Dilimize giren yabancı kelimeler dilimizi iyi mi etkisinde bırakır? Dilimize giren yabancı kelimeler dilimizi iyi mi etkisinde bı...
Dilimize giren yabancı kelimeler dilimizi iyi mi etkisinde bırakır?
Dilimize giren yabancı kelimeler dilimizi iyi mi etkisinde bırakır?
Bugün dünya üstünde konuşulan dillerin hepsi azca ya da çok başka bir dil ya da dillerle ilişki içindedir. Hele Türkçe şeklinde, süre bakımından çok eskilere dayanan, zemin bakımından da çok geniş bir coğrafyaya dağılmış olan bir dilin, başka dillerden etkilenmesi ve başka dilleri etkilemesi kaçınılmazdır. Türkçe değişik zamanlarda değişik dillerden yabancı kelimeleri bünyesine katmış ve neredeyse bunlar Türk dilinin bir parçası haline gelmiştir. Bunların bazıları yüzyıllar devam eden bir yolculuktan sonrasında dile yerleşmiş ve Türk dili ile özdeşleşmiştir. Bu kelimelerin bazıları dil bilgisi yapısına uyarken bazıları da bu yapıya uymamış ve bununla beraber istisnaları da dile sokmuştur. Bu da Türkçenin yabancılara öğretilmesi hususunda açıklanması güç bazı kurallar şeklinde karşımıza çıkmaktadır.
Türkçe yapı itibariyle dünya dilleri içinde minimum istisnaya haiz “matematiksel†dillerden birisidir. Anlatılması, açıklanması, öğretilmesi, kelime türetilmesi ve yeni kelimeler meydana getirmeye uygun olması sebebiyle örnek gösterilen bir dildir. Sadece karşımıza çıkan yabancı kökenli kelimeler dilin anlatılması mevzusunda sıkıntıları da bununla beraber getirmektedir. Yabancı dillerin Türkçeyi etkilemesi yalnızca sözcük ve terim girişiyle sınırı olan kalmamış, öteki dillerden alıntıların Türkçenin ses yapısına uydurulmasında da yabancı dillerin ses bilgisi özellikleri baskın olmuştur. Buna en iyi örnek Türkçeye İngilizceden giren innovation “yenileşim†sözünün inovasyon biçiminde kullanılmasıdır.
Son yıllarda yabancı dilden alıntıların Türkçede örneksiz yazım ve söyleniş özellikleriyle kullanılması çok büyük olumsuzluklara yol açmaktadır. Eklemeli bir dil olan Türkçede yabancı kökenli laflara ekler Türkçe söylenişe bakılırsa getirildiğinde mortgag'a, on-line'ım, hacker'lara şeklinde garip ve komik yazım biçimleri ortaya çıkmaktadır. Bu da dilimizin kuralsız ve istisnalarla dolu bir dil olduğu görüntüsünü vermektedir. Bu türden sözlerin yer almış olduğu cümleleri okuyup anlayabilmek için Türkçe bilmek kafi olmamakta, o yabancı dilleri de bilmek gerekmektedir.
Yabancılara Türkçe öğretiminde kelimenin Türkçe karşılığı kullanılmadığında çeşitli problemler ortaya çıkmaktadır. Bu tarz şeyleri genel hatlarıyla şu şekilde sıralayabiliriz.
1-Türkçe ya da yabancı kökenli kelimelere yabancı eklerin getirilmesi.
Bunların kök, beden ya da ek olarak açıklanabilmesi mümkün değildir.
Kraliyet
Özgürlük
Serbestiyet
Dostane
Acizane
İlmi
İktisadi
Yandaş
Kafadar
Liberalizm
Gezim
Gezgin
Gerçekçi
2-Yabancı kelimelerin Türkçedeki meşhur uyumuna bakılırsa ek almaması.
Kontrolü
Folklore
Refakatçi
Kabulü
Hâller
Kalbim
3-Yazılış ve okunuşlarının değişik olması.
Türk dilinde kelimeler yazıldığı şeklinde okunması mümkün. Bu da dil öğretimini kolaylaştıran mühim bir unsurdur.
Show-Şov
Şarj-Şarz
Blander-Blendır
Cafe-Kafe
Blue Jean- Blucin
Video-Vidyo
Chat- Çet
Check up-Çekap
Solarium-Solaryum
Digiturk-Dijitürk
W.C.-Ve ce
USB-Yu es bi
AİDS-Eydis
4-Yabancı dillerdeki ortak kelimelerin yazılması ve söylenmesindeki hatalar.
Aynı kelimenin bir benzeri öğrencinin kendi dilinde var ise ve okunuşu Türkçeye yakınsa bu kelimeyi kendi dilindeki şekliyle kabul etmekte ve ondan sonra bu hatayı düzeltmesi zor olmaktadır.
