Cumhuriyet düşüncesi ilk kim tarafınca ne vakit çıktı? İlk cumhuriyet hangi yıl, nerede kuruldu? Alıntı Ziyaretçi Cumhu...
Cumhuriyet düşüncesi ilk kim tarafınca ne vakit çıktı? İlk cumhuriyet hangi yıl, nerede kuruldu?
Alıntı
Cumhuriyet düşüncesi ilk kim tarafınca ne vakit çıktı? İlk cumhuriyet hangi yıl, nerede kuruldu?
İnceleyin.
Alıntı
Cumhuriyet
Temel Britannica
Cumhuriyet, egemenliğin halka ait olduÂğu devlet biçimidir. Hükümet başkanının, kamu tüzel kişiliğini temsil eden bir kurul tarafınca belirgin bir süre için ve belli başlı yetkilerle seçildiği yönetim biçimidir. Egemenlik hakkının belirgin bir şahıs ya da aileye ait olduğu oligarşi teriminin zıddıdır.
Latince respublica, klasik kullanımda "Devlet" anlamındadır. Toplumun bütünü namına kamu otoritesini kullanan tüzel kişiliği ifade eder. Avrupa siyasal düşüncesinde respublica Jean Bodin'den (1530-1596) itibaren, egemenlik hakkını kullanan hükümdardan ayrı olarak "devletin soyut kişiliği" anlamında kullanılmış, 1640'lı yıllardan itibaren de popüler kullanımda "hükümdarsız devlet biçimini" ifade etmiştir.
Zamanı
Roma tarihinin çoğu zaman en görkemli periyodu sayılan Roma CumhuriÂyeti, Etrüsk Krallığı yıkıldıktan sonrasında, İÖ 6. yüzyılda kuruldu. Cumhuriyet, devlet yönetiÂminin yalnızca krallara ait bir imtiyaz olmaÂyıp, tüm yurttaşları ilgilendiren bir iş olduğu anlamına gelen Latince'deki "res publica" sözÂcüğünün karşılığıdır. Ne var ki, Eski Roma'da tam yurttaşlık hakkına haiz olan yalnızca ayrıcalıkları olan Patricilerdi. Mecliste ve devleti yönetmede yalnız onların söz hakkı vardı. Patriciler'in haricinde kalanlar ise, siyasal hakları olmayan, bir takım sınırı olan haklara haiz olan Plebler'di. Plebler ne seçebiliyor ne de seçilebiliyorlardı. Roma İmparatorluğu'nda cumhuriyet periyodu İÖ 30 yılına kadar sürdü.
Eski Yunan'da İÖ 6. yüzyılda, aralarında Atina'nın da bulunmuş olduğu cumhuriyetler vardı. Bu cumhuriyetlerde yönetenlerin seçimine yalnızca özgür yurttaşlar katılabilirdi. NüfuÂsun büyük çoğunluğunu oluşturan kölelerin ise hiçbir hakkı yoktu. Yunan filozofu Platon bundan 2.000 yılı aşkın bir süre ilkin, devlet ve devletin nasıl yönetilmesi gerektiği üstüne görüşlerini Devlet adlı yapıtında ortaya koyÂmuştu. Bir süre sonra, enerjisini ve yöneticilik hakkını Tanrı'dan alan krallar ve padişahlar egemenliği başladı.
Cumhuriyetler çoğu zaman, halkın mutlak egemenliği elinde tutan bu benzer biçimde yöneticileri devirdiği bir devrim ya da iç savaştan sonrasında kurulur. Bunun türlü sebepleri vardır. FranÂsızlar kralları XVI. Louis'yi Fransız Devrimi'nden sonrasında 1793'te devirdiler. Çünkü yokÂsullar açlıktan ölürken, o açgözlü ve savurgan bir yaşam sürüyordu. Fransız Devrimi cumhuÂriyetçi fikirlerin tüm Avrupa'ya yayılmaÂsına niçin oldu.
İngiltere'de de 1649-60 yılları içinde kısa süreli bir cumhuriyet kuruldu. ABD, kolonilerin 18. yüzyılda İngiltere'ye karşı ayaklanmasının sonucunda ortaya çıktı.
