B Harfi – Özellikleri

B Harfi nedir? B Harfinin özellikleri, B harfinin tarihçesi, B harfi ile ilgili bilgi. B Harfi; Türk alfabesinin ikinci harfidir. Ötümlü (s...

B Harfi nedir? B Harfinin özellikleri, B harfinin tarihçesi, B harfi ile ilgili bilgi.

B Harfi; Türk alfabesinin ikinci harfidir. Ötümlü (sedalı) katı, patlamalı çift dudak ünsüzüdür. Tarihsel köken yönünden ev terimini çağrıştıran bir simgeden oluşarak günümüzdeki biçimini almış olduğu kabul edilir. Tüm temel alfabelerde durum aynıdır. Mesela, Göktürk yazısında b, şekil olarak evi çağrıştırır ve ib biçiminde söylenir. Sogd’dan, gelme Uygur alfabesinde b, Sami-Arami kökenliydi. Yunan alfabesinin ikinci harfi beta, Latin alfabesinin b’si; Arap alfabesinin ba’sı, çadır, ev sözcüklerinin simgesidir. B harfinin biçimlenmesi Mısır heyerogliflerinden başlayarak, Doğu Yunanca, Hiyeratik (Mısır), Byblos, Fenike, Thera Yunancası, Batı Yunancası, Klasik Yunanca ve Latin alfabelerini sırasıyla birbirlerini etkilemesiyle oluştu. Büyük B, İÖ 3. yüzyılda son biçimini alırken, ortaçağda harfin hem büyük hem minik harfinin, değişik B-b harfi biçimleri vardır.

B, Türkçede iç ve ön seslerde çokça bulunurken, sözcük sonlarında c, d, g harfleri şeklinde yer almaz. Başka dillerden Türkçeye girmiş sözcüklerin sonlarındaki b’ler p’ye dönüşür (mektub-mektup şeklinde). Çuvaşça ve Altay lehçeleri haricinde tüm Türkçe lehçelerde, ön-seste kullanılır. B önsesli bazı sözcükler, genel Türkçeden Osmanlıcaya ya da Türkiye Türkçesine uyarlanırken, ortadan kalkmış (bol-ol şeklinde) ya da ve sesine dönüşmüştür (ber-ver, bar-var şeklinde). Sayıları azca da olsa, genel Türkçedeki bazı b önsesli sözcükler, p ile adım atar (bınar-pınar, barmak-parmak şeklinde). İç ve son ses durumundaki B, Türkiye, Türkçesinde ve sesiyle açıklanmıştır (yabuz-yavuz, eb-ev) şeklinde. b sesinin bir özelliği de, kendinden ilkin gelen dış ünsüz n’yi m’ye dönüştürmesidir (tenbel-tembel, İstanbul biçiminde yazılıp İstambul diye söylenmesi şeklinde). Bunların haricinde, sözcük p ünsüzüyle bitiyor ve sözcüğe ünlüyle süregelen bir çekim ya da yapım eki getiriliyorsa, p ünsüzü b’ye dönüşür (mektep: mektebi, kitap: kitabı şeklinde).