7-8 ay) ve şiddeti artar; nihayet aynı yönde gidilerek çöl iklimine geçilir. Bu kesim zaman zaman sıcak yerel rüzgârların (Scirocco, Harmattan) etkisinde kalır. Akdeniz iklimi, Akdeniz havzası dışında öteki kıtaların astropikal enlemlerdeki batı kıyılarında da (Kaliforniya, Orta Şili, Cape bölgesi ve Güney-Batı Avustralya) görülür. Yılda birkaç bin saati bulan güneşlenme süresi, mavi gökyüzü, sıcak bir deniz ve kurak yaz mevsimi Akdeniz ülkelerinde deniz turizminin büyük ölçüde gelişmesinde rol oynayan başlıca doğal etkenlerdir.
Büyük L.
YORUMLAR