Barla zamanı ile ilgili detaylı bir sistemik araştırma hiçbir süre yapılmamıştır. Bu yüzden elimizdeki bulgular bizi doyum etmekten ...
Barla zamanı ile ilgili detaylı bir sistemik araştırma hiçbir süre yapılmamıştır. Bu yüzden elimizdeki bulgular bizi doyum etmekten çok uzaktır. Alt tarafta sıralanan devirler ve bu devirlerdeki Barla ile ilgili bulgular çok türlü larda Barla ile ilgili geçen kısa cümlelerin karşılaştırılarak birleştirilmesi ile meydana getirilmiştir. Tatminkarlıktan uzak olsa dahi alt taraftaki Barla zamanı yayınlanmış en geniş ve tertipli Barla tarihidir.
TARİH ÖNCESİ DEVİRLERDE BARLA
Barla'nın tarih öncesi devirleri ile ilgili bir araştırma ya da çabalama yapılmamıştır. Hemen hemen Barla'nın bu devirlerde de bir yerleşim yeri olduğuna dair herhangi bir bulgu da yoktur. Fakat bir genelleme yapılacak olursa milattan 6000 yıl evvel Orta Asya'dan batıya doğru bağzı muhaceretlerin vukua geldiği ve bu göçmen kitlelerden birisinin Etiler olduğu kazılar neticesinde gerçekleşme etmiş bulunmakta. Bu akınlar Kafkasya üstünden İran'a ve Anadolu'ya olmuştur. Bu tür şeyler Etiler, Sümerler ve Alanlar adlarında anılan kavimler olup dilleri Türkçe asıldandır. Hulasa olarak denilebilir ki Barla'yı içine alan Psidia bölgesinin ilk sakinleri Türk kavimleridir. Roma devri, fakat Milattan 189 yıl ilkin Psidia üstünden geçmeleriyle başlar ki Türklerden çok sonradır. Unutulmamalıdır ki yukarıda da özetlendiği şeklinde Anadolu'nun malum ilk sakinleri Türkler'dir. Bu yüzden Türklerin, Roma hakimiyetini kırarak mıntıkaya yerleştikleri ve işgalci bir ırk oldukları yalanı bertaraf edilmelidir.
İLKÇAĞ'DA BARLA
Barla kasabası ve çevresinin araştırılması esnasında 1997 senesinde göl sularının kısmen çekilmesi sonucu kasabanın 4 km kuzeydoğusunda Badırıklıaltı (Badırıklı) kesiminde iri bir küp içinde iskelet ve yiv-oluk bezekli testicik bulunmuştur. Bulunan testiciğin gaga ve burun kısmı kırıktır. Pisidia tipi olarak tanınan ilk tunç çağı 2. dönem ( MÖ 2600-2300) ve ilk tunç çağı, 3. dönem (MÖ 2300-1800) dönemlerine tarihlenen bu testilere Göndürle Höyüğü'nden çıkan kalıntılarda da rastlanmıştır.. Bahsedilen testi tahmini 2000 yılına kadar belediye binasında muhafaza edilmiştir fakat şu anda orada olmayan testinin akıbeti bilinmemektedir.
Yöre halkı tarafınca eski mezarlık bölgesi olarak malum bu kesimde gölün sığ kısımlarında bu testi ve küplerden başka bir pek çok su altında kuma gömülmüş vaziyette durmaktadır. Fakat dışarı çıkarılmaya çalışıldıklarında parçalanmaktadırlar. Buradaki bulgular gösteriyor ki ilk çağda da yöre yerleşim yeri olarak kullanılmıştır.
