Bu maddedeki yazılar yalnızca bilgi verme amaçlıdır. Yazılanlar, hekim uyarısı ya da uzman önerisi değildir. Bağırsak Hastalıkları...
Bu maddedeki yazılar yalnızca bilgi verme amaçlıdır. Yazılanlar, hekim uyarısı ya da uzman önerisi değildir.
Bağırsak Hastalıkları
Bağırsak, mide ile anüs içinde kalan kısma denmektedir. Memelilerde ve insanlarda kalınca bağırsak ve ince bağırsak olmak suretiyle 2 bölümden oluşmaktadır. İnce bağırsak; On iki parmak bağırsağı, İleum, Jejunum olmak suretiyle 3 bölümdür.
Kalınca bağırsak ise; Rektum, Çekum, Kolon olmak suretiyle 3 kısma ayrılmaktadır.
İnce bağırsaklarda, emiliş ve sindirim işlevi gerçekleşmektedir. Buradaki besinler, minik moleküllere ayrılarak, bağırsağın iç yüzeyi tarafınca emilir ve kana karışır. Kalınca bağırsakta ise, ezilen posaların organik olmayan tuzlarını ve suyunu emme görevini yapmaktadır. İşe yaramayan posalar, rektum kısmından geçerek anüs tarafınca dışarı atılmaktadır.
Bağırsak Hastalıkları Nedir?
Vücudumuzun her kesiminde olduğu şeklinde bağırsağımızda da türlü hastalıklar meydana gelmektedir. Bağırsağımızda oluşan hastalıkları alt tarafta tek tek ele alacağız.
Kolit:
İnce bağırsak kısmının bitiminden itibaren son bağırsak kısmına kadar olan yerde, kalınca bağırsağın tamamen ya da bir kısmının iltihaplanmasıyla oluşan bir bağırsak hastalığıdır. Kolit, mükoz kolit, kolay kolit ve ülseratif kolit olmak suretiyle 3 gruba ayrılır. Kolay kolitte, ishale sebebiyet veren kalınca bağırsağın akut tahrişinden lanarak oluşmaktadır. Mükoz kolit ise, kalınca bağırsağın haiz olduğu mukoza kısmının iltihaplanmasıdır. ülseratif kolitte ise, sinirsel nedenlere bağlı olarak kalınca bağırsağın mukoza kısmında ülsere niçin olma şartları görülmektedir.Kolit'in Emareleri:
*Ateşin birden yükselmesi
*Dışkının kanlı gelmesi.
Kolit hastalığının belirtileridir. Bununla birlikte kolitte herhangi bir ağrı-sancı hissedilmemektedir.
Bağırsak Tıkanmaları :
Bağırsak tıkanmalarına Meus ismi verilmektedir. Meus 4 şekilde ortaya çıkabilmektedir. Bu tür durumlar;İnvagination: Kalınca ve ince bağırsakların birbiriyle iç içe geçerek tıkanması sonucu oluşur.
Etranglement: Bağırsakların fıtık kesesinde boğulması sonucu oluşmaktadır.
Mekanik İleus: Bağırsaklarımızın tümör ve yukarıdaki iki şekilde tıkanması sonucu oluşan bir hastalıktır.
Paralitik İleus: Bağırsak gazlarının ve dışkılarının dışarı çıkamama durumudur.
Bağırsak Tıkanmalarının Emareleri:
*Fekaloid dediğimiz dışı görünümlü kusmalar
* Kusma
*Göbek çevresinde şiddetli ağrı-sancı
*Gevşeme ve kasılma
*Makattan gaz çıkaramama
Spastik Kolon:
Kişilerde sorun, stres, üzüntü şeklinde çevresel faktörlerden dolayı sinir sistemlerinin belirgin süre ile bozulması hastalığıdır. Bu hastalıkta bağırsaklarda bulunan mukoza salgısının seviyesi yükselmiş , peristaltizm seviyesi ise ya artmıştır ya da azalmıştırSpastik Kolon'un Emareleri:
Spastik kolon hastalığı kimi zaman ishal kimi zaman de ağrılı kabızlık şeklinde emareler göstermektedir.