Ne var ki, Cenup ABD'da kurulan cumhuriyetlerden bazıları, başta kral bulunÂmamasına rağmen, her türlü muhalefeti bastıÂracak kadar güçlenen bir kişinin iktidarı haline geldi. Güçlerini, eskiden olduğu benzer biçimde Tann'dan değildir, denetimlerinde tuttukları siÂlahlı güçlerden alan bu diktatörler, ülkelerini yıkıma sürükleyerek, insanlığı ıstırap ve yoksulÂluğa ittiler. Bu vaziyet, 1936-39 İspanya İç Savaşı'ndan sonrasında General Franco'nun iktidara geldiği İspanya'da, Mussolini'nin İtalya'sında ve Adolf Hitler'in Almanya'sından başka, yakın tarihte YunanisÂtan, Şili ve Cenup Kore benzer biçimde ülkelerde de görüldü.
Türkiye Cumhuriyeti, I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı İmparatorluğu'nun yenilgiye uğraÂması sonucu başlatılan Kurtuluş Savaşı'ndan sonrasında kuruldu. II. Dünya Savaşı'ndan sonrasında ise Şark Avrupa' da Alman Demokratik Cumhuriyeti, BulgaÂristan Halk Cumhuriyeti, Asya'da ise Çin Halk Cumhuriyeti benzer biçimde toplumcu cumhuriyetÂler kuruldu.
Günümüzde krallıkla yönetilen ülkelerin büyük bölümü meşruti monarşi haline geldi; şu demek oluyor ki kralÂlar ülkelerini parlamento ve bakanların öneriÂlerine nazaran, çoğu zaman bir anayasaya bağlı olarak yönetmeye başladılar. İngiltere'de, Hollanda'da, Belçika'da ve İskandinav ülkeÂlerinden Norveç, İsveç ve Danimarka'da hâlâ krallık sistemi yürürlükte olmakla beraber, bu ülkelerin halkları kendilerini yönetecek kişiÂleri özgürce seçebilme hakkına haizdir. Ne var ki, devlet başkanlığını meydana getiren şahıs kral olduğundan bu ülkeler cumhuriyet sayılmaz.
Cumhuriyetlerin devlet başkanlarına genelÂlikle cumhurbaşkanı denir, ama cumhurbaşkanlarının yetkileri ülkeden ülkeye farklılıkÂlar gösterir.
Ezan ne vakit ortaya çıkmıştır?
Ilim nerede, ne vakit ve nasıl ortaya çıkmıştır?
Satanizm ne vakit ortaya çıkmıştır?
Bu ileti 'en iyi yanıt' seçilmiştir.
Alıntı
Cumhuriyet düşüncesi ilk kim tarafınca ne vakit çıktı? İlk cumhuriyet hangi yıl, nerede kuruldu?
İnceleyin.
Alıntı
Cumhuriyet
Temel Britannica
Cumhuriyet, egemenliğin halka ait olduÂğu devlet biçimidir. Hükümet başkanının, kamu tüzel kişiliğini temsil eden bir kurul tarafınca belirgin bir süre için ve belli başlı yetkilerle seçildiği yönetim biçimidir. Egemenlik hakkının belirgin bir şahıs ya da aileye ait olduğu oligarşi teriminin zıddıdır.
Latince respublica, klasik kullanımda "Devlet" anlamındadır. Toplumun bütünü namına kamu otoritesini kullanan tüzel kişiliği ifade eder. Avrupa siyasal düşüncesinde respublica Jean Bodin'den (1530-1596) itibaren, egemenlik hakkını kullanan hükümdardan ayrı olarak "devletin soyut kişiliği" anlamında kullanılmış, 1640'lı yıllardan itibaren de popüler kullanımda "hükümdarsız devlet biçimini" ifade etmiştir.
Zamanı
Roma tarihinin çoğu zaman en görkemli periyodu sayılan Roma CumhuriÂyeti, Etrüsk Krallığı yıkıldıktan sonrasında, İÖ 6. yüzyılda kuruldu. Cumhuriyet, devlet yönetiÂminin yalnızca krallara ait bir imtiyaz olmaÂyıp, tüm yurttaşları ilgilendiren bir iş olduğu anlamına gelen Latince'deki "res publica" sözÂcüğünün karşılığıdır. Ne var ki, Eski Roma'da tam yurttaşlık hakkına haiz olan yalnızca ayrıcalıkları olan Patricilerdi. Mecliste ve devleti yönetmede yalnız onların söz hakkı vardı. Patriciler'in haricinde kalanlar ise, siyasal hakları olmayan, bir takım sınırı olan haklara haiz olan Plebler'di. Plebler ne seçebiliyor ne de seçilebiliyorlardı. Roma İmparatorluğu'nda cumhuriyet periyodu İÖ 30 yılına kadar sürdü.
