Bu maddedeki yazılar yalnızca bilgi verme amaçlıdır. Yazılanlar, hekim uyarısı ya da uzman önerisi değildir. Eklem zarı iltihabı E...
Bu maddedeki yazılar yalnızca bilgi verme amaçlıdır. Yazılanlar, hekim uyarısı ya da uzman önerisi değildir.
Eklem zarı iltihabı
Eklem zarı iltihabı (sinovit) ağrılı bir hastalıktır. İlaçlar ve tedaviyle rahatlama sağlanabilir fakat kronik irin fizyolojik yetersizliklere niçin olabilir. Türlü eklem iltihabı (artrit) türlerinde hastalanan başlıca doku, bir sürü eklemi kaplayan zardır (sinovyum ya da sinovya zarı). Bu zarın iltihabı "sinovit" olarak bilinir ve aralarında romatoit artritin de bulunmuş olduğu bir sürü hastalıkta ortaya çıkabilir. Bununla birlikte bedenin belli başlı yerlerindeki diğeri sinovya zarları da iltihaplanabilir. Bu zarın romatizma kökenli rahatsızlıklara niçin bu kadar yatkın olduğu açıklanamamıştır. Ama, başlangıç noktasının çoğu zaman, bedenin bağışıklık sistemindeki bir bozukluk olduğu sanılmaktadır. Müdafa mekanizmaları harekete geçmekte ve "sava" sinovya zarında yer almıştır. Sinovya zarı bir sürü eklem sıvı dolu kapsüllerle sarılmıştır. Bu sıvı sinovya zarı tarafınca üretilir ve eklemi yağlamak için gereklidir. Zar hücreleri bolca kanla beslendiğinden, kafi oranda sıvı salgılarlar. Oysa irin zardaki hücreleri çoğaltarak zarın kalınlaşmasına niçin olur ve yağlayıcı sıvının üretimi bozulur. Müdafa sisteminin hücrelerinin salmış olduğu kimyasal maddeler, hem mıntıkaya verilen kanın artmasına hem de eklem kapsülündeki sinir uçlarını uyararak ağrıya niçin olurlar. Sonuçta eklem şişer, kızarır ve ağrır. Sinovya zarı bedenin her tarafındaki eklem kapsüllerinin içini kaplamasının yanı sıra içinde uzun kirişlerin (bilhassa de kol ve bacaklardakilerin) hareket etmiş olduğu kılıfı da kaplar. Bu yüzden zardaki irin, eklemlerden dışarı doğru yayılarak kirişlerin serbestçe hareket etmesine engel olabilir. Eğer romatoit artritte olduğu şeklinde irin şiddetliyse kalınlaşmış eklem zarı ve irin hücreleri eklemdeki kemikleri ve kiriş kılıfını yıpratıp ağır hasara niçin olabilirler. Diğeri eklem zarı iltihapları bu kadar ağır değildir. Hatta kiriş kılıflarının olağanın haricinde aşınmasından lanmış dahi olabilirler.
Sebepleri
Ağır eklem zarı iltihaplarının büyük bölümü bedenin müdafa sistemlerinde ortaya çıkan anormal tepkiler sonucu oluşur. Sık sık bedenin başka yerlerindeki dokular da etkilenip, hastalık oluştururlar. Sözgelimi kimi zaman romatoit artritte, bir mikroba karşı ortaya çıkmış olan müdafa tepkisinin sonradan yön değiştirdiği ve mikropla savaşmak için yapılmış olan antikorların yanılıp bedenin kendi dokusuna saldırmış olduğu düşünülmektedir. Az sayıda hastalıkta ise eklem zarı iltihabı başka nedenlerden lanır. Sözgelimi gutta (damla hastalığı) irin, hususi bir kimyasal madde olan ürik asit kristallerinin eklemde birikmesiyle başlar. Kanda ürik asit miktarının belli başlı bir düzeyin üzerine çıkması, eklemlerde kristalleşmeye başlamasına yol açar. Kristaller yabancı bakterilermişçesine değerlendirilir ve müdafa hücreleri onlara saldırarak iltihaba niçin olur. Bir takım hastalarda hastalığın sebebi, gutta ürik asit kristallerinin bulunması örneğindeki şeklinde açıktır. Kimi zaman de kanla taşınan bakteriler, eklem zarında bir irin başlatabilirler. Bir sürü romatizmal durumda ise niçin, bu kadar açık değildir. Belli başlı bir genetik yapıya ya da doku tipine haiz olan kişilerin ya bir enfeksiyona yanlış cevap olarak ya da sedef şeklinde hastalıklar bundan dolayı eklem zarı iltihabına yakalanmaya yatkın oldukları bulunmuştur. Bu nedenle, bu hususi genetik yapıya haiz olan kişilerde müdafa sistemi bozukluklarının, eklem zarı iltihabı şeklinde kendini gösterdiği söylenebilir.
