Lut (Lût) Gölü Lut Gölü'nün uzaydan görünümü Lut Gölü (Arapça: البØر الميت, İbranice: ×™× ×”×לח), Yeryüzü'nün ...
Lut (Lût) Gölü
Lut Gölü (Arapça: البØر الميت, İbranice: ×™× ×”×לח), Yeryüzü'nün en alçak ve en tuzlu gölüdür.
Günümüzde akarsularla beslenmeyen ve 600 km² civarında bir alanı kaplayan Lut Gölü, Afrika-Suriye ayrımındaki en alt noktada yer alır. Lut Gölü'nün tabanı, su derinliği çok fazla olmasa da (yaklaşık 376 metre) Asya'da Baykal Gölü ve Hazar Denizi'nden sonra dünyada en derindeki 3. göl tabanıdır ve deniz seviyesinden 794 metre aşağıdadır. Bu büyük tuzlu göl, karşılıklı uzak noktalarından 80 km/18 km genişliktedir. Aslında göl, eski Lisan Denizi'nin bir parçasıdır.
Su seviyesindeki çekilme eski zamanlarda yılda ortalama 18 cm iken, bugün bu değer İsrail ve ürdün'ün artan içme suyu ihtiyacı nedeniyle, yıllık 50 cm civarına yükselmiştir. Lut Gölü %28 ile %33 arasında değişen tuz oranıyla (Akdeniz %3) Doğu Afrika'daki Assal Gölü'nden sonra (%35) dünyadaki en tuzlu ikinci göldür.
Gölde bazı dengesizliklerin işaretleri görülmektedir: Su altındaki bazı asfalt parçaları su yüzeyine çıkmaktadır. Geçmiş zamanlarda bu parçalar toplanır, kurutulur ve ısınmak için kulanılırdı.
Çevreciler, Lut Gölü'nün yok olmaya başladığı yönünde uyarılar vermektedirler. Gölün iki yakasındaki ürdün ve İsrail'in bromür endüstrisinin buna neden olduğunu belirtmektedirler. Ancak daha çok İsrail fabrikaları yüzünden temiz su sıkıntısı çekilmektedir. Fabrikaların kirli atık boşaltımı ayrıca zarar veren faktörlerin başında yer alır.
Küresel ısınma ile karşı karşıya kalan Lut Gölü, kuruma tehlikesindedir.
Lut Gölü'nün uzaydan görünümü
Lut Gölü (Arapça: البØر الميت, İbranice: ×™× ×”×לח), Yeryüzü'nün en alçak ve en tuzlu gölüdür.
Günümüzde akarsularla beslenmeyen ve 600 km² civarında bir alanı kaplayan Lut Gölü, Afrika-Suriye ayrımındaki en alt noktada yer alır. Lut Gölü'nün tabanı, su derinliği çok fazla olmasa da (yaklaşık 376 metre) Asya'da Baykal Gölü ve Hazar Denizi'nden sonra dünyada en derindeki 3. göl tabanıdır ve deniz seviyesinden 794 metre aşağıdadır. Bu büyük tuzlu göl, karşılıklı uzak noktalarından 80 km/18 km genişliktedir. Aslında göl, eski Lisan Denizi'nin bir parçasıdır.
Su seviyesindeki çekilme eski zamanlarda yılda ortalama 18 cm iken, bugün bu değer İsrail ve ürdün'ün artan içme suyu ihtiyacı nedeniyle, yıllık 50 cm civarına yükselmiştir. Lut Gölü %28 ile %33 arasında değişen tuz oranıyla (Akdeniz %3) Doğu Afrika'daki Assal Gölü'nden sonra (%35) dünyadaki en tuzlu ikinci göldür.
Lut Gölü'nden görünüm
Gölde bazı dengesizliklerin işaretleri görülmektedir: Su altındaki bazı asfalt parçaları su yüzeyine çıkmaktadır. Geçmiş zamanlarda bu parçalar toplanır, kurutulur ve ısınmak için kulanılırdı.
Çevreciler, Lut Gölü'nün yok olmaya başladığı yönünde uyarılar vermektedirler. Gölün iki yakasındaki ürdün ve İsrail'in bromür endüstrisinin buna neden olduğunu belirtmektedirler. Ancak daha çok İsrail fabrikaları yüzünden temiz su sıkıntısı çekilmektedir. Fabrikaların kirli atık boşaltımı ayrıca zarar veren faktörlerin başında yer alır.