ROMA DEVRİNDE BARLA
Eski çağlarda Psidia bölgesi sınırları içinde kalan Isparta ve bir takım ilçeleri ile köyleri Psidia'nın mühim şehirleri arasındadır. Bugün göller bölgesi olarak malum Pisidia Bölgesi, Toros Dağları ile güneyden, Tuz Gölü ve Burdur gölü arasından geçen Söğüt Dağları'nın uzantılarıyla dik birleşen Sultan Dağları ile ise kuzeyden çevrelenmiştir. Barla eski ismi ile Parlais olan Psidia şehrinin yeri ve konumu, aynı kent olup olmadığı pek çok gezgin ve araştırmacı tarafınca tartışılmıştır. 1828-1833 yıllarında Anadolu'yu dolaşan F.V. Arundell tarafınca Parlais'in yeri aranmaya başlanmış, W.M. Ramsay yerleşimi Beyşehir Gölü'nün güneybatı ve güneydoğusunda aramış, H. Kiepert "Barla" isminden yola çıkarak burasının Parlais olabileceğini düşünmüş, B. Pace ise Barla'ya uğrayarak Parlais bulunduğunu ileri sürmüştür. L. Robert Barla'da yapmış olduğu yüzey araştırmalarında bulmuş olduğu yazıtlarda Parlais adını öğrenim görmüştür. Barla nahiyesinde bulunan Parlais antik kentinin yeri L. Robert'in Beydere köyü yakınında bulmuş olduğu sınır yazıtıyla kati olarak tespit edilmiştir. Bu sınır yazıtı şimdiki ismi Eğiridir olan Prostanna kenti ile Parlais'i ayırmaktadır. Bu şekilde bilimsel bir yöntemle Barla'nın Parlais olduğu kesinleşmiştir. Parlais eski çağlarda minik bir Roma kolonisidir Barla'nın malum en eski adının Parlais olduğu, Antik yazar Ptolrmoios tarafınca belirtilmiştir. Parlais, bir Roma karakol kenti olarak kurulmuştur. Ordu üssü olarak kullanılan şehir Pisidia ve komşu İsauria kenti (Konya-Step) halklarını kontrol altına almıştır. Parlais bölümde kurulan başka koloni şehirlerinin en küçüğüdür. Parlais Şehrinin görünürde herhangi bir kalıntısı yoktur.
M.Ö. 1. yüzyılda sikke basan kentin ne süre kent hüviyetine kavuştuğu bilinmemektedir. M.Ö. 25 senesinde İmparator Augustus tarafınca Galatia eyaletine dahil edilen şehrin adı "Colonia Julia Augusta Parlais" olarak değiştirilmiş ve şehir bir Roma kolonisine dönüştürülmüştür. Kent Roma İmparatorluk döneminde İmparator Marcus Aurelius'dan (MS 161-180) İmparator Caracalla (MS 198-217) dönemine kadar sikke basmıştır. Yüzeyde fazla bir kalıntı yoktur. Barla'nın 1.5 km şimal batısındaki yamaçta ve tepede Akrapolis olduğu düşünülmektedir. Bu durumu doğrulayan üç kil ineli ve Semerdam'lı bir kaya mezarı mevcuttur. Barla ve çevresi ağır bir zamanı yapıt tahribatına uğraması sebebiyle kalıntıların taş yığınından öte bir bilgi vermesi imkansızdır. Genç devir kalıntıları günümüze kadar gelebilmiştir. Roma imparatorluğundan kalan zamanı eserler 1 sayı roma köprüsünden ve 2 sayı kaya mezarından ibarettir. Bu roma köprüsü Dereardı Deresi'nin üstünde inşa edilmiştir. Çevremiz dahilinde bulunan antik Pisidia kentlerinin başlıcaları şunlardır: Agrai (Atabey), Antiocheia (Yalvaç) Apolloionia (Uluborlu), Baris (Isparta), Goanna (Gönen), Krezus (Eğirdir), Olbasa (Belenli), Amblada (Eğirdir Gölü doğusunda bir yerleşim), Anaburas (Şarkikaraağaç), Prostanna (Akpınar köyü civarı), Adada (Sütçüler civarlarında), Sagalassos (Ağlasun). Yukarıda yazılanlar Barla adının Parlais'ten geldiğini düşündürebilir fakat başka bir iddaya nazaran de Barla adının "barılı" kelimesinden geldiği sanılmaktadır. Barılı, etrafı çevrili, ağaçlık, balkan ve gizli saklı anlamlarına gelmektedir. Kasabanın eski yerleşim yerinin alt taraftaki düzlükten bakıldığında görülmemesi kasaba isminin kökeninin doğruluğu hakkında düşünce vermektedir.
