Boğaza yabancı bir cisim kaçması durumunda yapılacak ilk yardım müdahalesi nedir? Hemlich hareketi, Judoka hareketi nedir, nasıl yapılır? B...
Boğaza yabancı bir cisim kaçması durumunda yapılacak ilk yardım müdahalesi nedir? Hemlich hareketi, Judoka hareketi nedir, nasıl yapılır?
Boğaza kaçan yabancı bir cisim anında uygun müdahale yapılmazsa boğulma tehlikesini getirebilir. Boğazın tıkanmasıyla beliren boğulma tehlikesine yalnızca ağızdan boğaza kaçan yabancı cisimler neden olmaz; bazen de insanın kendi tükürüğü yada bilincini yitirdiği anda kendi dili bile boğazını tıkayarak ölüme yol açabilir. Bu bakımdan, öncelikle gırtlağın yapısını bilmekte yarar vardır.
Gırtlağın üst ucunun hizasında iki ses telinden oluşan “larenks” denilen bölge yer alır. Larenks ses çıkarmaya yaradığı gibi, solunum yollarının da bekçiliğini yapar. Larenks düzeyinde farklı mekanizmalar, solunum yollarını tıkayabilir. Bu bölge, ayrıca bazı enfeksiyonlara ve lokal zedelenmelere uğrayabilir. Boğazı çok duyarlı kimselerde basit bir öksürük bile ses tellerinin şişmesine veya spazmına neden olabilir. Lareriks ve ses tellerinin dokuları şişerek, havanın geçiş yolunu darattabilir. Buna “larenks ödemi” denir. Arı ve eşekarısının ağzın içini sokması veya bazı enfeksiyonlar, yanıklar ve yara-bereler, olayın nedeni olabilir. Alerjik reaksiyonların sonucunda da ortaya çıkabilir. Bu durumlarda yüzde şişlikler görülür. Tedaviyi, kortizonlu ilaç uygulayan doktor yapabilir.
Tıkanma bazen de larenks kasının kasılmasıyla meydana gelebilir. Larenks spazmına daha çok boğaza su kaçması, boyuna darbe gibi lokal bir zedelenmeden sonra rastlanır. Sırt üstü düşmek, boğaza darbe gibi uzak zedelenmeler de larenks spazmına yol açabilir. Genellikle hafif olan bu spazm, normalde kendi kendine geçer. Ama ciddi ise ve hava almayı engelliyorsa biraz sonra anlatacağımız “Judoka hareketi” yaptırılmalıdır.
Larenks tıkanmasının sebebi ne olursa olsun, belirtileri çok çarpıcıdır. Konuşamayan kazazede, öksürür ve soluk almakta büyük güçlük çeker. Anırmaya benzer bir hırlama çıkarır. Oturup soluyabilmek için çırpınır. Boğazda tıkanma gerek yukarıda belirttiğimiz nedenlerle, gerek yabancı cisim kaçmasıyla olsun, hastada biraz önce sözünü ettiğimiz belirtiler görülünce yapılacak ilkyardım hareketleri şunlardır:
Boğaza kaçan yabancı cisim yeterince büyükse, iki parmağınızı kanca gibi kullanarak çok titiz ve soğukkanlı bir dikkatle çıkartabilirsiniz. Bir elinizle hastanın alnını bastırıp öteki elinizin iki parmağını kanca gibi kullanırken, kesinlikle zorlamaya gitmeyin, cisim kolayca çıkacak gibiyse çıkarma girişiminde bulunun. Yoksa cismi daha çok ileri kaçırabilir, tehlikeyi büyütebilirsiniz.
Yabancı cismi çıkaramazsanız, oturan kazazedenin arkasına geçin, iki kolunuzla kucaklayın, iki elinizi mide boşluğu üzerine bitiştirin; bundan sonra önden arkaya doğru ani bastırın: Böylece kazazedenin bağrını aniden sıkıştırıp, diyaframını yukarı kaldırmış, yabancı cismi de çıkan havayla çıkartmış olabilirsiniz. Bu hareketi, şampanya şişesinin fırlayan mantarına benzetebiliriz. Bu harekete, Hemlich hareketi denilir. Karnın ani sıkıştırılmasıyla birlikte yaklaşık bir litre hava, başlangıçta saatte 300 km.’lik bir hızla boşalır, Böyle bir hareketle yabancı bir cismin kolayca atılabileceği anlaşılabilir. Hareket, büyükler gibi, küçüklere de uygulanır.
Karşınızda biri larenks spazmı geçirirse, kendisini oturtup, sırtına birkaç kere kuvvetlice vurun ya da kürek kemiklerinin üzerine bir diz darbesi indirin. Buna da judoka hareketi denir. Çeşitli girişimler de başarıya ulaşmazsa, hiç zaman yitirmeden yardım isteyin. Kazazede genellikle bir kulak-burun-boğaz uzmanına götürülür. Solunumun engellenmesi tam değilse, yardım yetişene kadar ya da hastaneye götürülmesi sırasında, hastayı teselli edip, cesaretlendirin. Kendisinin seçtiği pozisyonu bozmayın, çünkü en rahat soluyabileceği pozisyon, herhalde budur.
Boğaza yabancı cisim kaçmasıyla ya da kaçmaksızın meydana gelen boğulma tehlikeli kazalarda hasta baygın ise, yatış durumu çok önemlidir. Çünkü bu durumda hasta bilincini yitirmiş olabileceği için, sırt üstü yattığı takdirde salyası ya da geriye doğru kayan dili boğazını tıkayarak boğulmasına yol açabilir. Bu nedenle baygın durumdaki hastayı sırt üstü değil, yan durumda yatırmalıdır.
YORUMLAR