Bilgisayar Kullanımında Sağlık ve Ergonomi Bilgisayar teknolojisi her geçen gün gelişmektedir. Gelişen bu teknoloji sadece dış görün...
Bilgisayar Kullanımında Sağlık ve Ergonomi
Bilgisayar teknolojisi her geçen gün gelişmektedir. Gelişen bu teknoloji sadece dış görünüş ve bilgisayar hızını etkilemiştir. Yani şu zamanda bilgisayara sesli bir komut vererek onu kullanmak ve yönetmek mümkün değildir. Bilgisayarda somut, işimize yarayacak bir şeyler yapmak için saatlerce vakit geçiriyoruz. Bu zaman dilimi içerisinde de birçok konuda sağlığımızdan ödün veriyoruz. İşte bunu küçük tedbirler alarak en aza indirmek mümkün.
En temel faktör bilgisayar karşısında doğru oturmaktır. Kişilerin vücut yapıları kişiden kişiye değişebildiği gibi, bilgisayar karşısında vakit geçirirken kullandığı araç-gereçlerde farklılık gösterebilir. Bu nedenle tekdüze bir bilgisayar masası düzeninden bahsedilemez. Temel olarak bakacak olursak seçilen koltuk önemlidir. Koltuğun yüksekliği ayarlanabilmeli, sırt desteği olmalı, dayanıklı bir koltuk seçilmelidir. Sandalye üzerinde yani bilgisayar karşısında uzun vakit geçirecek olduğumuzda oluşan bel ve boyun ağrılarını bu sayede en aza indirebiliriz. Bunun yanı sıra seçilen bilgisayar masaları da önemlidir. Monitör göz hizasından biraz daha aşağıda ve tam karşımızda olmalıdır. Yüksekliğini de buna dikkat ederek seçebiliriz.
Bilgisayar karşısında dik oturulmalıdır. Uzun süreli çalışmalar yapılacak ise mutlaka aralar verilmelidir. Beslenme aksatılmamalıdır.
Uzun süre bilgisayar karşısında çalışmak göz ve göz çevresinde ağrı, yorgunluk, gözlerde batma yapabilir. Monitörün parlaklığı, çözünürlüğü oda ışığına göre uygun şekilde ayarlanmalıdır. Bu sayede oluşacak göz kusurları da bir nevi en aza indirgenebilir.
Gözlerle ilgili oluşan sorunların azaltılabilmesi için öncelikle göz muayenesi yapılmalıdır. Ayrıca çalışma sırasında ara vererek pencereden uzak nesnelere bakmak göz sağlığı açısından önemlidir.
Bilgisayarı kullanırken yapılan tekrarlayıcı hareketler parmaklarda, el bileklerinde ve dirseklerde bozukluklara neden olabilir. Elde uyuşukluk, başparmak hareketlerinde ve el sıkma gücünde azalma görülerek el becerisi bozulabilir.
Bel, baş ve boyun ağrıları oldukça sık görülmektedir. Bu ağrılar uzun süre bilgisayar karşısında hareketsiz kalma, stres, uygun olmayan duruş biçimleri gibi nedenlerle ortaya çıkmaktadırlar. Kas, kemik ve damarların aşırı gerilmesi bu tip hastalıkları yaratabilir. Bu rahatsızların ortaya çıkmasıyla direkt vakit kaybetmeden ortopedi uzmanına muayene olunmalıdır. Uzman tarafından bu hastalıkların vücutta yapısal değişikliğe neden olup-olmadığı araştırılır. Kalıcı değişikliğe neden olmadıysa uygun tedaviye başlanır.
Genel sağlık durumlarının yanı sıra bunları bilerek bilgisayar kullanmak yaptığımız çalışmalardan keyif almamızı sağlarken aynı sağlığımızı korumamızı sağlar.
Bilgisayar teknolojisi her geçen gün gelişmektedir. Gelişen bu teknoloji sadece dış görünüş ve bilgisayar hızını etkilemiştir. Yani şu zamanda bilgisayara sesli bir komut vererek onu kullanmak ve yönetmek mümkün değildir. Bilgisayarda somut, işimize yarayacak bir şeyler yapmak için saatlerce vakit geçiriyoruz. Bu zaman dilimi içerisinde de birçok konuda sağlığımızdan ödün veriyoruz. İşte bunu küçük tedbirler alarak en aza indirmek mümkün.
En temel faktör bilgisayar karşısında doğru oturmaktır. Kişilerin vücut yapıları kişiden kişiye değişebildiği gibi, bilgisayar karşısında vakit geçirirken kullandığı araç-gereçlerde farklılık gösterebilir. Bu nedenle tekdüze bir bilgisayar masası düzeninden bahsedilemez. Temel olarak bakacak olursak seçilen koltuk önemlidir. Koltuğun yüksekliği ayarlanabilmeli, sırt desteği olmalı, dayanıklı bir koltuk seçilmelidir. Sandalye üzerinde yani bilgisayar karşısında uzun vakit geçirecek olduğumuzda oluşan bel ve boyun ağrılarını bu sayede en aza indirebiliriz. Bunun yanı sıra seçilen bilgisayar masaları da önemlidir. Monitör göz hizasından biraz daha aşağıda ve tam karşımızda olmalıdır. Yüksekliğini de buna dikkat ederek seçebiliriz.
Bilgisayar karşısında dik oturulmalıdır. Uzun süreli çalışmalar yapılacak ise mutlaka aralar verilmelidir. Beslenme aksatılmamalıdır.
Uzun süre bilgisayar karşısında çalışmak göz ve göz çevresinde ağrı, yorgunluk, gözlerde batma yapabilir. Monitörün parlaklığı, çözünürlüğü oda ışığına göre uygun şekilde ayarlanmalıdır. Bu sayede oluşacak göz kusurları da bir nevi en aza indirgenebilir.
Gözlerle ilgili oluşan sorunların azaltılabilmesi için öncelikle göz muayenesi yapılmalıdır. Ayrıca çalışma sırasında ara vererek pencereden uzak nesnelere bakmak göz sağlığı açısından önemlidir.
Bilgisayarı kullanırken yapılan tekrarlayıcı hareketler parmaklarda, el bileklerinde ve dirseklerde bozukluklara neden olabilir. Elde uyuşukluk, başparmak hareketlerinde ve el sıkma gücünde azalma görülerek el becerisi bozulabilir.
Bel, baş ve boyun ağrıları oldukça sık görülmektedir. Bu ağrılar uzun süre bilgisayar karşısında hareketsiz kalma, stres, uygun olmayan duruş biçimleri gibi nedenlerle ortaya çıkmaktadırlar. Kas, kemik ve damarların aşırı gerilmesi bu tip hastalıkları yaratabilir. Bu rahatsızların ortaya çıkmasıyla direkt vakit kaybetmeden ortopedi uzmanına muayene olunmalıdır. Uzman tarafından bu hastalıkların vücutta yapısal değişikliğe neden olup-olmadığı araştırılır. Kalıcı değişikliğe neden olmadıysa uygun tedaviye başlanır.
Genel sağlık durumlarının yanı sıra bunları bilerek bilgisayar kullanmak yaptığımız çalışmalardan keyif almamızı sağlarken aynı sağlığımızı korumamızı sağlar.
Bilgisayar Nedir? Bilgisayar Hakkında
Tıpta Nanoteknoloji Kullanımı
Flash Chat 1 Kullanımı
Bilgisayar Kullanımı ve Sağlık
Bilgisayarla yazarken ellerinize kramp giriyor mu? Ya da gözlerinizin yaşardığı oluyor mu? Bel ağrıları, baş ağrıları sık oluyor mu? İyi bir programcısınız ama beslenmeniz düzgün mü? Her zaman olduğu gibi bilinçsizce yapılan davranışlar bilgisayar kullanımı sırasında da sağlık sorunları görülmesine neden olabilir.
Bilgisayar çok gelişmiş bir araç olabilir ama çoğu zaman hiç de kullanışlı değildir. Bilgisayara verilerin klavye veya fare kullanılarak girilmesi gerekir. Ya da çalışmanızın sonuçlarını görmek için sürekli olarak monitöre bakmak zorundasınız. üstelik bunları yaparken saatlerce bilgisayar karşısında hareketsiz oturmanız gerekebilir. Bu arada bazı bilgisayar kullanıcıları yemeği bile unutabilirler! Dünyanın en güzel PC'si sizin olabilir ama doğru şeyleri yapmazsanız en sıradan ve can sıkıcı hastalıklara sahip olabilirsiniz.
Bilgisayar Sağlık Düşmanı Olabilir!
Bilgisayar teknolojisi çok gelişse de gelişim sadece fonksiyonlar ile sınırlı kalmakta. Örneğin PC'lerin kullanılmaya başlandığından bu yana dış görünüşleri çok az değişmiştir. Yıllarca süren çalışmalar ve milyarca dolarlık harcama ile görünüşte bilgisayarların sadece hızı artmış görünüyor. Şu anki teknoloji ile hiç bir bilgisayara sadece sözle bilgi vererek bir işlem yaptıramazsınız. Bilgisayarların işlerimizi görmesi için aslında sağlık açısından çok da uygun olmayan işler yapmalısınız. Örneğin saatlerce ekrana bakarak yazılar yazmalı, şekiller çizmeli ve çalışmalarınızın sonuçlarını da yine benzer biçimde bilgisayardan almalısınız. Böyle olunca bilgisayar işlerimizi kolaylaştırırken sağlığımızı götürüyor mu? Bilgisayar kullanırken sağlığınızı korumak için bazı konulara dikkat etmelisiniz.
