1 Ebru Sanatı Hakkında Ayrıntılı Bilgi 3 Ebru Malzemeleri Özet: “Ebru Sanatı Nedir? Ebru Sanatı Anlamı ve Malzemeleri” başlıklı yazımızd...
1 Ebru Sanatı Hakkında Ayrıntılı Bilgi
3 Ebru Malzemeleri
Özet: “Ebru Sanatı Nedir? Ebru Sanatı Anlamı ve Malzemeleri” başlıklı yazımızda Ebru Sanatı nedir, Ebru Sanatı ne anlamına gelir, Ebru Sanatı kelimesinin tanımı, Ebru Sanatı zamanı, Ebru Sanatı malzemeleri, Ebru Sanatının günümüzdeki yeri şeklinde Ebru Sanatı hakkında ayrıntılı detayları göreceksiniz.
Özet: “Ebru Sanatı Nedir? Ebru Sanatı Anlamı ve Malzemeleri” başlıklı yazımızda Ebru Sanatı nedir, Ebru Sanatı ne anlamına gelir, Ebru Sanatı kelimesinin tanımı, Ebru Sanatı zamanı, Ebru Sanatı malzemeleri, Ebru Sanatının günümüzdeki yeri şeklinde Ebru Sanatı hakkında ayrıntılı detayları göreceksiniz.
Özet: “Ebru Sanatı Nedir? Ebru Sanatı Anlamı ve Malzemeleri” başlıklı yazımızda Ebru Sanatı nedir, Ebru Sanatı ne anlamına gelir, Ebru Sanatı kelimesinin tanımı, Ebru Sanatı zamanı, Ebru Sanatı malzemeleri, Ebru Sanatının günümüzdeki yeri şeklinde Ebru Sanatı hakkında ayrıntılı detayları göreceksiniz.
Ebru Sanatı Hakkında Ayrıntılı Bilgi
Ebru, kitreyle yoğunlaştırılmış su üstünde, hususi hazırlamış boyalarla oluşturulan desenlerin kâğıt üstüne geçirilmesi kanalıyla meydana getirilen bir süsleme sanatıdır.
Ebru Sanatı Zamanı
Ebru sanatının ne vakit ve hangi ülkede ortaya çıkmış olduğu bilinmemekle birlikte bu sanatın şark ülkelerine özgü bir süsleme sanatı olduğu düşünülmektedir. Bir takım İran kaynaklarında Hindistan’da ortaya çıkmış olduğu yazılıdır. Bir takım kaynaklara gore de Türkistan’daki Buhara kentinde doğmuş ve İran kanalıyla Osmanlılar’a geçmiştir. Avrupada ebru “Türk Kağıdı” ya da “mermer kağıt” olarak adlandırılmaktadır.
Ebru, geven otunun özsuyundan elde edilmiş kitre ya da deniz kadayıfı bitkisi (kerajin) ile kıvamı arttırılmış suyun üstüne, içine öd katılarak suyun dibine çökmeyecek hale getirine boyaların serpilmesi ve su yüzeyinde meydana gelen şekillerin olduğu şeklinde ya da bizler ismi verilen metal uçlu bir aletle müdahale edilerek bir kağıda geçirilmesi kanalıyla yapılır.
