Yüce önder Mustafa Kemal Mustafa kemal atatürk’ün iktisat faaliyetinde yapmış olduğu yenilikler nedir? Iktisat faaliyetinde meydana getirile...
Yüce önder Mustafa Kemal Mustafa kemal atatürk’ün iktisat faaliyetinde yapmış olduğu yenilikler nedir? Iktisat faaliyetinde meydana getirilen büyük gelişmeler hakkında bilgiler.
Mustafa kemal atatürk yeni Türkiye’nin dayanaçağı temellerden birinin iktisat bulunduğunu daha Kurtuluş Savaşı esnasında sözleriyle, hareketleriyle göstermişti. Ekonomik bağımsızlık yalnız antlaşmalarla kazanılamazdı. Bundan ötürü, devletle milletin el ele emek harcaması gerekti
Osmanlı İmparatorluğu yıkıldığı zaman devletin yabancılara 500 milyon lira borcu vardı; buna karşılık geliri fakat 10-15 milyondu ki, bununla borçlarının faizini dahi ödeyemezdi. Mustafa kemal atatürk, bu feci durumdan harap yurdu kısa zamanda mamur bir ülke haline getirdi.
Cumhuriyetin iktisat politikasının ana temeli şu oldu: Dışarıya satılandan çok mal almamak. Bu konuyu sağlamak için de yurtta geniş seviyede bir kalkınmaya girişildi. Cumhuriyetin minimum 25 senesinde, bu siyaset, bir takım aksamalara, zorluklara karşın başarıyla yürütüldü.
Ziraat. — Türkiye, ilk olarak bir ziraat ülkesiydi. Fakat, Osmanlı İmparatorluğu ziraat için belli başlı hiçbir şey yapmadığından, Cumhuriyet Türkiyesi, yurdu çorak bir halde teslim almıştı. Nüfusunun çoğunluğu köylü olan Türkiye’nin, köyü onarmak, köylüyü kalkındırmak, onu ezen vergileri kaldırmak ilk göreviydi. Cumhuriyet hükümeti bu açıdan işe başladı. Once 17 şubat 1925’te “aşar” kaldırıldı. Böylelikle, köylü geniş bir nefes aldı.
Öte taraftan, uzun savaşlar yüzünden, köylü parasız, araçsız kalmıştı. Cumhuriyet hükümeti köylüye, üretim enerjisini çoğaltmak için, faizsiz borç verdi. Bir süre sonra Ziraat Bankası, birbirine kefil olan köylüye borç para dağıtmaya başladı. Aradaki borç para veren sınıfı ortadan kaldırmak için 1929’da ziraat kredi kooperatifleri kuruldu. Bu, ziraat faaliyetinde gerçek, derin bir devrim hareketi oldu.
Cumhuriyet hükümeti, köylüye araç yardımı da yapmış oldu. Traktör dağıttı. Bu alanda Mustafa kemal atatürk kendisi de traktör kullanarak, Türk köylüsüne öncü oldu. Bu hareketler, tarımın gelişmesini, ekilen toprakların çoğalmasını sağlamış oldu. Daha sonraki yıllarda tüm dünyanın gelişmesine uyularak çiftçinin motorlu araçlarla emek harcaması mevzusu ele alındı. 1950’den sonrasında Mustafa kemal atatürk’ün, kendisi traktör kullanarak yapmış olduğu önderliğe uygun bir biçimde memlekete bolca oranda motorlu ziraat araçları getirildi, traktör fabrikası kuruldu. Böylelikle köylünün daha geniş seviyede ziraat yapması imkanı yaratılmış oluyordu. Bundan sonra karasabanın yerini traktörün çekmiş olduğu pulluklar alıyor, elle savrulan harman işini dev harman makinaları kısa bir zamanda halledip bitiriyordu.
Hükümet, bununla birlikte, ziraat öğrenimine ehemmiyet vererek okullar açmış olduğu benzer biçimde, ziraat uzmanlarının sayısını da artırdı. Ormancılık ve hayvancılık mevzuları da aynı şekilde ele alınarak geliştirildi.
Ayrıca, en mühim mevzu, topraksız köylüyü toprak sahibi etmekti. Mustafa kemal atatürk devrinde bu mühim dava üstünde de duruldu. Hükümet derin, köklü incelemeler yapmış oldu. Bir çok minik denemeden sonrasında, bu mevzunun ileri bir zamana bırakılması kararlaştırıldı.
Yerli Sanayi. — Osmanlı Devleti, sanayi faaliyetinde fakat bir “tezgah” devri yaşamıştı. Cumhuriyet kurulduktan sonrasında, yeni devletin başlıca gayesi, ulusal ekonomiyi oluşturmak, gittikçe geliştirmek oldu.
“Sanayii Teşvik” kanunu çıkarılarak, ulusal endüstrinin kuvvetlendirilmesine çalışıldı. Gümrük tarifeleri değiştirilerek yerli mallar korundu. Türk mallarının taşınması için en aşağı ücret tarifesi kabul edildi. Sanayi kurucularına paraca yardım yapıldığı benzer biçimde Endüstri ve Maadin Bankası kuruldu ki bu banka bir süre sonra Sümerbank ismini almıştır.