Bilgisayar Karşısında Doğru Oturma Biçimi
Kişilerin vücut yapıları ve çalışırken sık kullandığı araçlar değişebildiği için herkese uygun bir bilgisayar masası düzeninden söz edilemez. Fakat bazı temel kurallardan bahsetmek olanaklı. İlk olarak oturduğunuz koltuğunuzu doğru seçmelisiniz. Yüksekliği ayarlı, sırt için desteği olan yumuşak minderli ve dayanıklı bir koltuk almalısınız. Bu tip koltukları büro mobilyaları satan mağazalarda bulabilirsiniz. Sert ve ayarlı olmayan bir koltukta uzun süre oturmak şiddetli bel ve boyun ağrılarına neden olabilir. Koltuk seçiminden sonra eğer yoksa bir bilgisayar masası almalısınız. Normal çalısma masaları çoğu zaman bilgisayarlar için kullanışlı değildir. Örneğin bilgisayar monitörünün gözünüzden biraz aşağıda ve tam karşınızda bulunması gereklidir. Ayrıca klavyenin dik oturduğunuz zaman kollarınız dirsekten 90 derece kıvrıkken ellerinizle aynı hizada ve tam karşınızda olması gereklidir. Ayrıca klavyenin ön tarafında ellerinizi destek olarak koyabileceğiniz bir boşluk olması uygun olur. Bilgisayar kullanırken gereken fare, telefon ve printer diğer araçlar da masa üzerinde kolayca ulaşabileceğiniz yerlerde olmalıdır. Bilgisayar kullanırken sık olarak yazı okumanız gerekirse yazıları bir askı ile tam önünüze koyup monitörü biraz yana almalısınız. Monitorünüzün pencereden veya diğer ışık larından uzak olması gereklidir. Ayrıca monitörünüzün rezolüsyonunu yazıların kolayca okunacağı bir ayara ve yenileme hızını titreşme olmayacak bir hıza ayarlanması gereklidir.
Bilgisayar Kullanırken Yapmanız Gerekenler
Bilgisayar karşısında dik olarak oturun. Yazı yazarken klavyedeki tuşlara fazla güçlü olmayan bir biçimde dokunun. Fareyi yumuşak bir biçimde tutun. Yazı yazarken kollarınızı ve elinizi bir yere dokundurmayın. Kollarınızı ve parmaklarınızı ancak yazma işlemi yapmadığınız zaman dinlendirin. Uzun süreler çalışmayın ve sık sık aralar verin. Çalışma sürenizi planlayın. Hergün belli sürelerle çalışın ve ara verin. Böylece sürenin sonuna doğru işlerin sıkışmasını engellemiş olursunuz. Çalışmanız sırasında beslenmenizi aksatmayın. Düzenli olarak spor yapın ve stressle başetme yollarını öğrenin. Gebelik, romatizma ve şeker hastalığı gibi bazı durumlar bilgisayar kullanımınızı etkileyebilir. Böyle durumlarda sağlık profesyonellerine danışmayı ihmal etmeyin.
Tekrarlayıcı Hareketlere Bağlı Bozukluklar
Parmak, el bileği ve dirseğinizin bilgisayar kullanırken yaptığı küçük ve tekrarlayıcı hareketler özellikle el bileği hizasında bozukluklara neden olabilir. Bu hastalıkta el bileği içinden geçen sinir ve tendon denilen kasların kemiğe yapıştığı dokular zedelenip sıkışır. Bu durumda elde uyuşukluk ve ağrı, başparmak hareketlerinde ve el sıkma gücünde azalma ortaya çıkar, el becerisi bozulur. Bu rahatsızlığın tedavisi için bir ortopedi uzmanına danışmalısınız.
Göz Bozuklukları
Uzun süre bilgisayar karşısında çalışmak gözlerde de bazı rahatsızlıklara neden olabilir. Böyle durumlarda en sıklıkla göz çevresi ve başta ağrı, gözlerde yorgunluk hissi, yanma, batma ve kızarıklık görülebilir. Yakınmalar daha çok günde 4-6 saatten fazla bilgisayar karşısında çalışan, özellikle gözlerinde miyopi veya astigmatizm kusurları olan kişilerde sık görülür. Bilgisayarla çalışmanın gözlerde kalıcı bir etkiye neden olmadığı bilinmektedir. Fakat gündelik yaşamda pek sorun oluşturmayan astigmatizm gibi kusurlar bilgisayar karşısında rahatsızlıklara neden olabilir. Yanma, batma, kızarıklık, sulanma gibi yakınmalar monitöre bakarak çalışan kişilerde göz kırpma sayısındaki belirgin azalmaya bağlı olabilir. Ekranın gözlerden 50 - 70 cm. uzakta ve göz hizasından biraz aşağıda bulunması yorgunluk yakınmalarının azalmasını sağlayabilir. Gözle ilgili yakınmaların azaltılabilmesi için öncelikle iyi bir göz muayenesi yapılmalıdır. Ayrıca çalışma sırasında sık ara vermek ve aralarda örneğin pencereden uzak nesnelere bakmak göz sağlığı açısından önemlidir.
Bel, Baş ve Boyun Ağrıları
Bu bölgelerde ağrı oldukça sık görülen rahatsızlıklardır. Hatta iş güç kaybına ve sağlık hizmeti alma açısından şirketlere ve devletlere oldukça büyük yük getirmektedir. Bunların bilgisayar kullanımı ile ilgili olarak sıklıkla uzun süre hareketsiz kalma, stress, uygun olmayan duruş biçimi gibi nedenlerle ortaya çıkarlar. Kas, kemik, sinir ve damarların aşırı gerilme ve uygun olmayan duruş biçimlerine bağlı olarak şekil bozuklukları bu tip hastalıkları yaratabilir. Bu rahatsızlıklar olduğu zaman ihmal etmeden öncelikle bir ortopedi uzmanına muayene olmalısınız. Ortopedi uzmanı tarafından öncelikle bu hastalıkların vücuttaki bir yaspısal bozukluğa bağlı olup olmadığı araştırılır. Örneğin bel ağrıları bel kemiğine bağlı şekil bozuklukları nedeniyle oluşabilir. Bazen de bu ağrıların nedeni bulunamaz ve psikolojik kökenli olduğu düşünülür. Bu tip ağrılar da hasta kişilere psikolojik yardımla yokedilebilir.
Bilgisayarla yazarken ellerinize kramp giriyor mu? Ya da gözlerinizin yaşardığı oluyor mu? Bel ağrıları, baş ağrıları sık oluyor mu? İyi bir programcısınız ama beslenmeniz düzgün mü? Her zaman olduğu gibi bilinçsizce yapılan davranışlar bilgisayar kullanımı sırasında da sağlık sorunları görülmesine neden olabilir.
Bilgisayar çok gelişmiş bir araç olabilir ama çoğu zaman hiç de kullanışlı değildir. Bilgisayara verilerin klavye veya fare kullanılarak girilmesi gerekir. Ya da çalışmanızın sonuçlarını görmek için sürekli olarak monitöre bakmak zorundasınız. üstelik bunları yaparken saatlerce bilgisayar karşısında hareketsiz oturmanız gerekebilir. Bu arada bazı bilgisayar kullanıcıları yemeği bile unutabilirler! Dünyanın en güzel PC'si sizin olabilir ama doğru şeyleri yapmazsanız en sıradan ve can sıkıcı hastalıklara sahip olabilirsiniz.
Bilgisayar Sağlık Düşmanı Olabilir!
Bilgisayar teknolojisi çok gelişse de gelişim sadece fonksiyonlar ile sınırlı kalmakta. Örneğin PC'lerin kullanılmaya başlandığından bu yana dış görünüşleri çok az değişmiştir. Yıllarca süren çalışmalar ve milyarca dolarlık harcama ile görünüşte bilgisayarların sadece hızı artmış görünüyor. Şu anki teknoloji ile hiç bir bilgisayara sadece sözle bilgi vererek bir işlem yaptıramazsınız. Bilgisayarların işlerimizi görmesi için aslında sağlık açısından çok da uygun olmayan işler yapmalısınız. Örneğin saatlerce ekrana bakarak yazılar yazmalı, şekiller çizmeli ve çalışmalarınızın sonuçlarını da yine benzer biçimde bilgisayardan almalısınız. Böyle olunca bilgisayar işlerimizi kolaylaştırırken sağlığımızı götürüyor mu? Bilgisayar kullanırken sağlığınızı korumak için bazı konulara dikkat etmelisiniz.
