Bir topu asılı bir sepete atarak oynanan ekip sporu. Basketbol, sepet topu anlamına gelen İngilizce bir bileşik isimdir. Bu yeni, ama çok ya...
Bu yeni, ama çok yaygın spor, yüzyılımızın başlangıcında, ABD Birleşik Devletleri’nde öğretmenlik meydana getiren, James A. Naismith (1861-1939) isminde Kanadalı bir gövde eğitimi öğretmeninin buluşudur. Açıkhava alanlarından yararlanılamayacağı süre kapalı salonlarda oynanabilecek bu yeni oyunu ilk o düzenlemiştir.
Bugün, Internasyonal Amatör Basketbol Federasyonu’na (F.I.B.A.) üye devletlerin sayısı 130’u aşkındır ve en iyi millî takımlar, 0limpiyat oyunlarında ve dünya şampiyonalarında karşılaşırlar. Türkiye’de Basketbol Federasyonu’na bağlı 16 000 basketbol oyuncusu vardır. Harlem Globe trotters (A.B.D.) benzer biçimde ustalaşmış takımlar, dünyaca ün salmıştır.
Başlıca Kurallar
Her takımın oyunda, beş oyuncusu vardır, ama yedeklerden de yararlanılır. Oyun, yalnız elle oynanır ve fakat, minimum her üç aşamada bir topu yere vurup zıplatmak suretiyle ilerlenebilir. Hedef, topu rakibin sepetine atmaktır; başarıyla, kısaca topun sepete girmesiyle sonuçlanan her atış, 2 sayı yazar. Hatalar (bir rakibi tutma, itme v.b.) büyük bölümü süre bir ya da iki özgür atışla cezalandırılır; başarıyla sonuçlanan her özgür atış da bir sayı yazar. Kazanan ekip, tabiîdir ki, en fazla sayı meydana getiren takımdır. Oyun, yirmişer dakikalık iki yarı-devre halinde (mola olarak oyunu durdurma süreleri hariç) oynanır.
Mini Basket
Geleneksel basketbol, genellikle çok uzun boylu erişkinlerin oyunudur, buna karşılık mini-basket de, sekiz ile on iki yaş arasındaki çocuk-larca oynanır. Sepetin yüksekliği 3,05 metreden 2,60 metreye indirilir ve oyun, onar dakikalık iki yarı-devre halinde oynanır.
İlk kez 1904’te Robert Kolej’de oynanan basketbolün kuralları sonradan Ahmet Robenson tarafınca dilimize çevrildi (1911). Bu konuyu, 2 yıl sonrasında Fenerbahçe’nin bu spor dalına eğilmesi, 1927’de Basketbol Federasyonu’nun kurulması, 1936’da yaptığımız ilk millî yarışma izledi: 24 haziran tarihinde Beyoğlu Halkevi’nde takımımız Yunanistan’ı 49-12 yendi.
İlk federasyon başkanlığım Süreyya Genca yapmış oldu (1935-1938). Türkiye Şampiyonası ilk kez 1946’da düzenlendi ve Beykoz ekibi şampiyon oldu.
1966’da başlamış olan Deplasmanlı Basketbol Ligi’nde ise şimdiye kadar şu takımlar şampiyonluk kazandılar:
1966-1967, Altınordu; 1967-1968, İ.T. Ü.; 1968-1969, Galatasaray; 1969-1970, 1970-1971, 1971-1972 ve 1972-1973, İ.T. Ü.; 1973-1974; Muhafızgücü; 1974-1975, Beşiktaş; 1975-1976, Eczacıbaşı.
1966-1967 sezonunda başlamış olan Türkiye Kupası’nda Fenerbahçe (19661967), Altınordu (1967-1968), İ.T.Ü. (1968-1969), Galatasaray (1969-1970), İ. T.Ü. (1970-1971), Galatasaray (19711972), Kolej (1972-1973) şampiyon oldu. Bundan sonrasında bununla birlikte bir kupa yarışması düzenlenmedi.
Basketbol millî takımımız büyükler ve gençler’de Balkan şampiyonu olamadı (1960-1976). Akdeniz Oyun-ları’nda üçüncü (Tunus, 1967); ikinci (İzmir, 1971) olan millî takımımız Avrupa Şampiyonalarında dördüncü (1949), altıncı (1951), on birinci (1955), dokuzuncu (1957), onuncu (1961), on beşinci (1963), on ikinci (1971), sekizinci (1973), dokuzuncu (1975) dereceleri elde etti.
Basketbol millî takımımız büyükler ve gençler’de Balkan şampiyonu olamadı (1960-1976). Akdeniz Oyun-ları’nda üçüncü (Tunus, 1967); ikinci (İzmir, 1971) olan millî takımımız Avrupa Şampiyonalarında dördüncü (1949), altıncı (1951), on birinci (1955), dokuzuncu (1957), onuncu (1961), on beşinci (1963), on ikinci (1971), sekizinci (1973), dokuzuncu (1975) dereceleri elde etti.
Sekizinci Avrupa Gençler Şampiyonasında genç millî basketbol takımımız ABD Birleşik Devletleri’nin peşinden ikinci olarak büyük başarı kazanmıştır. Hususi Marmara Koleji ise dünya liseler dördüncüsü, TED Ankara Koleji de kızlarda yedinci oldu (19741975).
İkinci dönemde Ali Uras, Mehmet Ali Yalım, Yalçın Granit, Samim Göreç, Turhan Tezol, Yılmaz Gündüz, Can Bartu, Ünal Büyükaycan, Şengün Kaplanoğlu, Erdal Poyrazoğlu, Mehmet Baturalp basketbolümüzün yıldızları oldular. Turgut Atakol ve Osman Solakoğlu, örgütlenme ve yayılma mevzusunda çalışan yöneticiler oldu. 45 bölümde 418 kulüp ve 16 000 sporcu ile etkenlik gösteren Basketbol Federasyonu ortalama olarak 3,5 milyonluk bir bütçeye haizdir.
YORUMLAR