ÇÖMLEK 1. Pişmiş topraktan her türlü kap kacak, tabak, testi vb.'ye verilen genel ad. (Bk. ansikt. böl.) 2. Çömlek hesabı, bilgi...
ÇÖMLEK
1. Pişmiş topraktan her türlü kap kacak, tabak, testi vb.'ye verilen genel ad. (Bk. ansikt. böl.)
2. Çömlek hesabı, bilgisiz kimselerce meydana getirilen kolay ve doğruluğuna güvenilmez hesap.
—Mutf.
Çömlek kebabı, kuşbaşı doğranmış kuzu etim çömlekte pişirerek meydana getirilen et yemeği. (Yağda pembeleşinceye değin kavrulan etler çömleğe yerleştirilir. üstüne arpacık soğanı, havuç, dilim dilim kesilmiş dolmalık biber, baharat, tuz ve çok azca su konarak fırına sürülür. Bazı yörelerde kuyu ateşinde pişirilir.)
Çömlek peyniri, çömlek içine bastırılıp uzun süre toprak altına gömülerek bekletilen bir tür peynir. (Bk. ansıkl. böl.)
—Oy.
Çömlek kapmaca, açık havada oynanan bir çocuk oyunu. (Bk. ansikt. böl.)
Çömlek patladı, çocuk oyunlarında "oyun bozuldu†anlamında söylenir.
Çömlek yapımı, ilkin toprakların yıkama. süzme, çürütme, dövme ya da çiğneme yöntemiyle hazırlanması ve karılması (saf olmayan kil ve marn alınır ve kilin pişince çekmesini önlemek için buna silis katılır) işlemini ihtiva eder Böylece elde edilmiş benzeşik mase. yüksek parçalar için tornada, yassı parçalar için de kalıpta şekil lendirilir. Kurutulduktan sonrasında, çömlek ortalama 1000 °C sıcaklıkta pişirilir Kurşunlu sır (minium kil ve kum karışımıdır — bunların ateşte eritilmesiyle parlak ve saydam bir kurşun silikatı elde edilir), parça pişirilmeden öne üstüne sürülerek onunla beraber pişirilebileceği şeklinde, pişirilmiş parçanın üstüne de uygulanabilir. Bu durumda, parçanın düşük sıcaklıkta bir kez daha pişirilmesi gerekir.
Çömlekler, oyma (merdanede dekor- landırma) ya da ıstampalarına (damgayla dekorlandırma) yöntemiyle ya da parçanın kendi renginden değişik renkte ince bir astar tabakası kazınarak dekorlanır. Sır hamur harcını sıkan bir şırıngayla kabartma süsler de yapılabilir. Çömlek daha ilkin sır- lanmışsa, boyalı sırlarla (yeşil, sarı, kahverengi ve mavi) renk tesirleri oluşturula bilir ve bunların karışımıyla, "alacalı' ya da "mermer desenli"bir zemin elde edilebilir.
—Mutf. Çömlek peyniri yapımında, daha çok yağlı koyun ya da inek sütü kullanılır. Yağsız sütlerden yapılanı makbul değildir. Hazırlanış! tulum ya da lor peyniri gibidir. Hususi durumunu, hazırlandıktan sonrasında bir çömleğe sıkıca basılıp hava almayacak şekilde ağzına bir deri geçirildikten sonrasında toprağa gömülmesi oluşturur Uzun süre toprak altında bırakılan bu peynirin hususi bir lezzeti vardır.
—Oy. Oyuna kafilanlar ikişer ikişer eşleşir Tek kalan ebe olur. Eşlerden biri oturup diğeri derhal onun arkasında durur ve bir halka oluştururlar. Ebe halkanın haricinde dolaşırken, ansızın ayakta duranlardan birine dokunur. Dokunulan oyuncuyla ebe, birbirine ters yönde halkanın çevresinde koşmaya başlarlar. Eşi koşmakta olan çocuğun yanına ilk varan, onun eşi olur, diğeri ebe olarak oyuna devam eder. Oyun, bazı yörelerde oturan oyunculara çömlek dendiğinden bu adı almıştır.
Çömlek (Aulularia), Plautus'un komedisi (İ.Ö. 195'e doğr). Yaşlı pinti Euclion, evinde altın dolu bir çömlek bulur. Genç Lyconidus'un Euclion'un kızıyla evlenebilmesi için, köle Strobilus bu çömleği ondan çalar. Euclion'un, saplantı nitelikli bir kusur olarak gösterilen cimriliği, Moliöre' in Pinti'sine esin membaı olmuştur.