Meckel Çıkmazı:
Meckel çıkmazı dediğimiz hastalık ince bağırsak kısmının son olarak kısmında bulunan kesenin tıkanması, kanaması ya da iltihaplanması sonucu ortaya çıkmaktadır. Meckel Çıkmazının Emareleri:
Meckel Çıkmazının teşhisi zor olmakla beraber, emareler divertikülün tıkandığı, iltihaplandığı ya da kanadığı süre ortaya çıkmaktadır. Tıkanıklık zamanı, karnın üst sağ kısmında üzüntü ve birdenbire ağrılar-sancılar oluşmaktadır.
Chron Hastalığı:
Chron hastalığı, sindirim kanalı kısımlarında görülen bir irin çeşididir. İnce bağırsağın son olarak kısımlarında ya da kalınca bağırsak kısmında görülmektedir.Chron Hastalığının Emareleri:
* Kişide yüksek ateş
*İshal
*Kilo Kaybı
*Kramp ve karın ağrısı-sancısı
* Şişkinlik şartları
*Anal akıntı ve ağrı-sancı
*Kalınbağırsağın son kısmında abse
*Anal bölümde çatlak
*Deride oluşan yaralar
*Eklemdeki ağrılar-sancılar
Chron hastalığının emareleri olarak görülmektedir.
Bağırsak Solucanları:
Bağırsak solucanları genel olarak, çocuklarda görülmekle beraber anal bir kaşında sebebiyet vermekte ve sıkça görülmektedir. Bulaşıcı bir hastalıktır.Bağırsak Solucan'ın Emareleri:
* Geceleri popo ve anüs çevresinde kaşınma
*Kız çocuklarında, idrar yaparken vajina kısmında yanma ya da kaşınma
*Düzensiz uyku
* Huzursuzluk
bağırsak solucanının emareleri arasındadır. Fakat, kimi zaman bu hastalığa yakalanan çocuklarda herhangi bir emare görülmemektedir.
Fena Emilim:
İnce bağırsağın emme görevini yerine getirememesi sonucu oluşmaktadır. Emilemeyen besinler, dışkı olarak dışarı atılır.Fena Emilimin Emareleri :
Fena emilime yakalanan kişilerde, kilo kaybı ve ishal görülmektedir. Bununla birlikte kişilerde vitamin ve mineral eksikliğinin yanı sıra kansızlıkta görülmektedir.
Bağırsak Hastalıklarının Tedavisi için Şifalı Bitkiler
Bağırsak hastalıklarını önlemek için eskilerden beridir kullanılan pek çok şifalı nebat kullanılmaktadır. İşte bağırsak hastalıklarını önlemek için kullanılacak şifalı bitkiler.
Adaçayı: Bağırsakta oluşan gazların kesilmesine destek olmaktadır.
Ardıç: Adaçayı şeklinde bağırsaktaki gaz oluşumlarının kesilmesine destek sunar.
Ayva: İshali keserek, bağırsakları kuvvetlendirmektedir. Bununla birlikte ince bağırsak iltihabını giderir.
Buğday: Kepekli buğday ununu kullandığınız yiyecekleri yemeniz, bağırsaklarınızın tertipli bir biçimde çalışmasını sağlar. Bununla birlikte kabızlığı ve bağırsak kanserini önlemektedir.
Dut: Aç karnına yiyeceğiniz ak dut meyvesi bağırsak solucanlarını söktürmede etkilidir.
Hatmi: Bağırsak iltihaplarını yok etmede etkilidir.
Havuç: Bağırsak kanamalarını önlerken, bağırsaktaki gaz oluşumunu keser.
İncir: Kabızlığı gidererek, bağırsakları yumuşatmaktadır.
Kekik: Bağırsak iltihapların iyileştirmektedir. Bununla birlikte bağırsak solucanlarının düşürülmesinde etkilidir.
Kuşburnu: Bağırsaklarınızı yumuşatır.
Sarımsak: Bağırsak kanserini önlemede destek olur.
Zencefil: Bağırsaklarda oluşan bozuklukları gidermektedir.
Zeytin: Bağırsak solucanlarının düşürülmesinde etkilidir.
Bağırsak Solucanları ve Parazitleri
Ibs (İrritabl Bağırsak Sendromu)
Bağırsak sıkışması iyi mi tedavi edilir?