Biftek-Bifşteks
üniversite-üniversitet
Koridor- Karidor
Enstitü-İnstitüt
Profesör-Profesır
Fakülte-Fakültet
Mezuniyet belgesi-Diplom
Sertifika-Sertifikat
Banka-Bank
Radyo-Radio
Tv-Televizion
Hekim-Doctor
5-Kalınlık-incelik uyumu.
Yabancı kelimeler Türkçe büyük meşhur uyumuna uymazlar.
Ana para
Emanet
Hakkaniyet
Dinlence
Kalem
Kitap
Kontör
Beyaz
6-Tamlamalar.
Türkçede olmayan ve Türkçe açıklaması mümkün olmayan tamlamalar vardır. Bu tamlamaların aldıkları ekler ve eki alış biçimleri dil bilgisine uyum göstermemektedir.
Sahra-yı Cedit
Kuva-yı Millî
Selman-ı Temiz Caddesi
Divan-ı Lugati't-Türk
Ab-ı yaşam
Ruh-ı mücerred
7-Dişilik-erkeklik.
Türkçede yapı itibariyle kelimelerde dişilik ve erkeklik yoktur.
Erkek oyuncu-Kadın oyuncu
Host-Hostes
Müdür-Müdire
Masör-Masöz
Muallim-Muallime
Işgören-Memure
Prens-Prenses
Kral-Kraliçe
Çar-Çariçe
Patron-Patroniçe
Bakir-Bakire
Rahip-Rahibe
8-Ön ekler.
Türk dilinde pekiştirme sıfatları haricinde ön ek görülmez. Sadece Türkçenin ek ve kök sırasına uygun olmayan bazı ön ekler Türkçeye girmiştir.
Bihaber
Çaresiz
Nahoş
Namalum
Namağlup
Namert
Otokontrol
Karşı sav
Antidepresyon
Alaturka
Ametal
Asosyal
9- Hece bölmede kuralı zorlayan kelimeler vardır.
Poliklinik
Belgrad
Elektrik
Elektron
Telgraf
Kontrgerilla
Eksper
Fazladan
10- Türkçede iki meşhur yanyana gelmez.
Fuar
Saat
Düet
Aile
Kuaför
İnşaat
Düello
Şefaat
İddia
Etkinlik
11-Türkçede kelimeler iki sessiz harfle başlamaz.
Kral
Tren
Skandal
Standart
Flaş
Protokol
Stüdyo
Yoldam
Tribün
Grup
Plan
Statü
Çarpıcı söz
12-Çoğul kelimeler.
Anlam itibariyle çokluk ifade eden kelimeler yeniden çoğul eki alabilmektedir.
Evliya-evliyalar- ermişler
Evlat -evlatlar- çocuklar
Tamirat -tamiratlar- onarımlar
Içecek -meşrubatlar- içecekler
Demeç -beyanatlar -açıklamalar
Gidişat - gidişatlar- durumlar
Yukarıdaki örneklerde de görüldüğü şeklinde Türkçenin yazımını ve söyleyişini temelinden sarsan bu olumsuzlukların önüne geçmek için yabancı dillerin dil bilgisi yapısını öğrenip istisnai kuralları yabancı dildeki yapılarıyla izah etme yerine Türkçedeki karşılıkları kullanılanarak bu sorun bir seviyede azaltılmalıdır.
Özgürlük kelimesi yerine özgürlük
Dostane kelimesi yerine dostça
Realizm kelimesi yerine gerçekçilik
Haller kelimesi yerine durumlar
Kalbim kelimesi yerine yüreğim
Kontrolü kelimesi yerine denetlemeyi
Show kelimesi yerine şov
Şarj kelimesi yerine dolum
Blander kelimesi yerine karıştırıcı kullanılabilir.
Aslında Türk dilinde oldukça fazla yabancı kelime olmasına karşın bu kelimelerin birçoğunun Türkçe karşılığı vardır. Türk dilinin bir parçası haline gelmiş ve hemen hemen Türkçede karşılığı olmayan bazı kelimeler için ise şimdilik meydana getirecek bir şey yoktur. Dilin kurallarına uygun yeni kelimeler oluşturulup halk tarafınca kabul edilinceye kadar eksi ve artılarıyla bu kelimeler lügatımızda konuk olarak kalacaklardır.
Bununla beraber Türkçeleşmiş bazı yabancı kelimelerin dilimizden çıkarılıp atılması mümkün değildir. Zira Türk dili ve edebiyatı zamanı süresince söz mevzusu bu kelimeler -Türkçe karşılıklarıyla- birlikte asırlarca kullanılagelmişlerdir.