Ebru sanatının köklerinin 9. ve 10. yüzyıla kadar uzandığı varsayılmaktadır. Malum o ki, bu sanat, kağıdın tarih sahnesine girmesiyle gelişmiştir. 10.yüzyılda Çinli siyasetçi Su Yijian (MS 957-995) Fırça, mürekkep, mürekkep taşı ve desenli kağıdı ” Wen Fang Si Pu (Çalışmanın dört hazinesi) ” olarak kaydetmiştir. Çin’de liu-şa-cien (流沙箋), XII. asırdan itibaren Japonya’da suminagaşi (墨流し) ve beninagaşi (紅流し) isimleriyle meydana getirilen bağzı çalışmaların mevcudiyeti, daha sonraki asırlarda Çağatay Türkçesi’yle ebre (ابره) ismini ile birlikte Türkistan’da ortaya çıkan bu sanatın zamanı gelişimi hakkında, müphem de olsa bir düşünce vermektedir. Türkistan’dan en geç 16. asır başlarında İpekyolu’nu takiben İran’a geçişinde ebri (ابری) olarak isimlendirilen bu sanat, görünüşüyle hakikaten bulut kümelerine benzer şekiller taşıdığından, buluta nisbet ifade eden bu Farsça adı doğrulamaktadır. Osmanlı ülkesinde de revaç bulan aynı isim, söyleniş zorluğundan son yüzyılda Türkçede ebru’ya dönüşmüştür. Galat olmakla birlikte, kaş şeklinde şekiller de ihtiva ettiğinden, bu sanata ebru denilmesi bir çelişki sayılmamalıdır; çünkü ebru kelimesi Farsça’da kaş manasına gelmektedir. XVI. asır ortalarında Mir Muhammed Tahir (میر محمد طاهر) tarafınca Hindistan’da yapılmaya başlandığı rivayet olunan ebruculuk, buradan İran’a ve sonrasında da İstanbul’a kadar yayılmıştır. Aynı yüzyılın sonlarında, İstanbul’dan Avrupalı seyyahlar tarafınca kendi memleketlerine götürülen ebru kağıtları ilkin Almanya’da, sonrasında da Fransa ve İtalya’da mermer kağıdı ya da Türk mermer kağıdı, hatta bir tek Türk kağıdı adıyla tanınıp benimsenmiş ve oralarda da yapılmaya başlanmıştır. Süre içinde İngiltere ve ABD’ya da yayılan ebru kağıdı, her ülkenin sanat anlayışına gore bir başkalık gösterir. Bunda, kullanılan değişik malzemenin de görevi olmalıdır. Belgelenen en eski ebru örneği 16. yüzyıla aittir. Kağıdın süslenmesinde, kıt’a ve levhaların iç ve dış pervazlarında, yazma ciltlerinde yan kağıdı olarak sıkça kullanılmıştır. (Derman، M.Uğur Osmanlı Ansiklopedisi. C.11,s.189)
Ebru hakkında Türkçe kaleme alınmış malum en eski yaratı, 1615’ten sonrasında yazılan “Tertib-i Risâle-i Ebrî” (ترطیبِ رسالۀ ابری) adlı yazma kitapçıktır. Günümüzde malum ebru tarzındaki eserler ilk kezOrta Asya – Osmanlı coğrafyasında ortaya çıkmıştır. Ebrunun zamanı ile ilgili olarak sayın Uğur Derman (Türk Santında Ebrû), zamanı kestirilebilen en eski ebru olarak, üstünde Mâlikî Deylemî’ye ait bir kıt’anın bulunmuş olduğu ve Gürcistan’da yazılmış olan 1554 tarihindeki bir ebruyu gösterir. Bu ebrunun, hafifçe ebru olarak yapılmış olması ve hafifçe ebrunun fakat belirgin bir ustalaşmadan sonrasında yapılabildiği gözönüne alınacak olursa, ebrunun orijinin daha eskilere dayandığı düşünülmektedir.
Osmanlı döneminde başlıbaşına bir sanat ve iş kolu olan ebruculuk, 20. yüzyıl başlarına gelindiğinde unutulma noktasına gelmiştir. Bu sanatın yine yaşam kazanması, ebru sanatına ‘çiçekli ebru’yu geliştiren büyük sanatçı Necmeddin Okyay yardımıyla olmuştur. Okyay’dan sonraki büyük merhale Mustafa Düzgünman’dır.
Emici özelliği fazla ve mat olanları tercih edilir. Çoğu zaman birinci hamur harcı kâğıt kullanılır.
Kitre, deniz kadayıfı, boy tohumu ya da sahlep şeklinde suyun yoğunluğunu sağlayacak tabii maddeler ile karıştırılır. Su kireçsiz ise dinlendirilmiş musluk suyu olabilir. Eskiler yağmur suyu kullanırmış. Tercihen saf su kullanılmalıdır.
Ebruda kullanılan boyalar eskiden tabiatta bulunan topraktan elde edilirmiş. Bu toprak ezilip, elekle elenip ve suda süzülerek kullanıma hazır hale getirilirmiş. Günümüzde ezilmeye hazır halde ya da ezilmiş toz boyalar kullanılmaktadır. Toprak boyalar mermer ve destiseng denilen el taşının yardımıyla ezilerek macun kıvamına getirilerek kullanılır.
Öd çoğu zaman büyük kafa hayvanların safrakesesinden elde edilir. Safrakeseleri delinir ve içindeki öd süzülerek bir kapta toplanır, benmari usulü kaynar suda 20 dakika bekletilir. Yüzeyde biriken köpük bir kaşık yardımıyla alınır. Bu işlem fena bir kokuya niçin olduğundan açık havada yapılması önerilir. Kalkan balığı ödü de kumlu-kıçıklı ebru yapımı için uygundur. Günümüzde fotoğraf malzemesi satılan yerlerde rafine öd mevcuttur.
YORUMLAR