Küresel ısınma ile karşı karşıya kalan Lut Gölü, kuruma tehlikesindedir.
Dünya Gölleri - Çad Gölü
Dünya Gölleri - Ohri Gölü
Dünya Gölleri - Erie Gölü
Lut Gölü (Ölü Deniz)
Temel Britanicca
Ölü Deniz adıyla da bilinen Lût Gölü, İsrail ile ürdün sınırındaki derin bir vadiye gömülmüş, hiçbir açık denizle bağlantısı olmayan bir tuz gölüdür. Uzunluğu yaklaşık 80 km, en geniş yeri 18 km olan gölün doğu kıyıları ürdün'ün çöllük Moab Yaylası'yla, batı kıyılan ise İsrail topraklarındaki Yahuda Tepeleri'yle sınırlanmıştır. Bu tepelerin 80 km daha batısında da Akdeniz kıyıları uzanır.
Lût Gölü'nü çevreleyen dik yamaçlı çöküntü alam Büyük Rift Vadisi'nin uzantısıdır (bak. ). İsrail'in kuzeyinden Kızıldeniz'e kadar inen bu vadinin tabanında Hermon Daği'nın eteklerindeki larla beslenen Şeria Irmağı güneye doğru hızla akar. Taberiye Gölü'nü aşıp Lût Gölü'ne doğru yaklaştıkça, Şeria vadisinin gür yeşilliği giderek çoraklaşır, kurak ve çıplak bir görünüm alır (bak. ).
Şeria Irmağı'nın durmadan taşıdığı bol suya karşın Lût Gölü hiçbir zaman dolmaz. Suyun yüzeyi hemen her zaman deniz düzeyinin, örneğin yakınındaki Akdeniz'in 400 metre kadar altında kalır. Bu yüzden Lût Gölü'nün çanağı, dünyadaki bütün göller içinde en çukur olanıdır. Kışın ve baharda biraz yükselen su düzeyi yaz aylarında gene düşer; çünkü yağışlar çok az, buharlaşma çok fazladır. Kurak yaz aylannda her gün yaklaşık 2 cm yüksekliğinde bir su katmanı buharlaşarak yok olur.
Buharlaşmadan ileri gelen sürekli su kaybı ve gölün yakınındaki sıcak tuzlu su lan nedeniyle Lût Gölü'nün sulan deniz suyundan altı kat daha tuzludur. Bu yüzden, denize bırakıldığında kolayca batan herhangi bir nesne Lût Gölü'nün sulannda hiç batmadan yüzer. Örneğin göle giren bir insan çabalasa bile suyun altında kalamayacağı için boğulma tehlikesi yoktur.
Bu yoğun tuzluluk derecesinin doğal sonucu olarak Lût Gölü mineraller açısından da çok zengindir. Göl sularının özel havuzlarda buharlaştınlmasıyla, yapay gübre üretiminde kullanılan potas ve dokuma sanayisinde kullanılan magnezyum klorür elde edilir.
Aslında Ölü Deniz adı bu göle çok uygundur. Çünkü, Lût Gölü'nün sulannda ve çevresinde hemen hiçbir canlı yaşamaz. Gölde hiç balık yoktur; Şeria Irmağı'na kapılarak gelen tatlı su balıkları da bu tuzlu sulara ulaşır ulaşmaz ölür. Neredeyse çölleşmiş olan kıyılannda ise, ancak kuru toprağı nemlendirecek kadar yağmur yağdığında yeşeren çalılıklar bulunur. Gölün çevresini batıda boz renkli sarp kayalıklar, doğuda da yüksek ve dik
yamaçlar oluşturan parlak renkli kumtaşları kuşatır. Bu kayalıkların da etkisiyle, yaz aylannda gölün çevresinde sıcaklığın 51°C'ye kadar yükseldiği olur. 1967'ye kadar Lût Gölü'nün kuzey yarısı ürdün'ün, güney yarısı İsrail'in sınırlan içinde kalıyordu. O tarihte İsrail, Batı Şeria bölgesiyle birlikte gölün kuzeyinin batı kıyılarını da işgal etmiş ve bir daha buradan çekilmemiştir. Bugün her iki devlet gölün çevresini canlı bir turizm merkezine dönüştürme çabası içindedir.