Türkçedeki yabancı kelimeler nedir?
Dilimize karışan yabancı sözcükler nedir?
Türkçeye girmemiş yabancı kelimeler nedir?
Bu bildiri 'en iyi çözüm' seçilmiştir.
Dilimize giren yabancı kelimeler dilimizi iyi mi etkisinde bırakır?
Bugün dünya üstünde konuşulan dillerin hepsi azca ya da çok başka bir dil ya da dillerle ilişki içindedir. Hele Türkçe şeklinde, süre bakımından çok eskilere dayanan, zemin bakımından da çok geniş bir coğrafyaya dağılmış olan bir dilin, başka dillerden etkilenmesi ve başka dilleri etkilemesi kaçınılmazdır. Türkçe değişik zamanlarda değişik dillerden yabancı kelimeleri bünyesine katmış ve neredeyse bunlar Türk dilinin bir parçası haline gelmiştir. Bunların bazıları yüzyıllar devam eden bir yolculuktan sonrasında dile yerleşmiş ve Türk dili ile özdeşleşmiştir. Bu kelimelerin bazıları dil bilgisi yapısına uyarken bazıları da bu yapıya uymamış ve bununla beraber istisnaları da dile sokmuştur. Bu da Türkçenin yabancılara öğretilmesi hususunda açıklanması güç bazı kurallar şeklinde karşımıza çıkmaktadır.
Türkçe yapı itibariyle dünya dilleri içinde minimum istisnaya haiz “matematiksel†dillerden birisidir. Anlatılması, açıklanması, öğretilmesi, kelime türetilmesi ve yeni kelimeler meydana getirmeye uygun olması sebebiyle örnek gösterilen bir dildir. Sadece karşımıza çıkan yabancı kökenli kelimeler dilin anlatılması mevzusunda sıkıntıları da bununla beraber getirmektedir. Yabancı dillerin Türkçeyi etkilemesi yalnızca sözcük ve terim girişiyle sınırı olan kalmamış, öteki dillerden alıntıların Türkçenin ses yapısına uydurulmasında da yabancı dillerin ses bilgisi özellikleri baskın olmuştur. Buna en iyi örnek Türkçeye İngilizceden giren innovation “yenileşim†sözünün inovasyon biçiminde kullanılmasıdır.
Son yıllarda yabancı dilden alıntıların Türkçede örneksiz yazım ve söyleniş özellikleriyle kullanılması çok büyük olumsuzluklara yol açmaktadır. Eklemeli bir dil olan Türkçede yabancı kökenli laflara ekler Türkçe söylenişe bakılırsa getirildiğinde mortgag'a, on-line'ım, hacker'lara şeklinde garip ve komik yazım biçimleri ortaya çıkmaktadır. Bu da dilimizin kuralsız ve istisnalarla dolu bir dil olduğu görüntüsünü vermektedir. Bu türden sözlerin yer almış olduğu cümleleri okuyup anlayabilmek için Türkçe bilmek kafi olmamakta, o yabancı dilleri de bilmek gerekmektedir.
Yabancılara Türkçe öğretiminde kelimenin Türkçe karşılığı kullanılmadığında çeşitli problemler ortaya çıkmaktadır. Bu tarz şeyleri genel hatlarıyla şu şekilde sıralayabiliriz.
1-Türkçe ya da yabancı kökenli kelimelere yabancı eklerin getirilmesi.
Bunların kök, beden ya da ek olarak açıklanabilmesi mümkün değildir.
Kraliyet
Özgürlük
Serbestiyet
Dostane
Acizane
İlmi
İktisadi
Yandaş
Kafadar
Liberalizm
Gezim
Gezgin
Gerçekçi
2-Yabancı kelimelerin Türkçedeki meşhur uyumuna bakılırsa ek almaması.
Kontrolü
Folklore
Refakatçi
Kabulü
Hâller
Kalbim
3-Yazılış ve okunuşlarının değişik olması.
Türk dilinde kelimeler yazıldığı şeklinde okunması mümkün. Bu da dil öğretimini kolaylaştıran mühim bir unsurdur.
Show-Şov
Şarj-Şarz
Blander-Blendır
Cafe-Kafe
Blue Jean- Blucin
Video-Vidyo
Chat- Çet
Check up-Çekap
Solarium-Solaryum
Digiturk-Dijitürk
W.C.-Ve ce
USB-Yu es bi
AİDS-Eydis
4-Yabancı dillerdeki ortak kelimelerin yazılması ve söylenmesindeki hatalar.
Aynı kelimenin bir benzeri öğrencinin kendi dilinde var ise ve okunuşu Türkçeye yakınsa bu kelimeyi kendi dilindeki şekliyle kabul etmekte ve ondan sonra bu hatayı düzeltmesi zor olmaktadır.
