Türkiye’nin batısında, Ege Bölgesi’nde il. Yüzölçümü 8 007 km2; nüfusu 607 126 (1975). Kuzeyinde izmir, kuzeydoğusunda Manisa, doğusunda Den...
Türkiye’nin batısında, Ege Bölgesi’nde il. Yüzölçümü 8 007 km2; nüfusu 607 126 (1975).
Kuzeyinde izmir, kuzeydoğusunda Manisa, doğusunda Denizli, güneyinde Muğla illeri bulunmaktadır. 12 ilçesi, 495 köyü vardır.
yüzey şekilleri
Aydın ilini, garptan doğuya doğru daralarak uzayan Büyük Menderes Vâdisi kaplar (Germencik’te 15 km, Kuyucak önlerinde 5 km, Burhaniye [Çubukdağ] dolaylarında 2 km). Yükseltisi orta kesimlerde 130 metre, Gümüş Dağı önlerinde 30 metredir. Ova, kuzeyde Aydın Dağları (Beydağı 1 732 m, Cevizli Dağı 1 603 m), güneyde dağlık Menteşe yöresinin şimal kesimiyle çevrelenir. Karacasu, Akçay, Çine Suyu vâdileriyle bölünen bu dağlık yörede Babadağ, Karıncalıdağ ve Madranbaba Dağı, Beşparmak Dağı yer alır. Menteşe yöresi ormanlıktır.
İlin ovalık kesimlerinde yazlar çok sıcak, kışlar ılık geçer. Yazları averaj ısı 28,3 aşama, kışın ise 8,1 derecedir.
Aydın ilinin başlıca ırmağı “Büyük Menderes’tir. Menteşe yöresinin iç kısımlarından gelen Karacasu, Akçay ve Çine Suyu, B. Menderes’in kollarıdır. Ekranda görülen pencereden Akçay üstünde Kemer Barajı yapılmıştır. İlin tek gölü Söke’nin güneyindeki Bafa Gölü’dür.
Zamanı
İl ve çevresinde ilk yerleşme Hititler dönemine rastlar. Hititlerden sonrasında bu yöre Lidyahların ve Büyük iskender tarafınca alınıncaya kadar da 200 yıl Perslerin egemenliğinde yaşadı. Sonrasında Bergama Krallığı’nın, Şark Roma İmparatorluğu’nun ve Selçukluların eline geçti. Haçlı Seferleri esnasında Bizanslıların egemenliğine ; giren Aydın’da 1280’de Menteşe Beyliği kuruldu. 1426’da Aydın, Murat II tarafınca Osmanlı ülkesine katılarak sancak merkezi oldu. XVIII. yy. ı başlangıcında Karaosmanoğullarımn burada kurduğu egemenliğe Mahmut II son verdi. Mondros Mütarekesi’nden sonrasında Yunan işgaline uğrayan (27 mayıs 1919) Aydm, 7 eylül 1922’de Türk ordusu tarafınca kurtarıldı.
ziraat, endüstri, gezim
Aydın ilinde tarıma ayrılan alanın büyük bir kısmında endüstri bitkileri üretimi yapılır. Büyük Menderes Ovası’nda pamuk ekimi geniş bir yer meblağ: 69 000 ton (1971). Kıraç yerlerde tütün, buğday, arpa, mısır, çavdar ve darı ekimi yepılır. Zeytin, turunçgiller, incir ve sebze yetiştirilir. Bununla birlikte arıcılık ve su ürünleri de önemlidir.
Aydın’da zeytinyağı ve çırçır işletmelerinin yanı sıra kereste, çimento ve bilhassa dokuma sanayii çok gelişmiştir. Sümerbank Nazilli Basma Sanayii Fabrikası, Aydm Tekstil Fabrikası, Türkiye Çimento Sanayii T.A.Ş. v.d. işletmeler vardır. İl linyit madeni yönünden zengindir, bununla birlikte ilkel usullerle civa çıkarılır.
Zamanı çok eski uygarlıkları içine alan ilin Miletos, Priene, Didima şeklinde eski kent kalıntıları yerli ve yabancı turistlerin uğrak yerleridir. Kuşadası ve Altınkum plajları haricinde bir sürü kaplıca ve içme de Aydın’a iç gezim bakımından canlılık verir.
YORUMLAR