Temel Britanicca
Ölü Deniz adıyla da bilinen Lût Gölü, İsrail ile ürdün sınırındaki derin bir vadiye gömülmüş, hiçbir açık denizle bağlantısı olmayan bir tuz gölüdür. Uzunluğu yaklaşık 80 km, en geniş yeri 18 km olan gölün doğu kıyıları ürdün'ün çöllük Moab Yaylası'yla, batı kıyılan ise İsrail topraklarındaki Yahuda Tepeleri'yle sınırlanmıştır. Bu tepelerin 80 km daha batısında da Akdeniz kıyıları uzanır.
Lût Gölü'nü çevreleyen dik yamaçlı çöküntü alam Büyük Rift Vadisi'nin uzantısıdır (bak. ). İsrail'in kuzeyinden Kızıldeniz'e kadar inen bu vadinin tabanında Hermon Daği'nın eteklerindeki larla beslenen Şeria Irmağı güneye doğru hızla akar. Taberiye Gölü'nü aşıp Lût Gölü'ne doğru yaklaştıkça, Şeria vadisinin gür yeşilliği giderek çoraklaşır, kurak ve çıplak bir görünüm alır (bak. ).
Şeria Irmağı'nın durmadan taşıdığı bol suya karşın Lût Gölü hiçbir zaman dolmaz. Suyun yüzeyi hemen her zaman deniz düzeyinin, örneğin yakınındaki Akdeniz'in 400 metre kadar altında kalır. Bu yüzden Lût Gölü'nün çanağı, dünyadaki bütün göller içinde en çukur olanıdır. Kışın ve baharda biraz yükselen su düzeyi yaz aylarında gene düşer; çünkü yağışlar çok az, buharlaşma çok fazladır. Kurak yaz aylannda her gün yaklaşık 2 cm yüksekliğinde bir su katmanı buharlaşarak yok olur.
Buharlaşmadan ileri gelen sürekli su kaybı ve gölün yakınındaki sıcak tuzlu su lan nedeniyle Lût Gölü'nün sulan deniz suyundan altı kat daha tuzludur. Bu yüzden, denize bırakıldığında kolayca batan herhangi bir nesne Lût Gölü'nün sulannda hiç batmadan yüzer. Örneğin göle giren bir insan çabalasa bile suyun altında kalamayacağı için boğulma tehlikesi yoktur.
Bu yoğun tuzluluk derecesinin doğal sonucu olarak Lût Gölü mineraller açısından da çok zengindir. Göl sularının özel havuzlarda buharlaştınlmasıyla, yapay gübre üretiminde kullanılan potas ve dokuma sanayisinde kullanılan magnezyum klorür elde edilir.
Aslında Ölü Deniz adı bu göle çok uygundur. Çünkü, Lût Gölü'nün sulannda ve çevresinde hemen hiçbir canlı yaşamaz. Gölde hiç balık yoktur; Şeria Irmağı'na kapılarak gelen tatlı su balıkları da bu tuzlu sulara ulaşır ulaşmaz ölür. Neredeyse çölleşmiş olan kıyılannda ise, ancak kuru toprağı nemlendirecek kadar yağmur yağdığında yeşeren çalılıklar bulunur. Gölün çevresini batıda boz renkli sarp kayalıklar, doğuda da yüksek ve dik
yamaçlar oluşturan parlak renkli kumtaşları kuşatır. Bu kayalıkların da etkisiyle, yaz aylannda gölün çevresinde sıcaklığın 51°C'ye kadar yükseldiği olur. 1967'ye kadar Lût Gölü'nün kuzey yarısı ürdün'ün, güney yarısı İsrail'in sınırlan içinde kalıyordu. O tarihte İsrail, Batı Şeria bölgesiyle birlikte gölün kuzeyinin batı kıyılarını da işgal etmiş ve bir daha buradan çekilmemiştir. Bugün her iki devlet gölün çevresini canlı bir turizm merkezine dönüştürme çabası içindedir.
YORUMLAR