BAĞIRSAK ASALAĞI HASTALIKLARI
Bağırsak Asalağı Hastalıkları Bağırsak asalağı hastalıkları tıp di-ide daha çok parazitoz adıyla tanınır, Bu hastalıklara neden olan asalaklar geÂnellikle dışkı-ağız bulaşma yolunu, baÂzen de dışkı-deri bulaşma yolunu izler Tenya şeklinde bazıları ise yumurta evresinÂde insan dışkısıyla atılır, yaşam çevriÂminin bir kısmını arakonaklarda ge-Çİrir ve bu arakonaklann yenmesiyle tekrardan insanlara bulaşır
Dışkı-ağız yolunu izleyen bakteri ve virüs kökenli hastalıklar şeklinde bağırsak asalağı hastalıkları da Türkiye'de çok yaygındır Meydana getirilen taramalar, bilhassa sosyoekonomik açıdan geri kalmış bölÂgelerde bulunan ilköğretim çağındaki çoÂcukların yüzde 95'ini aşan kısmının bu asalakları taşıdığını göstermektedir TürÂkiye'nin derhal her yerinde askaris ve kılkurduna rastlanır Ama İstanbul çevreÂsinde giardia, Karadeniz Bölgesi'nde kancalıkurt, Güneydoğu Anadolu BölgeÂsi'nde amip, tenya ve şistozoma kökenli hastalık olguları daha sık görülür.
ASKARİS
Askaris silindir şeklinde, uçları ince, kahverengimsi san renkli, 25-35 santimetre uzunluğunda bir solucandır İpliksolu-canları (Nematoda) grubunun Ascaris cinsinde sınıflandırılır Ayrı eşeylidir Kısaca adam ve dişi üreme organları ayrı bireylerde vardır Dışkıyla atılan yuÂmurtalar toprakta 1 sene diri kalabilir Yumurta içindeki embriyon uygun çevÂre koşullan altında üç haftada kafi olÂgunluğa erişir Bu yumurtalar suyla, yıÂkanmadan çiğ yenen sebzelerle ya da topraktan ellere bulaşması ve elden ağÂza geçmesiyle sindirim sistemine girer Onikiparmakbağırsağmda açılan yuÂmurtalardan çıkan larvalar bağırsak duÂvarım geçerek kana kanşır, dolaşım kanalıyla karaciğere, kalbe, sonrasında da akciÂğere gelir Hava keseciklerinde bir çok gün daha büyümesini sürdüren asalak, kılcal damarlardan hava boşluğuna geÂçer, nefes borusundan yukan çıkar ve yutularak tekrardana döner İki ay içinde gelişimini tamamlayan soÂlucan bağırsakta erişkin biçimini alır
Bağırsaktaki tesirleri asalağın sayısıÂna bağlıdır Kimi zaman asla emare görülmez Tipik emareler iştahsızlık, karın ağrısı-sancısı, ara sıra ishal, burunda kaşıntı, diş gıcırdatma ve uyurken salya akıtmadır Kimi zaman asalağın kendisi anüsten çıkabiÂlir, safra yollarına ya da apandise yerleÂşebilir Kimi zaman de büyük çoğunluğu bir araya gelip yumak oluşturarak bağırsak tıkanmasıÂna neden olur Hastalık tanısı dışkıda asaÂlak yumurtalarının görülmesiyle konur.
KILKURDU
Bilhassa körbağırsağa yerleşen bu asaÂlak çocuklarda daha sık görülür 4-10 santimetre uzunluğunda-ve ak renklidir AsÂkaris şeklinde ayn eşeylidir Oksiyür olarak da malum bu asalak yuvarlaksolucanlar (Ascheîminthes) grubunda yer alır BiÂlimsel ismi Oxyuris vermicularis'ûr DölÂlenmiş dişi gece olunca anüs dışına çıÂkarak anüs çevresine yumurtlar ve ölür Bu yumurtalar 6 saatte insan için bulaÂşıcı hale gelir Ağız kanalıyla alman bulaÂşıcı yumurtalar bağırsakta açılır ve larÂvalar erişkin biçimlerini alıp körbağırÂsağa yerleşir En Mühim emare anüs ve çevresinde geceleri artan kaşıntıdır AyÂrıca iştahsızlık, kilo kaybı, kann ağrısı-sancısı ve ishal görülür Hanımlarda üreme orÂganı rahatsızlıklan ortaya çıkabilir TaÂnı anüs çevresinde kümelenen yumurta-lann görülmesine dayanır.