Bilgisayar Karşısında Doğru Oturma Biçimi
Kişilerin vücut yapıları ve çalışırken sık kullandığı araçlar değişebildiği için herkese uygun bir bilgisayar masası düzeninden söz edilemez. Fakat bazı temel kurallardan bahsetmek olanaklı. İlk olarak oturduğunuz koltuğunuzu doğru seçmelisiniz. Yüksekliği ayarlı, sırt için desteği olan yumuşak minderli ve dayanıklı bir koltuk almalısınız. Bu tip koltukları büro mobilyaları satan mağazalarda bulabilirsiniz. Sert ve ayarlı olmayan bir koltukta uzun süre oturmak şiddetli bel ve boyun ağrılarına neden olabilir. Koltuk seçiminden sonra eğer yoksa bir bilgisayar masası almalısınız. Normal çalısma masaları çoğu zaman bilgisayarlar için kullanışlı değildir. Örneğin bilgisayar monitörünün gözünüzden biraz aşağıda ve tam karşınızda bulunması gereklidir. Ayrıca klavyenin dik oturduğunuz zaman kollarınız dirsekten 90 derece kıvrıkken ellerinizle aynı hizada ve tam karşınızda olması gereklidir. Ayrıca klavyenin ön tarafında ellerinizi destek olarak koyabileceğiniz bir boşluk olması uygun olur. Bilgisayar kullanırken gereken fare, telefon ve printer diğer araçlar da masa üzerinde kolayca ulaşabileceğiniz yerlerde olmalıdır. Bilgisayar kullanırken sık olarak yazı okumanız gerekirse yazıları bir askı ile tam önünüze koyup monitörü biraz yana almalısınız. Monitorünüzün pencereden veya diğer ışık larından uzak olması gereklidir. Ayrıca monitörünüzün rezolüsyonunu yazıların kolayca okunacağı bir ayara ve yenileme hızını titreşme olmayacak bir hıza ayarlanması gereklidir.
Bilgisayar Kullanırken Yapmanız Gerekenler
Bilgisayar karşısında dik olarak oturun. Yazı yazarken klavyedeki tuşlara fazla güçlü olmayan bir biçimde dokunun. Fareyi yumuşak bir biçimde tutun. Yazı yazarken kollarınızı ve elinizi bir yere dokundurmayın. Kollarınızı ve parmaklarınızı ancak yazma işlemi yapmadığınız zaman dinlendirin. Uzun süreler çalışmayın ve sık sık aralar verin. Çalışma sürenizi planlayın. Hergün belli sürelerle çalışın ve ara verin. Böylece sürenin sonuna doğru işlerin sıkışmasını engellemiş olursunuz. Çalışmanız sırasında beslenmenizi aksatmayın. Düzenli olarak spor yapın ve stressle başetme yollarını öğrenin. Gebelik, romatizma ve şeker hastalığı gibi bazı durumlar bilgisayar kullanımınızı etkileyebilir. Böyle durumlarda sağlık profesyonellerine danışmayı ihmal etmeyin.
Tekrarlayıcı Hareketlere Bağlı Bozukluklar
Parmak, el bileği ve dirseğinizin bilgisayar kullanırken yaptığı küçük ve tekrarlayıcı hareketler özellikle el bileği hizasında bozukluklara neden olabilir. Bu hastalıkta el bileği içinden geçen sinir ve tendon denilen kasların kemiğe yapıştığı dokular zedelenip sıkışır. Bu durumda elde uyuşukluk ve ağrı, başparmak hareketlerinde ve el sıkma gücünde azalma ortaya çıkar, el becerisi bozulur. Bu rahatsızlığın tedavisi için bir ortopedi uzmanına danışmalısınız.
Göz Bozuklukları
Uzun süre bilgisayar karşısında çalışmak gözlerde de bazı rahatsızlıklara neden olabilir. Böyle durumlarda en sıklıkla göz çevresi ve başta ağrı, gözlerde yorgunluk hissi, yanma, batma ve kızarıklık görülebilir. Yakınmalar daha çok günde 4-6 saatten fazla bilgisayar karşısında çalışan, özellikle gözlerinde miyopi veya astigmatizm kusurları olan kişilerde sık görülür. Bilgisayarla çalışmanın gözlerde kalıcı bir etkiye neden olmadığı bilinmektedir. Fakat gündelik yaşamda pek sorun oluşturmayan astigmatizm gibi kusurlar bilgisayar karşısında rahatsızlıklara neden olabilir. Yanma, batma, kızarıklık, sulanma gibi yakınmalar monitöre bakarak çalışan kişilerde göz kırpma sayısındaki belirgin azalmaya bağlı olabilir. Ekranın gözlerden 50 - 70 cm. uzakta ve göz hizasından biraz aşağıda bulunması yorgunluk yakınmalarının azalmasını sağlayabilir. Gözle ilgili yakınmaların azaltılabilmesi için öncelikle iyi bir göz muayenesi yapılmalıdır. Ayrıca çalışma sırasında sık ara vermek ve aralarda örneğin pencereden uzak nesnelere bakmak göz sağlığı açısından önemlidir.
Bel, Baş ve Boyun Ağrıları
Bu bölgelerde ağrı oldukça sık görülen rahatsızlıklardır. Hatta iş güç kaybına ve sağlık hizmeti alma açısından şirketlere ve devletlere oldukça büyük yük getirmektedir. Bunların bilgisayar kullanımı ile ilgili olarak sıklıkla uzun süre hareketsiz kalma, stress, uygun olmayan duruş biçimi gibi nedenlerle ortaya çıkarlar. Kas, kemik, sinir ve damarların aşırı gerilme ve uygun olmayan duruş biçimlerine bağlı olarak şekil bozuklukları bu tip hastalıkları yaratabilir. Bu rahatsızlıklar olduğu zaman ihmal etmeden öncelikle bir ortopedi uzmanına muayene olmalısınız. Ortopedi uzmanı tarafından öncelikle bu hastalıkların vücuttaki bir yaspısal bozukluğa bağlı olup olmadığı araştırılır. Örneğin bel ağrıları bel kemiğine bağlı şekil bozuklukları nedeniyle oluşabilir. Bazen de bu ağrıların nedeni bulunamaz ve psikolojik kökenli olduğu düşünülür. Bu tip ağrılar da hasta kişilere psikolojik yardımla yokedilebilir.
Sağlıklı Bilgisayar Kullanma Kılavuzu
Giriş
Bu kılavuz, bilgisayarınızı daha rahat ve verimli şekilde kullanmanıza yardımcı olmak için tasarlanmıştır. Ayrıca bu belgede aşağıdaki Sağlık Uyarısı bölümünde açıklanan ağrı verici ve çalışmayı engelleyici yaralanmaların veya rahatsızlıkların oluşma riskini azaltmanıza da yardımcı olacaktır.
Bu kılavuzu okumak yalnızca birkaç dakikanızı alır ancak edineceğiniz bilgilerden her zaman yararlanabilirsiniz.
SAĞLIK UYARISI
Klavye veya fare kullanımı ciddi yaralanma ya da rahatsızlıklara neden olabilir.
Bilgisayar kullanırken, diğer birçok etkinlikte olduğu gibi, ellerinizde, kollarınızda, omuzlarınızda, boynunuzda veya vücudunuzun diğer bölgelerinde zaman zaman rahatsızlıklar hissedebilirsiniz. Bununla birlikte, kalıcı veya tekrarlayan rahatsızlık, acı, zonklama, ağrı, karıncalanma, uyuşma, yanma veya tutulma gibi belirtiler hissederseniz, bunlar bilgisayar başında çalışmadığınız sırada görülse bile BU RAHATSIZLIK İŞARETLERİNİ GÖZ ARDI ETMEYİN VE EN KISA ZAMANDA BİR UZMAN HEKİME BAŞVURUN.
Buna benzer belirtiler, sinirlerde, kaslarda, tendonlarda ve vücudun diğer bölgelerinde ağrılı ve kimi zaman kalıcı olarak işlev görülmesini engelleyen zedelenmelerin veya rahatsızlıkların göstergesi olabilir. Kas ve iskelet sistemini etkileyen bu rahatsızlıklar (MSD) arasında karpal tünel sendromu, tendonit, tenosinovit ve diğer hastalıklar sayılabilir.
Araştırmacılar MSD'ler hakkındaki birçok soruyu henüz yanıtlayamamış olsalar da, bunların nedenleri üzerinde, aşağıdakiler de dahil olmak üzere, birçok faktörün rol oynadığı konusunda fikir birliği içindedirler: genel sağlık durumu, stres ve kişinin bununla nasıl başa çıktığı, tıbbi ve fiziksel durumlar ve kişinin çalışırken veya başka bir şey yaparken (klavye veya fare kullanımı dahil) vücudunu nasıl konumlandırdığı ve kullandığı. Kişinin bir etkinliği gerçekleştirmesi için gereken süre de bir faktör olabilir.
Bu "Sağlıklı Bilgisayar Kullanma Kılavuzu"nda bilgisayarınızla daha rahat çalışmanıza ve kas ve kemik sorunları yaşama riskini azaltmanıza yardımcı olabilecek yönergeler bulunmaktadır. Bu "Hatasız Bilgi İşlem Kılavuzu"nun CD sürümünü 1 (800) 360-7561 no'lu telefonu arayarak ücretsiz olarak isteyebilirsiniz (yalnızca ABD'de).