SELÇUKLU DEVRİNDE BARLA
Anadolu'nun Bizans'tan kati olarak temizlenmesi neticesi Eğirdir ve çevresi 1204 senesinde 2. Kılıçarslan zamanında Selçuklu devleti idaresine geçmiştir. Fakat Selçuklu Devleti'ne ait belgelerin ve araştırmaların yetersiz olması sebebiyle Barla'nın Anadolu Selçuklu Devleti zamanındaki şartları hakkında bilgi ve bulgu yoktur.
ANADOLU BEYLİKLERİ DÖNEMİNDE BARLA
Türkmen boylarından silahşörlükte usta Hamid Bey, Selçuklu Devletinin Uluborlu'daki uç kumandanı ve aşiret reisi iken (Selçuklular'ın son kumandanı 2. Gıyaseddin Mes'ud zamanında) Selçuklular zaafa düşüp inhilal etmiş duruma geldikleri son günlerinde Konya ile alakasını keserek İstiklalini duyuru, fetih hakkı olarak da mülkü kendine mal etmiştir. Bu şekilde Hamidoğulları Beyliği kurulmuştur. Fakat bir süre sonrasında Moğollar beyliğe saldırmışlardır. Hamid Bey, Moğol saldırılarından kurtulmak için Davras Dağı'nın sarp yamaçlarında bir süre saklanmak zorunda kalmıştır. Bir süre sonra 1297 senesinde Uluborlu'yu hükümet merkezi yaparak, Isparta, Burdur, Eğirdir, Atabey, Gönen, Barla ve Keçiborlu, yöresinde beyliği kurmuştur. Bir süre sonra Yalvaç, Şarkikaraağaç, Avşar, Sütçüler, İncirli ve Ağlasun şeklinde yerleşim merkezlerini de beyliğine katmıştır. Bir süre sonra Hamid Bey'in torunu Dündar Bey, beylik merkezini Uluborlu'dan Eğirdir'e nakletmiştir.
OSMANLI DÖNEMİNDE BARLA
Barla, 1376 senesinde Osmanlı yönetimine geçmiştir. Osmanlı İmparatorluğu kayıtlarına nazaran Barla daima Eğirdir'in bir nahiyesi olmuştur. Eğirdir Tanzimattan sonrasında Konya'ya Cumhuriyetten sonrasında ise Isparta'ya bağlanmıştır. Eğirdir ve çevresi 1402'de Yıldırım Beyazıt ile Timur arasındaki savaştan sonrasında kısa süreliğine Osmanlı'nın elinden çıkmış ise de 1425'te yeniden Osmanlı egemenliğine girmiştir. Hicri 1285 yılı Konya Vilayet Salnamesi'ne (İl yıllığı) nazaran Eğirdir'e bağlı nahiyeler Barla, Bavlu (Pavlu=Sütçüler) ve Agros (Atabey) olarak üçtür. Hicri 1306 ve Rumi 1889 senesine ait Konya Vilayet Salnamesi'ne nazaran ise Eğirdir'in nahiyeleri Barla ve Bavlu'dur. 438 no'lu Anadolu Vilayeti Defterindeki kayıtlara nazaran 1530 senesinde Barla'da iki mahalle, 304 nefer ve bir Pazar bulunmaktaydı.