KANCALIKURT
Ismini ön kısmının kanca şeklinde kıvrık olmasından alır Yuvarlak, pemÂbemsi boz renkli, ortalama 1 santimetre uzunluğunda bir solucandır Askaris şeklinde iplik-solucanlan grubunda yer alır Benzer özellikler gösteren Ancylostoma duode-nale ve Necator americanus türleri varÂdır Ekranda görülen pencereden ilki Türkiye'de daha yayÂgın şekilde görülür Kancalıkurtlar da ayrı eşeylidir Ağızlarında bulunan çenÂgel biçimindeki dişsi yapılarla inceba-ğırsak mukozasına yapışır, 5-10 yıl canÂlı kalabilirler Adam ve dişi burada çift-leşir Döllenmiş yumurtalar dışkıyla atıÂlır Yumurtalar 20°C-30°C sıcaklığın bulunmuş olduğu çürüntülü topraklarda 2 günÂde gelişir ve özgür yaşayan larvalar orÂtaya çıkar Toprakta aylarca diri kalaÂbilen larvalar insan vücuduna ten ve mukozaları delerek girer Giriş yolu çoÂğu kez ayak parmakları arasındaki deriÂdir Kan dolaşımıyla akciğerlere, buraÂdan da nefes borusu, yutak ve yiyecek borusu kanalıyla mide ve bağırsağa geÂçer, iki ayda erişkin biçimlerini alırlar Deriyi delerken şiddetli kaşıntılara ve alerjik tepkilere, akciğerlerden geçerÂken öksürük ve kanlı balgama yol açaÂbilirler İncebağırsakta dişsi yapılarıyla mukozayı kanatarak beslenirler Tek asalak günde 0,15 cm3 kan yitirilmesine ne- den olabilir Bu hastalarda bitkinlik ve kalp yetmezliği, çocuklarda gelişme boÂzuklukları görülebilir Dışkıda asalak yumurtalarının görülmesiyle tanı konur.
TENYA
Halk içinde “şerit†adıyla da tanınan sığır tenyası (Taenia saginatd) TürkiÂye'de en sık rastlanan tenya türüdür Yassısolucanlar (Platyhelminthes) gruÂbunda yer edinen bu asalağın yakın akraÂbası olan domuz tenyası (T solium) ise domuz eti yenmesine karşı dinsel bir engel bulunmayan Hmstiyan Garp ülkeÂlerinde daha sık görülür Her iki asalak da insan bağırsağına yerleşerek aynı hastalığa neden olur
Sığır tenyasının 2 mm çapmda olan kafa kısmında 4 vantuz vardır Bir çok milimetre uzunluğunda olan boyundan gövdeyi oluşturan şeritler gelişir Bölüt ya da proglotit adlanyla da tanınan bu art arda dizili şeritlerin her birisi hem erÂkek hem de dişi üreme organlannı içeÂren üreme birimleridir Eşeysel gelişim tamamlanınca, şeridin dişi üreme orgaÂnınca üretilen yumurtalar derhal adam eşey hücreleri tarafınca döllenir Bu asalakların averaj uzunluğu ortalama 3 m'dir Ama sığır tenyası 12 m'ye ulaÂşabilir Tenyaların ağzı ve sindirim sisÂtemi yoktur Gıdaları dış yüzeylerinÂden emilme kanalıyla alırlar 18 yıl süreÂbilen yaşamları süresince milyonlarca yumurta üretirler Yumurtayla dolu şeÂritler her gün dışkıyla atılır Bunların parçalanmasıyla özgür kalan embri-yonlu yumurtalar dış ortamda 2 ay kaÂdar yaşayabilir Tenya yumurtalarının bulaştığı gıdaları yiyen ya da sulan içen sığırların bağırsaklanrîda onkosfer denen embriyonlar yumurtadan çıkarak bağırsak duvarına yapışır Bir süre sonra bağırsak duvarından kana geçer ve doÂlaşım kanalıyla ulaştıkları kasdokusuuda başlıkeseciğe dönüşürler Başlıkesecik erişkin evredeki asalağın kafa ve boynuÂna müsavi düşen ön bülümünün sıvı dolu bir keseye gömülmüş biçimidir Yenen sığır etiyle insanların sindirim sistemiÂne giren bu kesedeki asalak eldiven giÂbi ters yüz olarak dışarı çıkar ve bağırÂsağa yapışır Boyun kısmından oluşÂmaya süregelen şeritler üç ayda yumurÂtayla dolarak gövdeden kopmaya başÂlar
Tenya insanda açık bir emare verÂmeden bulunabilir Hafifçe karnı ağrıları-sancıları, birbirini İzleyen ishal ve kabızlık görüÂlebilir Bilhassa çocuklarda sindirim bozukluğu, bulantı, kusma, asalağın alıÂnan besinlere ortak olması sonucu yorÂgunluk ve zayıflama şeklinde emareler ortaÂya çıkar Diğer emareler içinde kafa ağÂrısı, uykusuzluk, terleme ve kafa dönmeÂsi sayılabilir Dışkıda şeritlerin görülÂmesiyle ve nadir olarak da parçalanmış şeritlerden çıkan yumurtaların mikrosÂkop altında saptanmasıyla tam konur.