MSD (kas ve iskelet sistemini etkileyen rahatsızlıkların) oluşma olasılığını azaltabilecek şekilde çalışma yerinizi düzenleme ve çalışma alışkanlıklarınızı geliştirme konusunda bilgi için bu “Sağlıklı Bilgisayar Kullanma Kılavuzuâ€nu okuyun. MSD'lerin oluşmasına katkıda bulunabilecek çok çeşitli etkenler bulunduğundan, MSD'yi önlemek veya oluşma riskini azaltmak için bilmeniz gereken her şeyin bu kılavuzda yer alması olası değildir. Bazı kişiler için önerilere uymak, MSD oluşma riskini azaltabilir. Bazıları içinse azaltmaz. Yine de, bu önerileri uygulayan birçok kişi daha rahat ve verimli bir çalışma deneyimi edinmiştir. Bu kılavuzun, yetkili bir sağlık uzmanının önerilerinin veya çalışan sağlık politikası veya programının yerine geçecek özellikte olmadığını unutmayın. Yaşam stilinizin, etkinliklerinizin, sağlığınızın veya fiziksel durumunuzun MSD'ye neden olup olmayacağını öğrenmek istiyorsanız bir sağlık uzmanına başvurun.
Duruş Biçiminiz
Çalışırken veya oyun oynarken, yanlış vücut duruşlarından kaçınmak ve vücudunuzu rahat bir pozisyonda tutmak önemlidir. Bu yalnızca genel veriminizi artırmakla kalmaz, aynı zamanda MSD'leri önlemenize de yardımcı olur. Uzun süreli işler sırasında pozisyonunuzu değiştirmenin de rahatsızlıkları ve yorgunluğu önlemenize yardımcı olabileceğini unutmayın.
Bilgisayarda çalışırken veya oyun oynarken, çevrenizi ve bilgisayar donanımınızı rahat ve gergin olmayan bir vücut duruşu sağlayacak şekilde düzenleyin. Çalışma alanınızı rahatsızlıkları önlemek için nasıl düzenleyeceğiniz, vücut ölçülerinize ve çalışma ortamınıza bağlıdır. Bununla birlikte, aşağıdaki öneriler daha rahat bir bilgisayar kullanım ortamı oluşturmanıza yardımcı olabilir.
Sırtınızı desteklemek için şunları deneyin:
Bacaklarınızın rahat olması için şunları deneyin:
Aygıtlara en rahat şekilde ulaşmak ve omuz ve kollar için rahat bir duruş sağlamak üzere şunları deneyin:
Rahat bir bilek ve parmak duruşu için şunları deneyin:
Boynun bükülmesini ve dönmesini en aza indirmek için şunları deneyin:
Göz zorlanmalarını en aza indirgemek için şunları deneyin:
Gücünüzü Kontrollü Harcayın
Vücudumuz sürekli olarak fiziksel güçlerin etkisi altındadır. Yaralanmaların yalnızca araba kazası gibi yüksek etkili güçlerden landığını sanabiliriz. Oysa, uzun süre tekrarlanan veya maruz kalınan düşük etkili güçler de yaralanma, rahatsızlık ve yorgunluğa neden olabilir.
Düşük güç türleri arasında şunlar vardır:
Düşük etkili güçlerin vücudunuzdaki etkilerini azaltmak için aşağıdakileri deneyin:
Mola Verin
Mola vermek, vücudunuzun yaptığı işe ara vermesini sağlar ve MSD'leri önlemenize yardımcı olabilir. Size uygun mola uzunluğu ve sıklığı, yaptığınız işin türüne bağlıdır. Yaptığınız işe ara vermek ve gevşemek mola vermenin bir yoludur ancak başka yollar da vardır. Örneğin, yaptığınız işi bırakıp başka bir işle meşgul olmak (örneğin, oturarak yazarken, ayağa kalkıp telefonla konuşmak) bazı kaslarınızı çalıştırırken, diğerlerini dinlendirebilir.
Günlük etkinliklerinizi çeşitlendirmek ve verimli çalışmak için aşağıdakileri deneyin:
Sağlıklı Kalın
Sağlıklı bir yaşam tarzı, bilgisayar başında geçirdiğiniz süre de dahil olmak üzere, günlük etkinliklerinizi gerçekleştirmenize ve bunlardan keyif almanıza yardımcı olabilir. Ayrıca, bilgisayarınızı rahat ve verimli şekilde kullanmak için sağlığınız hakkında bilgi edinmek de önemli bir adımdır.
Sağlığınızı korumak için aşağıdakileri deneyin:
Sonuç
Genel sağlık durumunuzun yanı sıra rahat ve verimli çalışma hakkında daha fazla bilgi edinmek, bilgisayar başındaki çalışmanızdan keyif almanızı sağlayacak önemli yollardır.
Giriş
Bu kılavuz, bilgisayarınızı daha rahat ve verimli şekilde kullanmanıza yardımcı olmak için tasarlanmıştır. Ayrıca bu belgede aşağıdaki Sağlık Uyarısı bölümünde açıklanan ağrı verici ve çalışmayı engelleyici yaralanmaların veya rahatsızlıkların oluşma riskini azaltmanıza da yardımcı olacaktır.
Bu kılavuzu okumak yalnızca birkaç dakikanızı alır ancak edineceğiniz bilgilerden her zaman yararlanabilirsiniz.
SAĞLIK UYARISI
Klavye veya fare kullanımı ciddi yaralanma ya da rahatsızlıklara neden olabilir.
Bilgisayar kullanırken, diğer birçok etkinlikte olduğu gibi, ellerinizde, kollarınızda, omuzlarınızda, boynunuzda veya vücudunuzun diğer bölgelerinde zaman zaman rahatsızlıklar hissedebilirsiniz. Bununla birlikte, kalıcı veya tekrarlayan rahatsızlık, acı, zonklama, ağrı, karıncalanma, uyuşma, yanma veya tutulma gibi belirtiler hissederseniz, bunlar bilgisayar başında çalışmadığınız sırada görülse bile BU RAHATSIZLIK İŞARETLERİNİ GÖZ ARDI ETMEYİN VE EN KISA ZAMANDA BİR UZMAN HEKİME BAŞVURUN.
Buna benzer belirtiler, sinirlerde, kaslarda, tendonlarda ve vücudun diğer bölgelerinde ağrılı ve kimi zaman kalıcı olarak işlev görülmesini engelleyen zedelenmelerin veya rahatsızlıkların göstergesi olabilir. Kas ve iskelet sistemini etkileyen bu rahatsızlıklar (MSD) arasında karpal tünel sendromu, tendonit, tenosinovit ve diğer hastalıklar sayılabilir.
Araştırmacılar MSD'ler hakkındaki birçok soruyu henüz yanıtlayamamış olsalar da, bunların nedenleri üzerinde, aşağıdakiler de dahil olmak üzere, birçok faktörün rol oynadığı konusunda fikir birliği içindedirler: genel sağlık durumu, stres ve kişinin bununla nasıl başa çıktığı, tıbbi ve fiziksel durumlar ve kişinin çalışırken veya başka bir şey yaparken (klavye veya fare kullanımı dahil) vücudunu nasıl konumlandırdığı ve kullandığı. Kişinin bir etkinliği gerçekleştirmesi için gereken süre de bir faktör olabilir.
Bu "Sağlıklı Bilgisayar Kullanma Kılavuzu"nda bilgisayarınızla daha rahat çalışmanıza ve kas ve kemik sorunları yaşama riskini azaltmanıza yardımcı olabilecek yönergeler bulunmaktadır. Bu "Hatasız Bilgi İşlem Kılavuzu"nun CD sürümünü 1 (800) 360-7561 no'lu telefonu arayarak ücretsiz olarak isteyebilirsiniz (yalnızca ABD'de).
MSD (kas ve iskelet sistemini etkileyen rahatsızlıkların) oluşma olasılığını azaltabilecek şekilde çalışma yerinizi düzenleme ve çalışma alışkanlıklarınızı geliştirme konusunda bilgi için bu “Sağlıklı Bilgisayar Kullanma Kılavuzuâ€nu okuyun. MSD'lerin oluşmasına katkıda bulunabilecek çok çeşitli etkenler bulunduğundan, MSD'yi önlemek veya oluşma riskini azaltmak için bilmeniz gereken her şeyin bu kılavuzda yer alması olası değildir. Bazı kişiler için önerilere uymak, MSD oluşma riskini azaltabilir. Bazıları içinse azaltmaz. Yine de, bu önerileri uygulayan birçok kişi daha rahat ve verimli bir çalışma deneyimi edinmiştir. Bu kılavuzun, yetkili bir sağlık uzmanının önerilerinin veya çalışan sağlık politikası veya programının yerine geçecek özellikte olmadığını unutmayın. Yaşam stilinizin, etkinliklerinizin, sağlığınızın veya fiziksel durumunuzun MSD'ye neden olup olmayacağını öğrenmek istiyorsanız bir sağlık uzmanına başvurun.
Duruş Biçiminiz
Çalışırken veya oyun oynarken, yanlış vücut duruşlarından kaçınmak ve vücudunuzu rahat bir pozisyonda tutmak önemlidir. Bu yalnızca genel veriminizi artırmakla kalmaz, aynı zamanda MSD'leri önlemenize de yardımcı olur. Uzun süreli işler sırasında pozisyonunuzu değiştirmenin de rahatsızlıkları ve yorgunluğu önlemenize yardımcı olabileceğini unutmayın.
Bilgisayarda çalışırken veya oyun oynarken, çevrenizi ve bilgisayar donanımınızı rahat ve gergin olmayan bir vücut duruşu sağlayacak şekilde düzenleyin. Çalışma alanınızı rahatsızlıkları önlemek için nasıl düzenleyeceğiniz, vücut ölçülerinize ve çalışma ortamınıza bağlıdır. Bununla birlikte, aşağıdaki öneriler daha rahat bir bilgisayar kullanım ortamı oluşturmanıza yardımcı olabilir.
