Dünyanın en refah en ileri ülkelerinin başlangıcında gelen Japonya’nın zamanı ile ilgili olarak bilgilerin yer almış olduğu yazımız. Japony...
Dünyanın en refah en ileri ülkelerinin başlangıcında gelen Japonya’nın zamanı ile ilgili olarak bilgilerin yer almış olduğu yazımız.
Japonya’da merkezi yönetim zaaf içindedir. Tüm ülkeye derebeylik hâkimdir. Büyük derebeyler, bizzat imparatorluk hanedanına mensupturlar. Bu hanedan yüzyıllar süresince dallanıp budaklanarak üyelerinin sayısı binleri bulmuştur. «Samuray» denen savaşçı asilzadelerin halk tabakalarının çok üstünde hakları vardır.
• İlk Hanedanlar: 1336’da imparatorluk hanedanının bir dalı olan Aşikaga ailesi, iktidarı ele geçirdi, imparatoru kukla halinde Yedo (şimdiki Tokyo) da oturmak zorunda bıraktı. En küçük bir teşebbüste tahtından indirilip manastıra yollayarak yerine çoğun ufak yaşta bir çocuk getirmeye başladı. «Şo-gun» (imparator naibi) adını alan Aşikaga ailesi, Kubilay Han’ın Japonya’yı istilâ seferlerini — sert denizin yardımı yardımıyla — boşa çıkarmakla büyük ün kazanmıştır. 1574’ten sonrasında bu hanedanın yerine, imparatorluk hanedanının bir başka kolu olan Tokugava ailesi «şogun» olarak geçti. Kyoto’dan devleti yönetim eden ve gerçek hükümdar olan şogunlar, Tokugava ailesinde 1876’ya kadar devam etti. Bu yüzyıllar süresince Japonlar, Çin etkisinden sıyrılarak varlıklı ve renkli bir edebiyat, fotoğraf, tiyatro, müzik yarattılar.
• Kalkınan Japonya. — 1867’de tahta geçen İmparator Mutso-Hito (Meiji), bugünkü Japonya’nın kurucusudur. 1868’de Kyoto’nun egemenliğine son verip kendi oturmuş olduğu Yezo (Tokyo)’yu başkent yapmış oldu. Şogunluğu kati olarak ortadan kaldırdı. Samuraylar’ın yetkilerine son vererek Avrupa ordusu ve birliği tarzında silahlı kuvvetler kurdu. ABD ve İngiltere’ye teknik alanlarda talebe göndererek Batı’nın teknik üstünlüğünü millî geleneklerde hiçbir değişim yapmadan, benimsedi. 1889’da millete anayasa vererek, meclisler kurarak demokratik müesseseler meydana getirdi. Yalnız, bu müesseseleri Batı Avrupa’nınkilerle karşılaştırma etmek doğru değildir. Bunlar sadece şekilce onlara benziyorlardı, Japonya’da bir azınlık meselesi olmaması, aynı milletten, aynı dili konuşan bir kavimden yapılmış bir devlet bulunması, imparatorlukların çeşitli kavimlerinin ortaya koyduğu içinden çıkılmaz davalar Japonya için yoktu. Üstelik, Japonlar’ın İmparator’a hiçbir akıl ölçüsünden geçirmeden itaat etmek alışkanlıkları başarıda mühim bir sebep olmuştur. Böylece, Japonya, çeyrek yüzyılda Ortaçağ’dan Yeniçağ’a geçti. Kalabalık sözü geçen, fakat önemsiz ve dışarıya tamamen kapalı olan bu devlet, 1889’da tarihte ilk kere olarak suretiyle dünyanın büyük devletleri içinde yer aldı.
• Savaşlar. — 1895 Çin-Japon cenginde Japonlar’ın eski büyük Pin’i kati şekilde yenerek Kore’ye hakim olmaları, Asya kıtasına ayak basmaları Formosa’yı Çin’den kopararak güneyin ılık sularına inmeleri, emperyalist Avrupa devletlerinin büyük seviyede kıskançlığını doğurdu. Hele 1904 – 1905 Rus-Japon cenginde Japonlar’ın Rusya’yı büyük bozguna uğratmaları, Uzak Doğu Rus donanmasını yok etmeleri, Rusya’da mutlak idarenin devrilmesine, tüm Asya’da Avrupa’ya karşı maddi ve fikri ayaklanmalara yol açtı. II. Abdülhamit, Japonya’ya büyük yakınlık göstererek dostluk münasebetleri kurdu; Japon prenslerinin ziyaretlerini kabul etti.
Cenup Sahalin’i Rusya’dan alan ve 1910’da Kore’yi ilhak eden Japonya, 45 senedir tahtta olan büyük hükümdarı Motsu-Hito’yu 1912’de yitirdi. Yalnız, artık Japonya kurulmuştu.
Birinci Dünya Savaşı’na Müttefikler yanında katılmakla beraber kara hareketlerine girmeyen Japonya’ya, Almanya’nın Okyanusya adaları verildi. Bu durum onu İngiltere ile A.B.D.’nin eskisinden büyük rakibi haline getirdi. Hele 1932’de Mançurya’yı Çin’den ayırıp bu ülkede kukla bir imparatorluk kurması, imparator olarak da son Çin imparatorunu seçmesi, sonrasında Çin’de büyük fetihlere girişmesi, Anglo-Saksonlar’ı en büyük endişelere düşürdü.
• Çin – Japon Savaşı. — 1937’de Japonya Çin’e resmen cenk açtı, en büyük Çin eyaletlerine el koydu ki bu sıralarda Avrupa’da cenk başlamıştı. 1941’in son günlerinde yeter derecede hazırlıklı bulunduğunu sanan Japonya, Müttefikler’e cenk duyuru etti. Tüm Endonezya’yı, Çin’in en mühim bölümünü, Fîlipinler’i, tüm Çin Hindi’ni, Birmanya’yı almasına, Okyanusya’ya hakim görünmesine karşın, A.B.D.’nin akıl almaz araç-gereç üstünlüğüne dayanamadı. İki atom bombası ile tam anlamı ile baş eğmek mecburiyetinde bırakıldı. 1951 eylülünde San Francisco’da sulh antlaşmasını imzalamak mecburiyetinde bırakıldı. Böylece, tüm sömürgelerini yitirmiş oldu. Bu durumda eskisinden çok sanayi kalkınmasına sarılmak zorunda kalmış olduğu için tüm enerjisini bu alana verdi, bugünkü sonuçlara ulaştı.
Japonya’nın İkinci Dünya Savaşı sonunda kaybetmiş olduğu sömürgeleri tüm Kore, Formosa adası, Cenup Sahalin ve Kuril Adaları ile A.B.D.’ne geçen Okyanusya adalarıdır. Bunların büyüklüğü 304.651 kilometrekaredir. Japonya bunlar haricinde Mançurya’daki mutlak nüfuzunu ve Çin’deki büyük fetihlerini de yitirmiştir. Çinliler’in en büyük düşmanları haline gelen Japonlar, sert idareleriyle, Kore’ de de sevilmemişlerdi. Bununla birlikte, Kore’yi çağıl bir ülke haline getiren onlardır. Bir ara Japonya tüm Uzak Doğu’nun tek hakimi benzer biçimde görünmüşse de, bu hal uzun sürmemiştir.
Günümüzde Japonya emperyalist düşüncelerden uzak teknoloji ve üretim ağırlıklı bir yönetim ve yaşam biçimini kabul etmiş durumdadır. Kim bilir dünyanın en sevilen topluluklarının başlangıcında günümüzde Japonlar gelmektedir.
YORUMLAR