GİARDIA
Giardialar kamçılı tekhücreliler grubuÂnun aynı adlı cinsinde sınıflandırılan bağırsak asalaklarıdır Kamçılı ve kist oluşturmuş şekilleri vardır Fakat mikroskop altında görülebilirler Oniki-parmakbağırsağındaki epitel hücreleriÂne tutunur, ikiye bölünerek artarlar Kamçılı şekilde bağırsak içeriğine kaÂnsan giardialar kist şekline dönüşerek dışkıyla atılır Sindirim kanalıyla alınan kistler onikiparmakbağırsağmda açılır ve gene bölünerek çoğalmaya başlar Bulaşma çoğu zaman içilen sularla gerçekleşir Giardialar bağırsakta aşın üreÂyerek yağ ve yağda eriyen vitaminlerin emilimini azaltır Bilhassa çocuklarda ishal, yağlı ve mukuslu dışkı, karın ağ-nsı, iştahsızlık, halsizlik ve kilo kaybı görülebilir Tam dışkı örneklerinin mikÂroskop allında incelenip giardia kistleriÂnin görülmesiyle konur Kamçılı biçimÂlerine daha çok sulu dışkıda rastlanır.
AMİP
Amip de tekhücreli bir bağırsak asalaÂğıdır Sitoplazma uzantılan olan yalan-cıayaklan yardımıyla hareket edebilen ya da kistle sanlı iki şekli vardır Amipler geniş bir grup oluşturur Ama içlerinden yalnız Entamoeba histolytica adlı türün insan bağırsağında hastalığa yol açmış olduğu bilinmektedir Bu amip insaÂna, kist şeklinde ağızdan alınmasıyla bulaşır İkiye bölünerek artar Hiçbir emare vermeyebilir Ama kimi zaman akut amipli dizanteriye kadar varan ağır hasÂtalıklara niçin olur Kalınbağırsak du-vannda mukozanın epitel hücreleri araÂşma yalancıayaklannı sokarak bu hücÂrelerin yıkıma uğramasına ve ülserler oluşmasına neden olur Kan dolaşımı yoÂluyla başta karaciğer olmak suretiyle çeşitÂli organlarda apseler oluşturabilir ŞidÂdetli kann ağnsı ve kanlı ishal, verdiği tipik belirtilerdir Tam dışkıda amipleÂrin saptanmasıyla konur.
KORUNMA
Günümüzde bağırsak asalağı hastalıklaÂrının tedavi edilmesi bir problem olmaktan çıkmıştır Bu hastalık etkenleri geliştiriÂlen ilaçlarla insan vücudunda kati birÂcimde yok edilebilmektedir Aslolan problem bağırsak asalağı hastalıklanndan korunÂmaktır Çünkü pek çok hastalık olgusu uzun süre emare vermez Emareler ortaÂya çıkana değin binlerce ya da milyonÂlarca üreyerek çevreye dağılan asalağın bulaşma olasılığı yükselir Probleminin kökÂten çözümünde insan dışkısının kanaliÂzasyon ve antma sistemlerinden geçiriÂlerek dış ortama bırakılması, kırsal keÂsimde insan dışkısının gübre amacıyla kullanılmaması ve bireysel temizlik alışÂkanlıklarının tüm toplumca benimsenÂmesi büyük ehemmiyet taşımaktadır.
