çivit Nedir?

çivit -di isim Eskiden çivit otundan, bugün suni yollarla elde edilmiş, mavi renkli, sarılığını gidermek için çamaşırın son suyuna ...

çivit -di
isim

Eskiden çivit otundan, bugün suni yollarla elde edilmiş, mavi renkli, sarılığını gidermek için çamaşırın son suyuna karıştırılan toz boya:
"Gömleğime gene çivit koymuş annem."- Y. Z. Ortaç.

Çivit
Temel Britannica

Çivit, çok eskiçağlardan bu zamana kadar kumaşların boyanmasında kullanılan koyu mavi renkli bir boyarmaddedir. 20. yüz­senenin başlarına kadar çivit ağacı ve çivitotu benzer biçimde bitkilerden elde edilmiş bu boyarmadde bugün daha çok kimyasal bireşimle (sentezle) suni olarak üretilmektedir.

Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi


Çivit


Eskiden İndigofera cinsi bitkilerden elde edilmiş mavi renkli boyarmadde. Çivit doğulularca çok eski çağlardan bu zamana kadar bilinirdi. Nebat, su ile mayalanmaya bırakıldığında, bileşiminde indoksil bulunan sıvı elde edilir. Bu sıvı çırpılarak havayla temas ettirildiğinde çivit, mavi bir çökelti hâlinde dibe çöker. Elde edilmiş bu tabiî çivitte %20-90 arası, boyayıcı madde olan indigotin (C16H10 N2O2) ile bununla birlikte kahverengi, kırmızı ve sarı çivit benzer biçimde yan ürünler de bulunmaktadır. Bugün çivit, sanayide bireşim yöntemiyle üretilir. Çivit alkalilerde çözünebilen ve hava ile oksitlenince tekrardan mavi çivit veren ak çivite indirgenebilir. Dokuma elyafının boyanması bu özellikten yararlanarak yapılır. Çivitin bromlu türevleri de boyarmadde olarak kullanılır. İki bromlu çivit erguvan kırmızısı, dört bromlu çivit (mavi ciba) mavi boya olarak kullanılır. Tabii çivit havada bozunmaz, malum çözücülerde çözünmez. Fakat klor ve nitrik asit benzer biçimde yükseltgen maddelerden etkilenir.