Barla'nın geçmiş günlerine ait değişik anlatımlar mevcuttur. Bunlardan biride bir tanesine nazaran Barla'yı fethederek Osmanlı topraklarına katan şahıs Çeşnigir Sinan Paşa'dır. Halkın anlatımına nazaran Çeşnigir Paşa, harp esnasında bir gece boynuzlarına mum diktiği koyunları Paşakayası mevkiinden aşağı doğru sürmüş, düşman askerleri kasabaya doğru hareket eden bu ışıkları ordu zannederek kaçmışlar ve böylelikle Barla fethedilmiş olmuş. Kasabanın en eski camii ismini Çeşnigir Sinan Paşa'dan almıştır.
CUMHURİYET DEVRİ'NDE BARLA
Osmanlı İmparatorluğu zamanında Konya'ya bağlı bulunan Eğirdir (Hamid Sancağı) cumhuriyetin ilanını takiben Isparta iline bağlanmıştır. Fakat Barla gene Eğirdir ilçesine bağlı bir şehir olmaya devam etmiştir. Şehir, 1953 senesinde belediye başkanlığı ile yönetilmeye adım atmıştır.
TARİH ÖNCESİ DEVİRLERDE BARLA
İLKÇAĞ'DA BARLA
Barla kasabası ve çevresinin araştırılması esnasında 1997 senesinde göl sularının kısmen çekilmesi sonucu kasabanın 4 km kuzeydoğusunda Badırıklıaltı (Badırıklı) kesiminde iri bir küp içinde iskelet ve yiv-oluk bezekli testicik bulunmuştur. Bulunan testiciğin gaga ve burun kısmı kırıktır. Pisidia tipi olarak tanınan ilk tunç çağı 2. dönem ( MÖ 2600-2300) ve ilk tunç çağı, 3. dönem (MÖ 2300-1800) dönemlerine tarihlenen bu testilere Göndürle Höyüğü'nden çıkan kalıntılarda da rastlanmıştır.. Bahsedilen testi tahmini 2000 yılına kadar belediye binasında muhafaza edilmiştir fakat şu anda orada olmayan testinin akıbeti bilinmemektedir.
Yöre halkı tarafınca eski mezarlık bölgesi olarak malum bu kesimde gölün sığ kısımlarında bu testi ve küplerden başka bir pek çok su altında kuma gömülmüş vaziyette durmaktadır. Fakat dışarı çıkarılmaya çalışıldıklarında parçalanmaktadırlar. Buradaki bulgular gösteriyor ki ilk çağda da yöre yerleşim yeri olarak kullanılmıştır.
ROMA DEVRİNDE BARLA
Eski çağlarda Psidia bölgesi sınırları içinde kalan Isparta ve bir takım ilçeleri ile köyleri Psidia'nın mühim şehirleri arasındadır. Bugün göller bölgesi olarak malum Pisidia Bölgesi, Toros Dağları ile güneyden, Tuz Gölü ve Burdur gölü arasından geçen Söğüt Dağları'nın uzantılarıyla dik birleşen Sultan Dağları ile ise kuzeyden çevrelenmiştir. Barla eski ismi ile Parlais olan Psidia şehrinin yeri ve konumu, aynı kent olup olmadığı pek çok gezgin ve araştırmacı tarafınca tartışılmıştır. 1828-1833 yıllarında Anadolu'yu dolaşan F.V. Arundell tarafınca Parlais'in yeri aranmaya başlanmış, W.M. Ramsay yerleşimi Beyşehir Gölü'nün güneybatı ve güneydoğusunda aramış, H. Kiepert "Barla" isminden yola çıkarak burasının Parlais olabileceğini düşünmüş, B. Pace ise Barla'ya uğrayarak Parlais bulunduğunu ileri sürmüştür. L. Robert Barla'da yapmış olduğu yüzey araştırmalarında bulmuş olduğu yazıtlarda Parlais adını öğrenim görmüştür. Barla nahiyesinde bulunan Parlais antik kentinin yeri L. Robert'in Beydere köyü yakınında bulmuş olduğu sınır yazıtıyla kati olarak tespit edilmiştir. Bu sınır yazıtı şimdiki ismi Eğiridir olan Prostanna kenti ile Parlais'i ayırmaktadır. Bu şekilde bilimsel bir yöntemle Barla'nın Parlais olduğu kesinleşmiştir. Parlais eski çağlarda minik bir Roma kolonisidir Barla'nın malum en eski adının Parlais olduğu, Antik yazar Ptolrmoios tarafınca belirtilmiştir. Parlais, bir Roma karakol kenti olarak kurulmuştur. Ordu üssü olarak kullanılan şehir Pisidia ve komşu İsauria kenti (Konya-Step) halklarını kontrol altına almıştır. Parlais bölümde kurulan başka koloni şehirlerinin en küçüğüdür. Parlais Şehrinin görünürde herhangi bir kalıntısı yoktur.