Eski Yunan'da İÖ 6. yüzyılda, aralarında Atina'nın da bulunmuş olduğu cumhuriyetler vardı. Bu cumhuriyetlerde yönetenlerin seçimine yalnızca özgür yurttaşlar katılabilirdi. NüfuÂsun büyük çoğunluğunu oluşturan kölelerin ise hiçbir hakkı yoktu. Yunan filozofu Platon bundan 2.000 yılı aşkın bir süre ilkin, devlet ve devletin nasıl yönetilmesi gerektiği üstüne görüşlerini Devlet adlı yapıtında ortaya koyÂmuştu. Bir süre sonra, enerjisini ve yöneticilik hakkını Tanrı'dan alan krallar ve padişahlar egemenliği başladı.
Cumhuriyetler çoğu zaman, halkın mutlak egemenliği elinde tutan bu benzer biçimde yöneticileri devirdiği bir devrim ya da iç savaştan sonrasında kurulur. Bunun türlü sebepleri vardır. FranÂsızlar kralları XVI. Louis'yi Fransız Devrimi'nden sonrasında 1793'te devirdiler. Çünkü yokÂsullar açlıktan ölürken, o açgözlü ve savurgan bir yaşam sürüyordu. Fransız Devrimi cumhuÂriyetçi fikirlerin tüm Avrupa'ya yayılmaÂsına niçin oldu.
İngiltere'de de 1649-60 yılları içinde kısa süreli bir cumhuriyet kuruldu. ABD, kolonilerin 18. yüzyılda İngiltere'ye karşı ayaklanmasının sonucunda ortaya çıktı.
Ne var ki, Cenup ABD'da kurulan cumhuriyetlerden bazıları, başta kral bulunÂmamasına rağmen, her türlü muhalefeti bastıÂracak kadar güçlenen bir kişinin iktidarı haline geldi. Güçlerini, eskiden olduğu benzer biçimde Tann'dan değildir, denetimlerinde tuttukları siÂlahlı güçlerden alan bu diktatörler, ülkelerini yıkıma sürükleyerek, insanlığı ıstırap ve yoksulÂluğa ittiler. Bu vaziyet, 1936-39 İspanya İç Savaşı'ndan sonrasında General Franco'nun iktidara geldiği İspanya'da, Mussolini'nin İtalya'sında ve Adolf Hitler'in Almanya'sından başka, yakın tarihte YunanisÂtan, Şili ve Cenup Kore benzer biçimde ülkelerde de görüldü.
Türkiye Cumhuriyeti, I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı İmparatorluğu'nun yenilgiye uğraÂması sonucu başlatılan Kurtuluş Savaşı'ndan sonrasında kuruldu. II. Dünya Savaşı'ndan sonrasında ise Şark Avrupa' da Alman Demokratik Cumhuriyeti, BulgaÂristan Halk Cumhuriyeti, Asya'da ise Çin Halk Cumhuriyeti benzer biçimde toplumcu cumhuriyetÂler kuruldu.
Günümüzde krallıkla yönetilen ülkelerin büyük bölümü meşruti monarşi haline geldi; şu demek oluyor ki kralÂlar ülkelerini parlamento ve bakanların öneriÂlerine nazaran, çoğu zaman bir anayasaya bağlı olarak yönetmeye başladılar. İngiltere'de, Hollanda'da, Belçika'da ve İskandinav ülkeÂlerinden Norveç, İsveç ve Danimarka'da hâlâ krallık sistemi yürürlükte olmakla beraber, bu ülkelerin halkları kendilerini yönetecek kişiÂleri özgürce seçebilme hakkına haizdir. Ne var ki, devlet başkanlığını meydana getiren şahıs kral olduğundan bu ülkeler cumhuriyet sayılmaz.
Cumhuriyetlerin devlet başkanlarına genelÂlikle cumhurbaşkanı denir, ama cumhurbaşkanlarının yetkileri ülkeden ülkeye farklılıkÂlar gösterir.
YORUMLAR