Sırtınızı desteklemek için şunları deneyin:
- Belinizi destekleyen bir sandalye kullanın (bkz: ayrıntı 1).
- Çalışma yüzeyini ve sandalyenizin yüksekliğini, rahat ve doğal bir vücut duruşu sağlayacak şekilde ayarlayın (bkz: ayrıntı 2).
Bacaklarınızın rahat olması için şunları deneyin:
- Bacaklarınızı rahatça yerleştirmek ve hareket ettirmek için masanızın altındaki eşyaları çıkarın.
- Ayaklarınızı rahat bir şekilde zemine koyamıyorsanız bir ayak desteği kullanın.
Aygıtlara en rahat şekilde ulaşmak ve omuz ve kollar için rahat bir duruş sağlamak üzere şunları deneyin:
- Klavyenizi ve fare veya izleme topunu aynı yükseklikte bulundurun; bunlar yaklaşık dirsek düzeyinde olmalıdır. Dirseklerinizle omuzlarınız arasındaki bölge yere dikey şekilde, rahat olmalıdır (bkz: ayrıntı 3).
- Yazarken klavyeyi önünüzde ortalayın ve fare ya da izleme topunu klavyeye yakın bir konumda bulundurun (bkz: ayrıntı 4).
- Sık kullanılan öğeleri, kolunuzun rahatça ulaşabileceği bir mesafede bulundurun (bkz: ayrıntı 5).
Rahat bir bilek ve parmak duruşu için şunları deneyin:
- Yazarken ve fare ya da izleme topu kullanırken bileklerinizi düz tutun. Bileklerinizi yukarıya, aşağıya veya yanlara bükmekten kaçının. Klavyenizin ayakları varsa ve bunların rahat ve düz bir bilek pozisyonu sağladığını düşünüyorsanız ayakları açın.
- Uzaktaki tuşlara parmaklarınızı gererek değil de tüm kolunuzu kullanarak erişmek için, yazarken ellerinizi ve bileklerinizi klavyenin üzerinde, serbest şekilde tutun.
Boynun bükülmesini ve dönmesini en aza indirmek için şunları deneyin:
- Ekranın en üst kısmını göz hizasına getirin (bkz: ayrıntı 6). Çift odaklı gözlük kullananların ekranı daha düşük bir düzeyde tutmaları veya bilgisayarla çalışırken kullanılmak üzere tasarlanmış gözlükler kullanma hakkında yetkili bir sağlık uzmanıyla görüşmeleri gerekebilir.
- Monitörünüzü önünüzde ortalayın. Belgelere monitörden daha sık bakıyorsanız, belgelerinizi tam önünüze ve monitörü biraz kenara yerleştirebilirsiniz.
- Belgelerinizi göz hizasında tutmak için bir belge tutucusu kullanabilirsiniz.
Göz zorlanmalarını en aza indirgemek için şunları deneyin:
- Monitörünüzün önünde rahat bir pozisyonda otururken, monitörü kendinizden bir kol boyu uzaklığa yerleştirin.
- Parlamayı önlemek için, monitörünüzü parlamaya neden olabilecek ışık larından uzak bir konuma yerleştirin veya ışık düzeyini kontrol etmek için pencerelerde perde kullanın.
- Ekranınızı temizlemeyi unutmayın. Kullanıyorsanız, gözlüğünüzü de temizleyin.
- Monitörünüzün parlaklığını ve karşıtlığını ayarlayın.
- Bilgisayar programınız ayarlamanıza olanak tanıyorsa, ekran yazı tipi boyutlarını rahat görebileceğiniz şekilde ayarlayın.
Gücünüzü Kontrollü Harcayın
Vücudumuz sürekli olarak fiziksel güçlerin etkisi altındadır. Yaralanmaların yalnızca araba kazası gibi yüksek etkili güçlerden landığını sanabiliriz. Oysa, uzun süre tekrarlanan veya maruz kalınan düşük etkili güçler de yaralanma, rahatsızlık ve yorgunluğa neden olabilir.
Düşük güç türleri arasında şunlar vardır:
- Dinamik güç: Hareket yoluyla (örneğin, yazarken tuşlara basmak veya fare düğmelerini tıklatmak) sarf ettiğiniz güçtür.
- Sabit güç: Belirli bir süre boyunca sarf ettiğiniz güçtür (örneğin, farenizi veya telefonu tutmak).
- Temas anında sarf edilen güç: Bir yüzeyin kenarına veya sert bir yüzeye dayandığınızda (örneğin, bileklerinizi masanın kenarında tutarken) sarf ettiğiniz güçtür.
Düşük etkili güçlerin vücudunuzdaki etkilerini azaltmak için aşağıdakileri deneyin:
- Ellerinizi ve parmaklarınızı kasmadan, hafif vuruşlarla yazın çünkü klavye tuşlarına basmak çok az bir güç gerektirir.
- Fare düğmesini tıklatırken veya bir oyun çubuğu veya başka bir oyun denetim aygıtı kullanırken hafif dokunuşlar uygulayın.
- Fareyi elinizi kasmadan tutun ve sıkıca kavramayın.
- Yazarken avuçlarınızı veya bileklerinizi herhangi bir yere dayamayın (bkz. ayrıntı 7). Avuç desteği (varsa), yalnızca yazmaya ara verildiğinde kullanılmalıdır.
- Yazmaya ara verdiğinizde veya fareyi kullanmadığınızda kollarınızı ve ellerinizi dinlendirin. Kollarınızı ve ellerinizi, örneğin masanın kenarı gibi hiçbir kenara dayamayın.
- Sandalyenizi, oturma kısmı dizlerinizin arkasına baskı yapmayacak şekilde ayarlayın (bkz: ayrıntı 8).
Mola Verin
Mola vermek, vücudunuzun yaptığı işe ara vermesini sağlar ve MSD'leri önlemenize yardımcı olabilir. Size uygun mola uzunluğu ve sıklığı, yaptığınız işin türüne bağlıdır. Yaptığınız işe ara vermek ve gevşemek mola vermenin bir yoludur ancak başka yollar da vardır. Örneğin, yaptığınız işi bırakıp başka bir işle meşgul olmak (örneğin, oturarak yazarken, ayağa kalkıp telefonla konuşmak) bazı kaslarınızı çalıştırırken, diğerlerini dinlendirebilir.
Günlük etkinliklerinizi çeşitlendirmek ve verimli çalışmak için aşağıdakileri deneyin:
- Çalışmanızı veya oynayacağız oyunu, aynı şeyi çok uzun bir süre yapmayacak şekilde planlayın (örneğin aynı işi yapmak veya vücudunuzun aynı uzvunu kullanmak).
- Aynı işi yapmak için fare ve klavye gibi farklı aygıtlar kullanın. Örneğin, bir belgede kaydırma yapmak için farenin tekerleğini veya klavyedeki ok tuşlarını kullanabilirsiniz.
- Daha az güç harcamanızı ve üretkenliğinizin artmasını sağlayacak donanım ve yazılım özelliklerini kullanarak daha verimli çalışın. Örneğin, Windows Başlat menüsünü açmak için Windows logo tuşuna basabilirsiniz.
- Yazılım ve donanım ürünleriyle birlikte verilen belgelerdeki bilgileri okuyarak bu ürünlerin özelliklerini öğrenin. Örneğin sık sık metin vurguluyorsanız, bir fare düğmesini ClickLock özelliğine atayın.
Sağlıklı Kalın
Sağlıklı bir yaşam tarzı, bilgisayar başında geçirdiğiniz süre de dahil olmak üzere, günlük etkinliklerinizi gerçekleştirmenize ve bunlardan keyif almanıza yardımcı olabilir. Ayrıca, bilgisayarınızı rahat ve verimli şekilde kullanmak için sağlığınız hakkında bilgi edinmek de önemli bir adımdır.
Sağlığınızı korumak için aşağıdakileri deneyin:
- Dengeli beslenin ve yeterince dinlenin.
- Genel formunuzu korumak ve vücudunuzun gücünü ve esnekliğini artırmak için spor yapın. Size uygun esneme ve egzersizleri seçmenize yardımcı olması için bir sağlık uzmanına danışın.
- Stresle başa çıkmayı öğrenin. İşinizdeki stresi azaltmanın bir yolu, çalışma alanınızı ve zamanlamanızı gürültü ve dikkat dağıtıcı öğeleri en aza indirecek şekilde planlamaktır.
- Tıbbi ve fiziksel durumunuzun MSD ile nasıl ilişkili olabileceğini öğrenmek üzere bir sağlık uzmanına başvurabilirsiniz. Araştırmacılar MSD'ler hakkındaki birçok soruyu henüz yanıtlayamamış olsalar da, bunların nedenleri üzerinde, önceki yaralanmalar, şeker hastalığı, hormonal değişiklikler (örneğin hamilelik) ve romatizma da dahil olmak üzere, birçok faktörün rol oynadığı konusunda fikir birliği içindedirler.
Sonuç
Genel sağlık durumunuzun yanı sıra rahat ve verimli çalışma hakkında daha fazla bilgi edinmek, bilgisayar başındaki çalışmanızdan keyif almanızı sağlayacak önemli yollardır.