M.Ö. 1. yüzyılda sikke basan kentin ne süre kent hüviyetine kavuştuğu bilinmemektedir. M.Ö. 25 senesinde İmparator Augustus tarafınca Galatia eyaletine dahil edilen şehrin adı "Colonia Julia Augusta Parlais" olarak değiştirilmiş ve şehir bir Roma kolonisine dönüştürülmüştür. Kent Roma İmparatorluk döneminde İmparator Marcus Aurelius'dan (MS 161-180) İmparator Caracalla (MS 198-217) dönemine kadar sikke basmıştır. Yüzeyde fazla bir kalıntı yoktur. Barla'nın 1.5 km şimal batısındaki yamaçta ve tepede Akrapolis olduğu düşünülmektedir. Bu durumu doğrulayan üç kil ineli ve Semerdam'lı bir kaya mezarı mevcuttur. Barla ve çevresi ağır bir zamanı yapıt tahribatına uğraması sebebiyle kalıntıların taş yığınından öte bir bilgi vermesi imkansızdır. Genç devir kalıntıları günümüze kadar gelebilmiştir. Roma imparatorluğundan kalan zamanı eserler 1 sayı roma köprüsünden ve 2 sayı kaya mezarından ibarettir. Bu roma köprüsü Dereardı Deresi'nin üstünde inşa edilmiştir. Çevremiz dahilinde bulunan antik Pisidia kentlerinin başlıcaları şunlardır: Agrai (Atabey), Antiocheia (Yalvaç) Apolloionia (Uluborlu), Baris (Isparta), Goanna (Gönen), Krezus (Eğirdir), Olbasa (Belenli), Amblada (Eğirdir Gölü doğusunda bir yerleşim), Anaburas (Şarkikaraağaç), Prostanna (Akpınar köyü civarı), Adada (Sütçüler civarlarında), Sagalassos (Ağlasun). Yukarıda yazılanlar Barla adının Parlais'ten geldiğini düşündürebilir fakat başka bir iddaya nazaran de Barla adının "barılı" kelimesinden geldiği sanılmaktadır. Barılı, etrafı çevrili, ağaçlık, balkan ve gizli saklı anlamlarına gelmektedir. Kasabanın eski yerleşim yerinin alt taraftaki düzlükten bakıldığında görülmemesi kasaba isminin kökeninin doğruluğu hakkında düşünce vermektedir.
SELÇUKLU DEVRİNDE BARLA
Anadolu'nun Bizans'tan kati olarak temizlenmesi neticesi Eğirdir ve çevresi 1204 senesinde 2. Kılıçarslan zamanında Selçuklu devleti idaresine geçmiştir. Fakat Selçuklu Devleti'ne ait belgelerin ve araştırmaların yetersiz olması sebebiyle Barla'nın Anadolu Selçuklu Devleti zamanındaki şartları hakkında bilgi ve bulgu yoktur.