Bağırsak Asalağı Hastalıkları Bağırsak asalağı hastalıkları tıp di-ide daha çok parazitoz adıyla tanınır, Bu hastalıklara neden olan asalaklar geÂnellikle dışkı-ağız bulaşma yolunu, baÂzen de dışkı-deri bulaşma yolunu izler Tenya şeklinde bazıları ise yumurta evresinÂde insan dışkısıyla atılır, yaşam çevriÂminin bir kısmını arakonaklarda ge-Çİrir ve bu arakonaklann yenmesiyle tekrardan insanlara bulaşır
Dışkı-ağız yolunu izleyen bakteri ve virüs kökenli hastalıklar şeklinde bağırsak asalağı hastalıkları da Türkiye'de çok yaygındır Meydana getirilen taramalar, bilhassa sosyoekonomik açıdan geri kalmış bölÂgelerde bulunan ilköğretim çağındaki çoÂcukların yüzde 95'ini aşan kısmının bu asalakları taşıdığını göstermektedir TürÂkiye'nin derhal her yerinde askaris ve kılkurduna rastlanır Ama İstanbul çevreÂsinde giardia, Karadeniz Bölgesi'nde kancalıkurt, Güneydoğu Anadolu BölgeÂsi'nde amip, tenya ve şistozoma kökenli hastalık olguları daha sık görülür.
ASKARİS
Askaris silindir şeklinde, uçları ince, kahverengimsi san renkli, 25-35 santimetre uzunluğunda bir solucandır İpliksolu-canları (Nematoda) grubunun Ascaris cinsinde sınıflandırılır Ayrı eşeylidir Kısaca adam ve dişi üreme organları ayrı bireylerde vardır Dışkıyla atılan yuÂmurtalar toprakta 1 sene diri kalabilir Yumurta içindeki embriyon uygun çevÂre koşullan altında üç haftada kafi olÂgunluğa erişir Bu yumurtalar suyla, yıÂkanmadan çiğ yenen sebzelerle ya da topraktan ellere bulaşması ve elden ağÂza geçmesiyle sindirim sistemine girer Onikiparmakbağırsağmda açılan yuÂmurtalardan çıkan larvalar bağırsak duÂvarım geçerek kana kanşır, dolaşım kanalıyla karaciğere, kalbe, sonrasında da akciÂğere gelir Hava keseciklerinde bir çok gün daha büyümesini sürdüren asalak, kılcal damarlardan hava boşluğuna geÂçer, nefes borusundan yukan çıkar ve yutularak tekrardana döner İki ay içinde gelişimini tamamlayan soÂlucan bağırsakta erişkin biçimini alır
Bağırsaktaki tesirleri asalağın sayısıÂna bağlıdır Kimi zaman asla emare görülmez Tipik emareler iştahsızlık, karın ağrısı-sancısı, ara sıra ishal, burunda kaşıntı, diş gıcırdatma ve uyurken salya akıtmadır Kimi zaman asalağın kendisi anüsten çıkabiÂlir, safra yollarına ya da apandise yerleÂşebilir Kimi zaman de büyük çoğunluğu bir araya gelip yumak oluşturarak bağırsak tıkanmasıÂna neden olur Hastalık tanısı dışkıda asaÂlak yumurtalarının görülmesiyle konur.
KILKURDU
Bilhassa körbağırsağa yerleşen bu asaÂlak çocuklarda daha sık görülür 4-10 santimetre uzunluğunda-ve ak renklidir AsÂkaris şeklinde ayn eşeylidir Oksiyür olarak da malum bu asalak yuvarlaksolucanlar (Ascheîminthes) grubunda yer alır BiÂlimsel ismi Oxyuris vermicularis'ûr DölÂlenmiş dişi gece olunca anüs dışına çıÂkarak anüs çevresine yumurtlar ve ölür Bu yumurtalar 6 saatte insan için bulaÂşıcı hale gelir Ağız kanalıyla alman bulaÂşıcı yumurtalar bağırsakta açılır ve larÂvalar erişkin biçimlerini alıp körbağırÂsağa yerleşir En Mühim emare anüs ve çevresinde geceleri artan kaşıntıdır AyÂrıca iştahsızlık, kilo kaybı, kann ağrısı-sancısı ve ishal görülür Hanımlarda üreme orÂganı rahatsızlıklan ortaya çıkabilir TaÂnı anüs çevresinde kümelenen yumurta-lann görülmesine dayanır.