Bilgisayar Kullanımı ile İlgili Sağlık Sorunları
Dr. Tacettin İnandı.
Dr. İlknur Akyol
Yrd. Doç.; Atatürk ü. Tıp Fak. Halk Sağlığı AD
Yrd. Doç.; Atatürk ü. Tıp Fak. Göz Hast. AD
Amerika Birleşik Devletler (ABD) İş İstatistikleri Bürosu verilerine göre, bilgisayar kullanımına bağlı sağlık sorunları (yineleyen zorlayıcı travmalar-TZT) nedeniyle başvurular işle ilgili hastalıkların %64'ünü oluşturmakta, yıllık 20 milyar dolarlık harcama gerektirmekte, aynı zamanda iş veriminde düşüşlere neden olmaktadır.
Tüm dünyada bilgisayar kullanımı giderek yaygınlaşırken, bilgisayar kullanımının sağlık üzerine etkileri de sağlıkçıların gündemine girmeye başlamıştır. Bu sorunlar arasında göz ve kas iskelet sistemi sorunları önde gelirken, kişilik, sosyal ve ruhsal durum üzerine de etkileri olabileceği düşünülmektedir.
Bilgisayar kullanımıyla ilişkili sağlık sorunlarının bir kısmı, bilgisayar ekranlarının oluşturduğu elektromanyetik alandan, bir kısmı da işin özelliğinden lanır. Bilgisayar karşısında iken genellikle durağan bir pozisyonda belirli hareketler sürekli yinelenir. Bu durum ise TZT için risk oluşturmaktadır. TZT belirtileri hafif bir ağrıdan şiddetli ağrılara kadar değişik düzeyde olup, işlev zorluğuna yol açabilir. Erken dönemde ağrılar yorgunlukta ortaya çıkıp işi bırakınca kaybolurken, orta dönemde ağrılar işin başlangıcından hemen sonra ortaya çıkar. İleri dönemde ağrılar dinlenme sırasında da vardır, hafif işler bile zorlukla yapılır.
Bilgisayar kullanıcılarının maruz kaldığı bir diğer zararlı etken elektromanyetik dalgalardır. Ekranlarının oluşturduğu elektromanyetik alanlar, insan vücudu yüzeyinde havadaki toz parçacıklarını çeken bir elektriklenme oluşturur (Elektromanyetik alanlar ekrandan uzaklaştıkça hızla azalır, ekranın ön kısmında en az düzeyde iken, yanlarında, üstünde ve arkasında fazladır).
TZT için risk etmenleri çevresel, fiziksel ve ruhsal olmak üzere üç grupta toplanmaktadır. Fiziksel risk etmenleri arasında; kas gücünün aşırı kullanılması, uygun olmayan duruş biçimi, uzun süre bilgisayar karşısında ara vermeden çalışmak yer alırken, ruhsal risk etmenleri arasında; aşırı iş yükü duygusu, stres, olumsuz iş ortamı ilişkileri sayılabilir. Çevresel etmenler arasında gürültü, oda ısısı, nemi, aydınlatması ve ortamda bulunan araçların özellikleri bulunmaktadır.
Göz
Bilgisayar kullanımı sırasında gözler bir çok etkene bağlı olarak az ya da çok etkilenir. Bu etkenler arasında monitörün özelliği, kullanıcının pozisyonu ve var olan kırma kusuru için gözlük kullanıp kullanmaması, odanın aydınlatması, ekranda ki ışık yansımaları, kullanılan zemin ve karakter özellikleri sayılabilir. Bilgisayar kullanımına bağlı gözlerde yorgunluk, yanma hissi, kızarıklık, kaşıntı, sulanma, bulanık ya da çift görme gibi yakınmalar sıktır. İş yerinde yapılan bazı düzenlemeler ve kullanıcıların eğitimi ile bu sorunların bir kısmı önlenebilir.
Bilgisayar kullanırken kullanıcılar göz kapaklarını farkında olmadan daha az açıp kapatırlar (Ortalama dakikada 12 olan göz kırpma sayısı, bilgisayar kullanımı sırasında dakikada beşe kadar düşebilmekte, bu da kuru göz yakınmalarına yol açabilmektedir). Bilgisayar monitörlerinden yayılan negatif yüklü partiküller, insan bedeninde ve gözlerde negatif elektrik yükü oluşturarak havadaki pozitif yüklü toz parçacıklarını çekip gözlerde konjonktivite bağlı yakınmalara neden olabilmektedir.
Kırma kusuru olup da gözlük kullanmayan kişiler, görme ile ilgili sorunların yanı sıra ekrana olan uzaklığı koruyamadıklarından olumsuz etkilere daha çok maruz kalabilirler. Özellikle 40-50 ve üzeri yaşlardaki kişilerin, bilgisayar kullanırken 50-70 cm mesafeye göre düzenlenmiş gözlük kullanması gerekebilmektedir.
Kas iskelet sistemi
Bilgisayar kullanımı çok az değişen bir duruşla, el bileği ve kol kaslarının benzer hareketleri yapmasını gerektiren bir uğraştır. Bu nedenle omurga, omuz, sırt, dirsek, el bileği ve parmaklara ilişkin rahatsızlıklar sık görülür. Karpal tünel sendromu, ulnar sinir tutulumu, lateral medial epikondilitis, DeQuervian tenosinovitis, myofasial boyun ağrısı TZT ile ilişkili başlıca rahatsızlıklardır.
Karpal tünel sendromu, bilgisayar kullanıcıları arasında sık görülen, medial sinir ve fleksor tendonların tutulumunu içeren ve önemli sonuçlar doğuran ağrılı bir durumdur. Nedenleri arasında genetik yatkınlık ve yaşam biçiminin önemli olduğu bilinmektedir.
İşyeri düzeni ve korunma
Çalışma ortamında belirli standartların sağlanması hem sağlık hem de iş verimi açısından oldukça önem taşır. Bu standartlar bilgisayar donanımının özellikleri, bilgisayarların yerleştirilmesi, sandalye, masa, odanın aydınlatması, temizliği gibi bir çok konuyu içermelidir.
Monitör: Monitörün çözünürlüğünün yüksek, elektromanyetik etkisinin düşük olması aranan özelliklerdendir. Monitörler odada pencere ve lambalardan lanan ışık yansımaları en az olacak biçimde yerleştirilmelidir. Birden çok bilgisayarın bulunduğu ortamlarda bilgisayarın yanında ve arkasında 120 cm'den daha az mesafede kimse çalışmamalıdır. Monitör kullanıcının tam karşısında, monitörün üst kenarı kullanıcının gözleri ile aynı düzeyde olmalıdır.
Bilgisayar ekranı üzerinde ki ışık yansımaları görmeyi zorlaştırıp, kişinin bilgisayara gereğinden fazla yaklaşmasına ve iş veriminin düşmesine neden olur. Bu nedenle yansımalar önlenmelidir. Oda aydınlatmasının en azından gündüzleri gün ışığı ile sağlanması yararlı olacaktır. Bazı floresan tipi lambalar ekrandaki yansımaları artırarak, gözle ilgili yakınmalara yol açabilmektedir. Oda aydınlatmasının normalden yarı yarıya daha az olması rahatlık sağlayacaktır.
Ekran koruyucu: Toprak hattı olan ekran koruyucular bilgisayarın elektrik yükünün azaltılmasında etkili olmakta, bununla birlikte ortamın ve ekranın tozunun ıslak bezle sık sık alınması da özellikle gözlerde toza bağlı yakınmaları azaltabilmektedir. Yine ekranın tozunun alınması görüntünün netleşmesine de katkıda bulunmaktadır.
Ekran parlaklığı ve kontrastının ayarlanması gözle ilgili yakınmaları azaltıcı olabilmektedir. Genellikle beyaz zemin üzerine siyah uygun bir seçimdir.
Fare ve klavye: Fare kullanımına bağlı travmalarda sık görülmekte olup, kullanım sırasında uyulmasında yarar olan öneriler şunlardır: Farenin olabildiğince vücuda yakın tutularak omuz el bileği ve dirsekteki, gerilimin azaltılması, yüksekliğin uygun olması ve kimi durumlarda fare yerine klavyenin kullanılmasıdır. Fare ve klavye kolların rahatlıkla ulaşabileceği bir uzaklıkta ve yükseklikte olmalıdır.
Sandalye: Çalışma sandalyesinin tekerlekli, yükseklik ve sırtlığının ayarlanabilir olması, yanlarda kolları dinlendirebilecek yerlerinin olması önerilir. Çalışma sandalyesine oturulduğunda gözlerin düzeyi ile bilgisayar ekranının üst kenarı 10-200 lik bir açı oluşturmalı, sırtlık dik olmalıdır.
Kağıt askısı (document holder): Bilgisayar ekranının yanı sıra kağıt okumak baş ve gözlerin sık sık hareket etmesine, gözlerin sık sık farklı mesafeler için akomodasyon yapmasına neden olur ki bu da çeşitli yakınmalara yol açar. Bu nedenle okunacak belgeler bilgisayar ekranına oldukça yakın ve göze ekranla eşit uzaklıkta olur ise akomodasyona bağlı yakınmalar azalacaktır. Bu amaçla kağıt askısı kullanılabilir.
Bilek Dinlendirici: Bilek dinlendiricilerin karpal tünel sendromunu önlemede yararları olabilir. Bilek dinlendiricinin bilgisayar kullanırken değil, dinlenme sırasında kullanılması önerilmektedir.