Kaynak: Büyük Larousse
BAKINIZ
El Sanatları - Çanak Çömlek
Çanak çömlek yapım aşamaları hakkında bilgi verir misiniz?
Çanak, çömlek şeklinde eserler hangi devirde yapılmıştır?
ÇÖMLEK
Çömlek, çoğu zaman killi, yumuşak topraktan yapılıp bir fırında pişirilmek suretiyle üretilen mutfak aracı ya da pişirme kabı.
İnsanoğlu tarafınca MÖ yapılmaya başlanan çömlekler, yalnızca bir kap değil bununla beraber da bir sanat öğesidir. Özlü çamurdan elle ya da çömlekçi çarkından geçirilerek çeşitli ölçülerdeki kalıplara dökülerek biçimlendirilen ve fırında pişirilerek sırlanan ya da sırlanmadan meydana getirilen toprak çanaklara çömlek denir.
Eskiden çömlek; Akarsu yataklarından alınan toprağın ya da killi toprağın üstündeki özlü balçık süzülerek, içindeki çakıl taş parçaları alındıktan sonrasında taşla ya da tahta tokmakla dövülerek yapılırdı.
Killi toprağa bir tek birazcık su katılır, süzülmüş balçıklı toprak kalıplara dökülerek sıkıştırılır ya da ortası oyularak çeşitli biçimlere sokulurdu.
Şimdilerde ise çömlek yapılırken kil bolca su içinde ıslatılarak sıvılaştırılıp süzülür. Süzülen bu sulu balçık belirli bir kıvama gelinceye kadar kurutulduktan sonrasında elle işlenerek biçimlendirilir. Son zamanlarda ise balçık, kalıplara dökülerek kullanılmaktadır.
Atasözü, deyim ve birleşik fiiller
Birleşik Sözler
çömlek hamur harcını
çömlek hesabı
çömlek kebabı
Çömlek, çoğu zaman killi, yumuşak topraktan yapılıp bir fırında pişirilmek suretiyle üretilen mutfak aracı ya da pişirme kabı.
İnsanoğlu tarafınca MÖ yapılmaya başlanan çömlekler, yalnızca bir kap değil bununla beraber da bir sanat öğesidir. Özlü çamurdan elle ya da çömlekçi çarkından geçirilerek çeşitli ölçülerdeki kalıplara dökülerek biçimlendirilen ve fırında pişirilerek sırlanan ya da sırlanmadan meydana getirilen toprak çanaklara çömlek denir.
Eskiden çömlek; Akarsu yataklarından alınan toprağın ya da killi toprağın üstündeki özlü balçık süzülerek, içindeki çakıl taş parçaları alındıktan sonrasında taşla ya da tahta tokmakla dövülerek yapılırdı.
Killi toprağa bir tek birazcık su katılır, süzülmüş balçıklı toprak kalıplara dökülerek sıkıştırılır ya da ortası oyularak çeşitli biçimlere sokulurdu.
Şimdilerde ise çömlek yapılırken kil bolca su içinde ıslatılarak sıvılaştırılıp süzülür. Süzülen bu sulu balçık belirli bir kıvama gelinceye kadar kurutulduktan sonrasında elle işlenerek biçimlendirilir. Son zamanlarda ise balçık, kalıplara dökülerek kullanılmaktadır.
Atasözü, deyim ve birleşik fiiller
çömlek patlatmak
Birleşik Sözler
çömlek hamur harcını
çömlek hesabı
çömlek kebabı
çanak çömlek
Derlemedir.
ÇÖMLEKÇİ
a. Çömlek meydana getiren ya da satan esnaf.
—Miner. Çömlekçi kili, dile yapışan ve demir oksitle karıştırıldığında kırmızı ya da sarı bir renk alan killerin genel adı. (Bu silikatlar hamlaçta eriyerek sarı ya da kahverengi emaya dönüşür; plastik değildir.)
—Seram.
Çömlekçi bıçağı, bir sapla bu sapa eklenmiş metal bir çubuktan oluşan alet. Bu çubuğun üstünde, biçimi kullanıma bakılırsa oeğişen ve çekme için yararlanılan bir bıçak bulunur.
Çömlekçi çamuru. kiremit ve çömlek yapımında kullanılan azca oranda kireçtaşı içeren, gevşek, gevrek, suyu kolayca emen bir tür plastik.
Kaynak: Büyük Larousse
El Sanatları - Çanak Çömlek
Çanak çömlek yapım aşamaları hakkında bilgi verir misiniz?
Çanak, çömlek şeklinde eserler hangi devirde yapılmıştır?
YORUMLAR