ANADOLU BEYLİKLERİ DÖNEMİNDE BARLA
Türkmen boylarından silahşörlükte usta Hamid Bey, Selçuklu Devletinin Uluborlu'daki uç kumandanı ve aşiret reisi iken (Selçuklular'ın son kumandanı 2. Gıyaseddin Mes'ud zamanında) Selçuklular zaafa düşüp inhilal etmiş duruma geldikleri son günlerinde Konya ile alakasını keserek İstiklalini duyuru, fetih hakkı olarak da mülkü kendine mal etmiştir. Bu şekilde Hamidoğulları Beyliği kurulmuştur. Fakat bir süre sonrasında Moğollar beyliğe saldırmışlardır. Hamid Bey, Moğol saldırılarından kurtulmak için Davras Dağı'nın sarp yamaçlarında bir süre saklanmak zorunda kalmıştır. Bir süre sonra 1297 senesinde Uluborlu'yu hükümet merkezi yaparak, Isparta, Burdur, Eğirdir, Atabey, Gönen, Barla ve Keçiborlu, yöresinde beyliği kurmuştur. Bir süre sonra Yalvaç, Şarkikaraağaç, Avşar, Sütçüler, İncirli ve Ağlasun şeklinde yerleşim merkezlerini de beyliğine katmıştır. Bir süre sonra Hamid Bey'in torunu Dündar Bey, beylik merkezini Uluborlu'dan Eğirdir'e nakletmiştir.
OSMANLI DÖNEMİNDE BARLA
Barla, 1376 senesinde Osmanlı yönetimine geçmiştir. Osmanlı İmparatorluğu kayıtlarına nazaran Barla daima Eğirdir'in bir nahiyesi olmuştur. Eğirdir Tanzimattan sonrasında Konya'ya Cumhuriyetten sonrasında ise Isparta'ya bağlanmıştır. Eğirdir ve çevresi 1402'de Yıldırım Beyazıt ile Timur arasındaki savaştan sonrasında kısa süreliğine Osmanlı'nın elinden çıkmış ise de 1425'te yeniden Osmanlı egemenliğine girmiştir. Hicri 1285 yılı Konya Vilayet Salnamesi'ne (İl yıllığı) nazaran Eğirdir'e bağlı nahiyeler Barla, Bavlu (Pavlu=Sütçüler) ve Agros (Atabey) olarak üçtür. Hicri 1306 ve Rumi 1889 senesine ait Konya Vilayet Salnamesi'ne nazaran ise Eğirdir'in nahiyeleri Barla ve Bavlu'dur. 438 no'lu Anadolu Vilayeti Defterindeki kayıtlara nazaran 1530 senesinde Barla'da iki mahalle, 304 nefer ve bir Pazar bulunmaktaydı.
Barla'nın geçmiş günlerine ait değişik anlatımlar mevcuttur. Bunlardan biride bir tanesine nazaran Barla'yı fethederek Osmanlı topraklarına katan şahıs Çeşnigir Sinan Paşa'dır. Halkın anlatımına nazaran Çeşnigir Paşa, harp esnasında bir gece boynuzlarına mum diktiği koyunları Paşakayası mevkiinden aşağı doğru sürmüş, düşman askerleri kasabaya doğru hareket eden bu ışıkları ordu zannederek kaçmışlar ve böylelikle Barla fethedilmiş olmuş. Kasabanın en eski camii ismini Çeşnigir Sinan Paşa'dan almıştır.
CUMHURİYET DEVRİ'NDE BARLA
Osmanlı İmparatorluğu zamanında Konya'ya bağlı bulunan Eğirdir (Hamid Sancağı) cumhuriyetin ilanını takiben Isparta iline bağlanmıştır. Fakat Barla gene Eğirdir ilçesine bağlı bir şehir olmaya devam etmiştir. Şehir, 1953 senesinde belediye başkanlığı ile yönetilmeye adım atmıştır.
Isparta
Mordoğan Beldesi - İzmir
Adrasan (Çavuşköy) Beldesi - Antalya
YORUMLAR