Hususi sermayeyle kurulan sanayi kurumları devletin desteğiyle büyük gelişme gösterdiyse de bu, yeter değildi. Büyük ana para, geniş teknik isteyen endüstriyi oluşturmak ödevini direkt doğruya devlet üstüne aldı. Sümerbank’ın kurulmasından (1933) sonrasında, devlet endüstrisini yönetmek görevi bu bankaya verildi. 1934’te süregelen ilk 5 Senelik Plan ile dokuma, maden, selüloz, seramik, kimya endüstrileri kuruldu. Açılan yeni fabrikalar, dışarıdan alınan malları azaltarak, tasarrufu sağlamış oldu. Cumhuriyet hükümetleri, büyük endüstriyi kurarken, minik sanatları korumak, düzene koymak için de kanunlar çıkarıldı.
Devletin kurduğu büyük sanayi geniş seviyede madene dayanıyordu, Bundan ötürü devlet, maden işiyle ilgilendi. Hususi ana para ile yabancı firmalar tarafınca işletilen maden ocakları devlete geçti. Toprakaltı servetlerini değerlendirmek için de Maden Incelem ve Arama Enstitüsü kuruldu.
Tecim. — Türkiye’nin tecim politikası da, endüstrileşme davasına uygun şekilde yürütüldü. İthalatın kısılması yanında, yerli malların iç ve dış piyasalarda sürümünü sağlamak gerekti. Bu alanda geniş propagandaya başvuruldu, sergiler açıldı, dışarıya iyi mal gönderilmesine çalışıldı. Ticaretin gelişmesi için kooperatifler, firmalar, sigortalar kuruldu. Devlet bununla birlikte ulusal bankalar da açtı. Gelişme, şaşılacak bir sonuca ulaştı. Osmanlı İmparatorluğunda ehemmiyet verilmemiş tecim faaliyetinde, Türk iş adamları hedefinize ulaştılae ki bu da yeni son zamanların, yeni duruşun eseri oldu.
Imar. — Cumhuriyet’in ilk yıllarında, devlet her yönden çölden ayrımsız olan yurdu diriltmek, kalkındırmak, yönetmek zorundaydı. A’dan Z’ye kadar her şeyden yoksun olan yeni Türk ülkesinde, yalnız siyasal devrimlerle, ekonomik tedbirlerle, ziraat, sanayi, tecim alanındaki yeniliklerle Türkiye kalkınamazdı. Senelerce devam eden ihmaller, bakımsızlıklar yüzünden ülke evsiz, yolsuz, ışıksız, susuz kalmıştı. Yurdu baştan onarmak gerekti. Devlet, yabancı ana paradan kaçınarak ilkin, yurdun pek çok köşelerini demiryolu ile birbirine yakınlaştırdı.
Bu dâvanın öncüsü başbakan (1923-1938) İsmet İnönü oldu. Ayrıca karayolları açıldı, yol politikası, ulusal ekonominin gelişmesine önayak oldu. Denizyolu ile havayolları da aynı önemi kazanmıştır. Türk tecim filosunun gelişmesi için devlet büyük yatırımlara girişti.
Su, elektrik benzer biçimde imar işleri, devletin titizlikle üstünde durduğu kalkınma çareleriydi. II. Dünya Savaşı başlayıncaya kadar bu alanda büyük başarılar sağlandı.
Sıhhat. — Cumhuriyet kurulduğu süre, Türkiye’nin sıhhat ve toplumsal yardım işleri çok fena bir durumdaydı. Cumhuriyet hükümeti, yurdun sıhhat ve toplumsal yardım işlerini bu ismi taşıyan bir bakanlığa verdi. Bu bakanlık halkın sağlığını korumak, ölüm orantısını azaltarak nüfusu çoğaltmak, pek çok bulaşıcı, salgın hastalıkları önlemek için savaşmalara girişti.
Ayrıca, göçmenleri barındırmak, yaşar ve yaşatır hale getirmek devletin mühim işlerinden birisi oldu.
Nüfus. — Cumhuriyet idaresi ilk nüfus sayımını 1927’de yapmış oldu. Bu sayıma bakılırsa Türkiye’nin nüfusu 13.648.000 idi. İkinci sayım 1935’te yapılmış oldu, ondan sonrasında her beş yılda bir tekrarlandı. Nüfusla ilgili emek harcamalar içinde, 1934’te Soyadı Kanunu kabul edildi. Bundan sonra her Türk’ün bir soyadı bulunacaktı.
Ulusal Müdafa. — Cumhuriyet hükümetleri yeni, kuvvetli bir ordu oluşturmak için çaba gösterdi. Devletin varlığı, o günkü şartlar içinde, Türk ordusunun varlığına bağlıydı. Ordu ile millet birbirlerini tamamladıkları için, gençlere daha okul sıralarındayken askerlik dersleri verilmesi uygun görüldü. Ordu bununla birlikte bir eğitim yurdu da oldu.
YORUMLAR