KANCALIKURT
Ismini ön kısmının kanca şeklinde kıvrık olmasından alır Yuvarlak, pemÂbemsi boz renkli, ortalama 1 santimetre uzunluğunda bir solucandır Askaris şeklinde iplik-solucanlan grubunda yer alır Benzer özellikler gösteren Ancylostoma duode-nale ve Necator americanus türleri varÂdır Ekranda görülen pencereden ilki Türkiye'de daha yayÂgın şekilde görülür Kancalıkurtlar da ayrı eşeylidir Ağızlarında bulunan çenÂgel biçimindeki dişsi yapılarla inceba-ğırsak mukozasına yapışır, 5-10 yıl canÂlı kalabilirler Adam ve dişi burada çift-leşir Döllenmiş yumurtalar dışkıyla atıÂlır Yumurtalar 20°C-30°C sıcaklığın bulunmuş olduğu çürüntülü topraklarda 2 günÂde gelişir ve özgür yaşayan larvalar orÂtaya çıkar Toprakta aylarca diri kalaÂbilen larvalar insan vücuduna ten ve mukozaları delerek girer Giriş yolu çoÂğu kez ayak parmakları arasındaki deriÂdir Kan dolaşımıyla akciğerlere, buraÂdan da nefes borusu, yutak ve yiyecek borusu kanalıyla mide ve bağırsağa geÂçer, iki ayda erişkin biçimlerini alırlar Deriyi delerken şiddetli kaşıntılara ve alerjik tepkilere, akciğerlerden geçerÂken öksürük ve kanlı balgama yol açaÂbilirler İncebağırsakta dişsi yapılarıyla mukozayı kanatarak beslenirler Tek asalak günde 0,15 cm3 kan yitirilmesine ne- den olabilir Bu hastalarda bitkinlik ve kalp yetmezliği, çocuklarda gelişme boÂzuklukları görülebilir Dışkıda asalak yumurtalarının görülmesiyle tanı konur.
TENYA
Halk içinde “şerit†adıyla da tanınan sığır tenyası (Taenia saginatd) TürkiÂye'de en sık rastlanan tenya türüdür Yassısolucanlar (Platyhelminthes) gruÂbunda yer edinen bu asalağın yakın akraÂbası olan domuz tenyası (T solium) ise domuz eti yenmesine karşı dinsel bir engel bulunmayan Hmstiyan Garp ülkeÂlerinde daha sık görülür Her iki asalak da insan bağırsağına yerleşerek aynı hastalığa neden olur
Sığır tenyasının 2 mm çapmda olan kafa kısmında 4 vantuz vardır Bir çok milimetre uzunluğunda olan boyundan gövdeyi oluşturan şeritler gelişir Bölüt ya da proglotit adlanyla da tanınan bu art arda dizili şeritlerin her birisi hem erÂkek hem de dişi üreme organlannı içeÂren üreme birimleridir Eşeysel gelişim tamamlanınca, şeridin dişi üreme orgaÂnınca üretilen yumurtalar derhal adam eşey hücreleri tarafınca döllenir Bu asalakların averaj uzunluğu ortalama 3 m'dir Ama sığır tenyası 12 m'ye ulaÂşabilir Tenyaların ağzı ve sindirim sisÂtemi yoktur Gıdaları dış yüzeylerinÂden emilme kanalıyla alırlar 18 yıl süreÂbilen yaşamları süresince milyonlarca yumurta üretirler Yumurtayla dolu şeÂritler her gün dışkıyla atılır Bunların parçalanmasıyla özgür kalan embri-yonlu yumurtalar dış ortamda 2 ay kaÂdar yaşayabilir Tenya yumurtalarının bulaştığı gıdaları yiyen ya da sulan içen sığırların bağırsaklanrîda onkosfer denen embriyonlar yumurtadan çıkarak bağırsak duvarına yapışır Bir süre sonra bağırsak duvarından kana geçer ve doÂlaşım kanalıyla ulaştıkları kasdokusuuda başlıkeseciğe dönüşürler Başlıkesecik erişkin evredeki asalağın kafa ve boynuÂna müsavi düşen ön bülümünün sıvı dolu bir keseye gömülmüş biçimidir Yenen sığır etiyle insanların sindirim sistemiÂne giren bu kesedeki asalak eldiven giÂbi ters yüz olarak dışarı çıkar ve bağırÂsağa yapışır Boyun kısmından oluşÂmaya süregelen şeritler üç ayda yumurÂtayla dolarak gövdeden kopmaya başÂlar
Tenya insanda açık bir emare verÂmeden bulunabilir Hafifçe karnı ağrıları-sancıları, birbirini İzleyen ishal ve kabızlık görüÂlebilir Bilhassa çocuklarda sindirim bozukluğu, bulantı, kusma, asalağın alıÂnan besinlere ortak olması sonucu yorÂgunluk ve zayıflama şeklinde emareler ortaÂya çıkar Diğer emareler içinde kafa ağÂrısı, uykusuzluk, terleme ve kafa dönmeÂsi sayılabilir Dışkıda şeritlerin görülÂmesiyle ve nadir olarak da parçalanmış şeritlerden çıkan yumurtaların mikrosÂkop altında saptanmasıyla tam konur.