Duruş biçimi: İyi bir duruş biçimi en az enerji ile en yüksek verimin elde edildiği, rahat bir biçimdir. İyi bir duruşun başlıca özellikleri; başın dik, sırtın destekli, kolların rahat, gözlerin bilgisayar ekranının üst düzeyi ile yakın düzeyde ve ekranın tam karşıda olmasıdır. Kullanıcının bilgisayara olan uzaklığı hem sağlık hem de verim açısından önemlidir. Kullanıcının bilgisayara olan uzaklığının 50-70 cm olması önerilmektedir. Bilgisayarların elektromanyetik alanlarının etki alanı yanlarda ve arkada daha fazladır. Bu nedenle bilgisayarların yanları ve arkasında oturanlar daha uzak konumda olmalıdır. Bilgisayarın önündeki güvenli aralık yaklaşık 70 cm (yaklaşık erişkin kol boyu), diğer yönlerinde ise 120 cm'dir. Bilgisayar ekranlarından yayılan ultraviyole ve elektromanyetik ışınlar çok fazla olmamakla birlikte, ekrana yaklaştıkça etkileri artmaktadır.
Ara verme alışkanlığı: Bir saatlik çalışma süresinde 5-15 dakikalık ara verilmesi, hem kas iskelet sistemi hem de göz ile ilgili yakınmaları azaltacaktır. Bu davranışın yakınmalar başlamadan önce de sergilenmesinin korunmada oldukça etkili olduğu genel olarak kabul edilmektedir.
Ara verme ile ilgili bir yazar yazısında kısa, orta ve uzun süreli aralardan söz etmektedir. Kısa aranın yaklaşık her 10 dakikada bir 10 saniye kadar sürmesini, bilgisayardan biraz uzaklaşıp derin nefes alınmasını, göz kapaklarının açılıp kapatılmasını ve bilgisayar dışında farklı uzaklıktaki bir nesneye bakılmasını önermektedir. Orta büyüklükteki aranın ise yaklaşık her 1 saatte 5 dakika kadar sürmesini, ve bu arada ayağa kalkarak gerilmeyi; birkaç saatte bir ise daha büyük aralar verilmesini çay ya da kahve molasını önermektedir.
Ara vermeyi unutanlar, ara verme zamanı ve süresi konusunda kullanıcıya yardımcı olan PauseMe, MacBreakZ! gibi ücretsiz yazılımlar da elde edebilirler.
İyi bir iş planı yaparak kullanıcılar bilgisayar işlerini güne yayarak, aralarda diğer işleri yapabilirler. Ekip çalışması ve görev değişimi, görev çeşitliliği işle ilgi yapılabilecek düzenlemeler arasında olabilir.
Egzersiz el ve bilek egzersizleri karpal tünel sendromunu ile ilgili yakınmaları azaltabilmektedir. El bileğini güçlü ve esnek kılabilecek egzersizler korunma amacı ile sorun başlamadan önce yapılmalıdır. Aksi durumda var olan sorunu artırabilir. Akut durumlarda non steroid antiinflamatuvar ilaçlar, steroid tedavisi, dinlenme önerilebilir. İlaç ve fizik tedaviye yanıt vermeyen durumlarda cerrahi tedavi ile başarılı sonuçlar alınabilir.
Sonuç
Her geçen gün yaşamımızda daha çok yer bulan bilgisayarlar, olumlu bir çok katkının yanı sıra, bir kısım sağlık sorunlarına da neden olmaktadır. Bu sorunlar oldukça yaygın olarak görülmekte, önemli işgücü ve ekonomik kayıplara neden olabilmektedir. Buna karşın alınacak bazı önlemlerle önemli ölçüde bu sorunlar azaltılabilecektir.
Kaynaklar
1- Ankrum D.N.: Viewing Distance. Workplace Ergonomics, 1996, Sayfa:10-12.
2- Anshel J.R.: Vision Health Management: Visual ergonomics in the workplace. The RSI Network, 1999, Sayı 38, Sayfa: 1-4.
3- Bruce P.B.: Musculoskeletal Disorders and Workplace Factors. Center for Disease Control and Prevention. 1997.
4- Norman J.: Kahan and et all. Motion based ergonomics keyboard retraining. The RSI Network, 1999, Sayı 41, Sayfa: 1-3.
5- Kahan N.J.: Griffin V. Motion based ergonomics keyboard retraining. The RSI Network, 1999, Sayı 39, Sayfa:1-4.
6- Sussman B.: The Value of early detection and treatment of CTDS. The RSI Network, 1999, Sayı 36, Sayfa:4-5.
Dr. Tacettin İnandı.
Dr. İlknur Akyol
Yrd. Doç.; Atatürk ü. Tıp Fak. Halk Sağlığı AD
Yrd. Doç.; Atatürk ü. Tıp Fak. Göz Hast. AD
Amerika Birleşik Devletler (ABD) İş İstatistikleri Bürosu verilerine göre, bilgisayar kullanımına bağlı sağlık sorunları (yineleyen zorlayıcı travmalar-TZT) nedeniyle başvurular işle ilgili hastalıkların %64'ünü oluşturmakta, yıllık 20 milyar dolarlık harcama gerektirmekte, aynı zamanda iş veriminde düşüşlere neden olmaktadır.
Tüm dünyada bilgisayar kullanımı giderek yaygınlaşırken, bilgisayar kullanımının sağlık üzerine etkileri de sağlıkçıların gündemine girmeye başlamıştır. Bu sorunlar arasında göz ve kas iskelet sistemi sorunları önde gelirken, kişilik, sosyal ve ruhsal durum üzerine de etkileri olabileceği düşünülmektedir.
Bilgisayar kullanımıyla ilişkili sağlık sorunlarının bir kısmı, bilgisayar ekranlarının oluşturduğu elektromanyetik alandan, bir kısmı da işin özelliğinden lanır. Bilgisayar karşısında iken genellikle durağan bir pozisyonda belirli hareketler sürekli yinelenir. Bu durum ise TZT için risk oluşturmaktadır. TZT belirtileri hafif bir ağrıdan şiddetli ağrılara kadar değişik düzeyde olup, işlev zorluğuna yol açabilir. Erken dönemde ağrılar yorgunlukta ortaya çıkıp işi bırakınca kaybolurken, orta dönemde ağrılar işin başlangıcından hemen sonra ortaya çıkar. İleri dönemde ağrılar dinlenme sırasında da vardır, hafif işler bile zorlukla yapılır.
Bilgisayar kullanıcılarının maruz kaldığı bir diğer zararlı etken elektromanyetik dalgalardır. Ekranlarının oluşturduğu elektromanyetik alanlar, insan vücudu yüzeyinde havadaki toz parçacıklarını çeken bir elektriklenme oluşturur (Elektromanyetik alanlar ekrandan uzaklaştıkça hızla azalır, ekranın ön kısmında en az düzeyde iken, yanlarında, üstünde ve arkasında fazladır).
TZT için risk etmenleri çevresel, fiziksel ve ruhsal olmak üzere üç grupta toplanmaktadır. Fiziksel risk etmenleri arasında; kas gücünün aşırı kullanılması, uygun olmayan duruş biçimi, uzun süre bilgisayar karşısında ara vermeden çalışmak yer alırken, ruhsal risk etmenleri arasında; aşırı iş yükü duygusu, stres, olumsuz iş ortamı ilişkileri sayılabilir. Çevresel etmenler arasında gürültü, oda ısısı, nemi, aydınlatması ve ortamda bulunan araçların özellikleri bulunmaktadır.
Göz
Bilgisayar kullanımı sırasında gözler bir çok etkene bağlı olarak az ya da çok etkilenir. Bu etkenler arasında monitörün özelliği, kullanıcının pozisyonu ve var olan kırma kusuru için gözlük kullanıp kullanmaması, odanın aydınlatması, ekranda ki ışık yansımaları, kullanılan zemin ve karakter özellikleri sayılabilir. Bilgisayar kullanımına bağlı gözlerde yorgunluk, yanma hissi, kızarıklık, kaşıntı, sulanma, bulanık ya da çift görme gibi yakınmalar sıktır. İş yerinde yapılan bazı düzenlemeler ve kullanıcıların eğitimi ile bu sorunların bir kısmı önlenebilir.
Bilgisayar kullanırken kullanıcılar göz kapaklarını farkında olmadan daha az açıp kapatırlar (Ortalama dakikada 12 olan göz kırpma sayısı, bilgisayar kullanımı sırasında dakikada beşe kadar düşebilmekte, bu da kuru göz yakınmalarına yol açabilmektedir). Bilgisayar monitörlerinden yayılan negatif yüklü partiküller, insan bedeninde ve gözlerde negatif elektrik yükü oluşturarak havadaki pozitif yüklü toz parçacıklarını çekip gözlerde konjonktivite bağlı yakınmalara neden olabilmektedir.
Kırma kusuru olup da gözlük kullanmayan kişiler, görme ile ilgili sorunların yanı sıra ekrana olan uzaklığı koruyamadıklarından olumsuz etkilere daha çok maruz kalabilirler. Özellikle 40-50 ve üzeri yaşlardaki kişilerin, bilgisayar kullanırken 50-70 cm mesafeye göre düzenlenmiş gözlük kullanması gerekebilmektedir.
