Anayasa nedir? Anayasa ne demektir? Anayasanın özellikleri, çeşitleri ve yapılışları itibari ile genel özelliklerinden bahseden yazımız. De...
Anayasa nedir? Anayasa ne demektir? Anayasanın özellikleri, çeşitleri ve yapılışları itibari ile genel özelliklerinden bahseden yazımız.
Devletin şeklini, yasama, yürütme ve yargılama erkleri ile vatandaşların haklarını düzenleyen temel kanundur. Her memlekette en önemli kanun olarak kabul edilmiş, yapılması, değiştirilmesi ayrı usullere bağlanarak üstünlüğü sağlanmıştır.
Anayasalar yapılışları bakımından üç çeşittir:
1) Hükümdarlar tarafından bağışlananlar;
2) Hükümdarlarla uzlaşma yolu ile olanlar;
3) Normal yol olan milletçe yapılanlar.
Bugün genel olarak anayasaların milletçe yapılması yolu güdülmektedir. Bu da ya kurucu meclislerce ya millet meclislerince, ve ya halk oyuna sunmak sureti ile yapılır.
Anayasalar «yazılı» ve «yazılı olmayanlar» diye ikiye; değiştirmede tutulan yola göre «sert» ve «yumuşak» diye gene ikiye ayrılır. Devlet şekline göre de anayasalar «monarşik» ve ya «cumhurluk» olur. Kurdukları hükümet sistemine göre de «parlâmento sistemi», «başkanlık sistemi» ve «meclis sistemi» diye de üçe ayrılır. Kısa veya uzun olmalarına göre de ayrılabilirler.
Anayasalar genel olarak temel hükümler koyar, değişebilir ayrıntıları öbür kanunlara bırakır. Bu bakımdan, anayasalar genel olarak kısadır. Bu kısalık vatandaşlara, anayasa hükümlerini bilme imkanını sağlar.
Osmanlı İmparatorluğunda anayasaya doğru ilk hareket Mustafa Reşit Paşa‘nın kaleme alarak 3 kasım 1839 da okuduğu Gülhane Hattı ile başlamış; ilk anayasa da Kanun-u Esasî adı ile 11 aralık 1876 da ilan olunmuştur. Bu, II. Abdülhamit tarafından bağışlanmış bir anayasadır. Milletçe yapılan ilk anayasayı 20 ocak 1921 de Birinci Büyük Millet Meclisi, ikinciyi de 20 nisan 1924 te İkinci Büyük Millet Meclisi yapmıştır. Kanun-u Esasi 20 nisan 1924 te Teşkilât-ı Esasiye Kanunu adını almış, bu deyim 10 ocak 1945’te Anayasa olarak değiştirilmiştir.
YORUMLAR