GİARDIA
Giardialar kamçılı tekhücreliler grubuÂnun aynı adlı cinsinde sınıflandırılan bağırsak asalaklarıdır Kamçılı ve kist oluşturmuş şekilleri vardır Fakat mikroskop altında görülebilirler Oniki-parmakbağırsağındaki epitel hücreleriÂne tutunur, ikiye bölünerek artarlar Kamçılı şekilde bağırsak içeriğine kaÂnsan giardialar kist şekline dönüşerek dışkıyla atılır Sindirim kanalıyla alınan kistler onikiparmakbağırsağmda açılır ve gene bölünerek çoğalmaya başlar Bulaşma çoğu zaman içilen sularla gerçekleşir Giardialar bağırsakta aşın üreÂyerek yağ ve yağda eriyen vitaminlerin emilimini azaltır Bilhassa çocuklarda ishal, yağlı ve mukuslu dışkı, karın ağ-nsı, iştahsızlık, halsizlik ve kilo kaybı görülebilir Tam dışkı örneklerinin mikÂroskop allında incelenip giardia kistleriÂnin görülmesiyle konur Kamçılı biçimÂlerine daha çok sulu dışkıda rastlanır.
AMİP
Amip de tekhücreli bir bağırsak asalaÂğıdır Sitoplazma uzantılan olan yalan-cıayaklan yardımıyla hareket edebilen ya da kistle sanlı iki şekli vardır Amipler geniş bir grup oluşturur Ama içlerinden yalnız Entamoeba histolytica adlı türün insan bağırsağında hastalığa yol açmış olduğu bilinmektedir Bu amip insaÂna, kist şeklinde ağızdan alınmasıyla bulaşır İkiye bölünerek artar Hiçbir emare vermeyebilir Ama kimi zaman akut amipli dizanteriye kadar varan ağır hasÂtalıklara niçin olur Kalınbağırsak du-vannda mukozanın epitel hücreleri araÂşma yalancıayaklannı sokarak bu hücÂrelerin yıkıma uğramasına ve ülserler oluşmasına neden olur Kan dolaşımı yoÂluyla başta karaciğer olmak suretiyle çeşitÂli organlarda apseler oluşturabilir ŞidÂdetli kann ağnsı ve kanlı ishal, verdiği tipik belirtilerdir Tam dışkıda amipleÂrin saptanmasıyla konur.
KORUNMA
Günümüzde bağırsak asalağı hastalıklaÂrının tedavi edilmesi bir problem olmaktan çıkmıştır Bu hastalık etkenleri geliştiriÂlen ilaçlarla insan vücudunda kati birÂcimde yok edilebilmektedir Aslolan problem bağırsak asalağı hastalıklanndan korunÂmaktır Çünkü pek çok hastalık olgusu uzun süre emare vermez Emareler ortaÂya çıkana değin binlerce ya da milyonÂlarca üreyerek çevreye dağılan asalağın bulaşma olasılığı yükselir Probleminin kökÂten çözümünde insan dışkısının kanaliÂzasyon ve antma sistemlerinden geçiriÂlerek dış ortama bırakılması, kırsal keÂsimde insan dışkısının gübre amacıyla kullanılmaması ve bireysel temizlik alışÂkanlıklarının tüm toplumca benimsenÂmesi büyük ehemmiyet taşımaktadır.
Kaynak:msxlabs.org
YORUMLAR