Kas iskelet sistemi
Bilgisayar kullanımı çok az değişen bir duruşla, el bileği ve kol kaslarının benzer hareketleri yapmasını gerektiren bir uğraştır. Bu nedenle omurga, omuz, sırt, dirsek, el bileği ve parmaklara ilişkin rahatsızlıklar sık görülür. Karpal tünel sendromu, ulnar sinir tutulumu, lateral medial epikondilitis, DeQuervian tenosinovitis, myofasial boyun ağrısı TZT ile ilişkili başlıca rahatsızlıklardır.
Karpal tünel sendromu, bilgisayar kullanıcıları arasında sık görülen, medial sinir ve fleksor tendonların tutulumunu içeren ve önemli sonuçlar doğuran ağrılı bir durumdur. Nedenleri arasında genetik yatkınlık ve yaşam biçiminin önemli olduğu bilinmektedir.
İşyeri düzeni ve korunma
Çalışma ortamında belirli standartların sağlanması hem sağlık hem de iş verimi açısından oldukça önem taşır. Bu standartlar bilgisayar donanımının özellikleri, bilgisayarların yerleştirilmesi, sandalye, masa, odanın aydınlatması, temizliği gibi bir çok konuyu içermelidir.
Monitör: Monitörün çözünürlüğünün yüksek, elektromanyetik etkisinin düşük olması aranan özelliklerdendir. Monitörler odada pencere ve lambalardan lanan ışık yansımaları en az olacak biçimde yerleştirilmelidir. Birden çok bilgisayarın bulunduğu ortamlarda bilgisayarın yanında ve arkasında 120 cm'den daha az mesafede kimse çalışmamalıdır. Monitör kullanıcının tam karşısında, monitörün üst kenarı kullanıcının gözleri ile aynı düzeyde olmalıdır.
Bilgisayar ekranı üzerinde ki ışık yansımaları görmeyi zorlaştırıp, kişinin bilgisayara gereğinden fazla yaklaşmasına ve iş veriminin düşmesine neden olur. Bu nedenle yansımalar önlenmelidir. Oda aydınlatmasının en azından gündüzleri gün ışığı ile sağlanması yararlı olacaktır. Bazı floresan tipi lambalar ekrandaki yansımaları artırarak, gözle ilgili yakınmalara yol açabilmektedir. Oda aydınlatmasının normalden yarı yarıya daha az olması rahatlık sağlayacaktır.
Ekran koruyucu: Toprak hattı olan ekran koruyucular bilgisayarın elektrik yükünün azaltılmasında etkili olmakta, bununla birlikte ortamın ve ekranın tozunun ıslak bezle sık sık alınması da özellikle gözlerde toza bağlı yakınmaları azaltabilmektedir. Yine ekranın tozunun alınması görüntünün netleşmesine de katkıda bulunmaktadır.
Ekran parlaklığı ve kontrastının ayarlanması gözle ilgili yakınmaları azaltıcı olabilmektedir. Genellikle beyaz zemin üzerine siyah uygun bir seçimdir.
Fare ve klavye: Fare kullanımına bağlı travmalarda sık görülmekte olup, kullanım sırasında uyulmasında yarar olan öneriler şunlardır: Farenin olabildiğince vücuda yakın tutularak omuz el bileği ve dirsekteki, gerilimin azaltılması, yüksekliğin uygun olması ve kimi durumlarda fare yerine klavyenin kullanılmasıdır. Fare ve klavye kolların rahatlıkla ulaşabileceği bir uzaklıkta ve yükseklikte olmalıdır.
Sandalye: Çalışma sandalyesinin tekerlekli, yükseklik ve sırtlığının ayarlanabilir olması, yanlarda kolları dinlendirebilecek yerlerinin olması önerilir. Çalışma sandalyesine oturulduğunda gözlerin düzeyi ile bilgisayar ekranının üst kenarı 10-200 lik bir açı oluşturmalı, sırtlık dik olmalıdır.
Kağıt askısı (document holder): Bilgisayar ekranının yanı sıra kağıt okumak baş ve gözlerin sık sık hareket etmesine, gözlerin sık sık farklı mesafeler için akomodasyon yapmasına neden olur ki bu da çeşitli yakınmalara yol açar. Bu nedenle okunacak belgeler bilgisayar ekranına oldukça yakın ve göze ekranla eşit uzaklıkta olur ise akomodasyona bağlı yakınmalar azalacaktır. Bu amaçla kağıt askısı kullanılabilir.
Bilek Dinlendirici: Bilek dinlendiricilerin karpal tünel sendromunu önlemede yararları olabilir. Bilek dinlendiricinin bilgisayar kullanırken değil, dinlenme sırasında kullanılması önerilmektedir.
Duruş biçimi: İyi bir duruş biçimi en az enerji ile en yüksek verimin elde edildiği, rahat bir biçimdir. İyi bir duruşun başlıca özellikleri; başın dik, sırtın destekli, kolların rahat, gözlerin bilgisayar ekranının üst düzeyi ile yakın düzeyde ve ekranın tam karşıda olmasıdır. Kullanıcının bilgisayara olan uzaklığı hem sağlık hem de verim açısından önemlidir. Kullanıcının bilgisayara olan uzaklığının 50-70 cm olması önerilmektedir. Bilgisayarların elektromanyetik alanlarının etki alanı yanlarda ve arkada daha fazladır. Bu nedenle bilgisayarların yanları ve arkasında oturanlar daha uzak konumda olmalıdır. Bilgisayarın önündeki güvenli aralık yaklaşık 70 cm (yaklaşık erişkin kol boyu), diğer yönlerinde ise 120 cm'dir. Bilgisayar ekranlarından yayılan ultraviyole ve elektromanyetik ışınlar çok fazla olmamakla birlikte, ekrana yaklaştıkça etkileri artmaktadır.
Ara verme alışkanlığı: Bir saatlik çalışma süresinde 5-15 dakikalık ara verilmesi, hem kas iskelet sistemi hem de göz ile ilgili yakınmaları azaltacaktır. Bu davranışın yakınmalar başlamadan önce de sergilenmesinin korunmada oldukça etkili olduğu genel olarak kabul edilmektedir.
Ara verme ile ilgili bir yazar yazısında kısa, orta ve uzun süreli aralardan söz etmektedir. Kısa aranın yaklaşık her 10 dakikada bir 10 saniye kadar sürmesini, bilgisayardan biraz uzaklaşıp derin nefes alınmasını, göz kapaklarının açılıp kapatılmasını ve bilgisayar dışında farklı uzaklıktaki bir nesneye bakılmasını önermektedir. Orta büyüklükteki aranın ise yaklaşık her 1 saatte 5 dakika kadar sürmesini, ve bu arada ayağa kalkarak gerilmeyi; birkaç saatte bir ise daha büyük aralar verilmesini çay ya da kahve molasını önermektedir.
Ara vermeyi unutanlar, ara verme zamanı ve süresi konusunda kullanıcıya yardımcı olan PauseMe, MacBreakZ! gibi ücretsiz yazılımlar da elde edebilirler.
İyi bir iş planı yaparak kullanıcılar bilgisayar işlerini güne yayarak, aralarda diğer işleri yapabilirler. Ekip çalışması ve görev değişimi, görev çeşitliliği işle ilgi yapılabilecek düzenlemeler arasında olabilir.
Egzersiz el ve bilek egzersizleri karpal tünel sendromunu ile ilgili yakınmaları azaltabilmektedir. El bileğini güçlü ve esnek kılabilecek egzersizler korunma amacı ile sorun başlamadan önce yapılmalıdır. Aksi durumda var olan sorunu artırabilir. Akut durumlarda non steroid antiinflamatuvar ilaçlar, steroid tedavisi, dinlenme önerilebilir. İlaç ve fizik tedaviye yanıt vermeyen durumlarda cerrahi tedavi ile başarılı sonuçlar alınabilir.
Sonuç
Her geçen gün yaşamımızda daha çok yer bulan bilgisayarlar, olumlu bir çok katkının yanı sıra, bir kısım sağlık sorunlarına da neden olmaktadır. Bu sorunlar oldukça yaygın olarak görülmekte, önemli işgücü ve ekonomik kayıplara neden olabilmektedir. Buna karşın alınacak bazı önlemlerle önemli ölçüde bu sorunlar azaltılabilecektir.
Kaynaklar
1- Ankrum D.N.: Viewing Distance. Workplace Ergonomics, 1996, Sayfa:10-12.
2- Anshel J.R.: Vision Health Management: Visual ergonomics in the workplace. The RSI Network, 1999, Sayı 38, Sayfa: 1-4.
3- Bruce P.B.: Musculoskeletal Disorders and Workplace Factors. Center for Disease Control and Prevention. 1997.
4- Norman J.: Kahan and et all. Motion based ergonomics keyboard retraining. The RSI Network, 1999, Sayı 41, Sayfa: 1-3.
5- Kahan N.J.: Griffin V. Motion based ergonomics keyboard retraining. The RSI Network, 1999, Sayı 39, Sayfa:1-4.
6- Sussman B.: The Value of early detection and treatment of CTDS. The RSI Network, 1999, Sayı 36, Sayfa:4-5.
Bilgisayar Nedir? Bilgisayar Hakkında
Tıpta Nanoteknoloji Kullanımı
Flash Chat 1 Kullanımı
YORUMLAR