Biftek-Bifşteks
üniversite-üniversitet
Koridor- Karidor
Enstitü-İnstitüt
Profesör-Profesır
Fakülte-Fakültet
Mezuniyet belgesi-Diplom
Sertifika-Sertifikat
Banka-Bank
Radyo-Radio
Tv-Televizion
Hekim-Doctor
5-Kalınlık-incelik uyumu.
Yabancı kelimeler Türkçe büyük meşhur uyumuna uymazlar.
Ana para
Emanet
Hakkaniyet
Dinlence
Kalem
Kitap
Kontör
Beyaz
6-Tamlamalar.
Türkçede olmayan ve Türkçe açıklaması mümkün olmayan tamlamalar vardır. Bu tamlamaların aldıkları ekler ve eki alış biçimleri dil bilgisine uyum göstermemektedir.
Sahra-yı Cedit
Kuva-yı Millî
Selman-ı Temiz Caddesi
Divan-ı Lugati't-Türk
Ab-ı yaşam
Ruh-ı mücerred
7-Dişilik-erkeklik.
Türkçede yapı itibariyle kelimelerde dişilik ve erkeklik yoktur.
Erkek oyuncu-Kadın oyuncu
Host-Hostes
Müdür-Müdire
Masör-Masöz
Muallim-Muallime
Işgören-Memure
Prens-Prenses
Kral-Kraliçe
Çar-Çariçe
Patron-Patroniçe
Bakir-Bakire
Rahip-Rahibe
8-Ön ekler.
Türk dilinde pekiştirme sıfatları haricinde ön ek görülmez. Sadece Türkçenin ek ve kök sırasına uygun olmayan bazı ön ekler Türkçeye girmiştir.
Bihaber
Çaresiz
Nahoş
Namalum
Namağlup
Namert
Otokontrol
Karşı sav
Antidepresyon
Alaturka
Ametal
Asosyal
9- Hece bölmede kuralı zorlayan kelimeler vardır.
Poliklinik
Belgrad
Elektrik
Elektron
Telgraf
Kontrgerilla
Eksper
Fazladan
10- Türkçede iki meşhur yanyana gelmez.
Fuar
Saat
Düet
Aile
Kuaför
İnşaat
Düello
Şefaat
İddia
Etkinlik
11-Türkçede kelimeler iki sessiz harfle başlamaz.
Kral
Tren
Skandal
Standart
Flaş
Protokol
Stüdyo
Yoldam
Tribün
Grup
Plan
Statü
Çarpıcı söz
12-Çoğul kelimeler.
Anlam itibariyle çokluk ifade eden kelimeler yeniden çoğul eki alabilmektedir.
Evliya-evliyalar- ermişler
Evlat -evlatlar- çocuklar
Tamirat -tamiratlar- onarımlar
Içecek -meşrubatlar- içecekler
Demeç -beyanatlar -açıklamalar
Gidişat - gidişatlar- durumlar
Yukarıdaki örneklerde de görüldüğü şeklinde Türkçenin yazımını ve söyleyişini temelinden sarsan bu olumsuzlukların önüne geçmek için yabancı dillerin dil bilgisi yapısını öğrenip istisnai kuralları yabancı dildeki yapılarıyla izah etme yerine Türkçedeki karşılıkları kullanılanarak bu sorun bir seviyede azaltılmalıdır.
Özgürlük kelimesi yerine özgürlük
Dostane kelimesi yerine dostça
Realizm kelimesi yerine gerçekçilik
Haller kelimesi yerine durumlar
Kalbim kelimesi yerine yüreğim
Kontrolü kelimesi yerine denetlemeyi
Show kelimesi yerine şov
Şarj kelimesi yerine dolum
Blander kelimesi yerine karıştırıcı kullanılabilir.
Aslında Türk dilinde oldukça fazla yabancı kelime olmasına karşın bu kelimelerin birçoğunun Türkçe karşılığı vardır. Türk dilinin bir parçası haline gelmiş ve hemen hemen Türkçede karşılığı olmayan bazı kelimeler için ise şimdilik meydana getirecek bir şey yoktur. Dilin kurallarına uygun yeni kelimeler oluşturulup halk tarafınca kabul edilinceye kadar eksi ve artılarıyla bu kelimeler lügatımızda konuk olarak kalacaklardır.
Bununla beraber Türkçeleşmiş bazı yabancı kelimelerin dilimizden çıkarılıp atılması mümkün değildir. Zira Türk dili ve edebiyatı zamanı süresince söz mevzusu bu kelimeler -Türkçe karşılıklarıyla- birlikte asırlarca kullanılagelmişlerdir.
YORUMLAR