Emareler
Eklem zarı iltihabı yavaş gelişebilir. İlk emare eklemlerde sabahları ortaya çıkan tutukluk ve sertliktir; bu saat sonrasında çözülür. Hastalık ilerledikçe ağrı-sancı ve şişlik belirginleşir. Romatoit artritte eldeki bir takım eklemleri ağrı-sancı yapar. Eklemler sıvı birikimi sonucu şişebilir. Emareler, hastalığın türlerine gore farklılık izah edebilir. Sözgelimi gutta ürik asit kristalleri zarda geceleri birikme eğilimindedir. Bu nedenle hasta, sabahın erken saatlerinde çok ağrılı, sıcak ve şiş eklemlerle uyanır. Eğer romatoit artritte oludğu şeklinde eklem zarı iltihabı kronik bir hal alırsa, eklemdeki hasar hareket bozukluklarına niçin olur.
Tedavi
Gut dışındakilerde çoğu zaman temel nedenin yok edilme olanağı yoktur. Ama hastayı rahatlatacak bir sürü yöntem vardır. Gutta hususi bir ilaç kullanılarak kandaki ürik asit düzeyi düşürülür ve bu şekilde zardaki irin engellenir. Diğeri eklem zarı iltihabı türlerinde (romaroit artrit de dahil) ise tedavi, iltihabı azaltmaya ya da durdurmaya yöneliktir. Steroit ilaçlar (kortizonlu) iltihabı durdurmada çok etkilidir, fakat bu hastalıklar çoğu zaman uzun sürdüğü ve uzun süre steroit alımı yan etkisinde bırakır ortaya çıkardığı için, kullanımları kısıtlıdır. Bu nedenle son yirmi yılda çok değişik, steroit olmayan antienflamatuarlar geliştirilmiştir. Yüksek dozda kullanıldığında aspirin iltihaba karşı çok etkilidir, fakat bilhassa midedeki tesirleri ve kanamaya yol açabileceği için sınırı olan kullanılabilmektedir. Yeni antienflamatuar ilaçların bazıları aspirinin yan etkisinde bırakır oluşturmayan değişik biçimleridir. Eklem zarı iltihabı olanlar için tedavinin bir başka mühim yönü de, eklemlerin doğru bir konumda tutulmasıdır. Bu yolla şekil bozuklukları engellenebilir. Fizik tedavi de, iltihaplı eklemin bütünüyle sakat kalmaması bakımından çok önemlidir. Kimi zaman yüksek dozdaki ilaçlar lokal olarak probleminin kaynağına, doğrusu direkt eklem için enjeksiyonla verilebilir. Şekil bozukluğu ise fakat cerrahi yoldan tedavi edilebilir. Eklem zarı iltihabının tedaviye verdiği cevap; altta yatan hastalığın türüne gore değişmiş olduğu şeklinde, kişiden kişiye gore de farklılıklar gösterir. Büyük bölümü kişide ara sıra yineleyen eklem iltihapları, minik hareket kusurları (eklem hareketlerinin belirgin bir seviyede sınırlanması) ile sonuçlanır. Ama günümüzde meydana getirilen ilaçlar, durumun kontrol altına alınmasında çoğu zaman kafi olmaktadır. Bununla birlikte fizik tedavi şeklinde yöntemlerle de, kusurlu eklemin olabildiğince verimli emek harcaması sağlanabilmektedir.
Eklem zarı iltihabı
Eklem zarı iltihabı (sinovit) ağrılı bir hastalıktır. İlaçlar ve tedaviyle rahatlama sağlanabilir fakat kronik irin fizyolojik yetersizliklere niçin olabilir. Türlü eklem iltihabı (artrit) türlerinde hastalanan başlıca doku, bir sürü eklemi kaplayan zardır (sinovyum ya da sinovya zarı). Bu zarın iltihabı "sinovit" olarak bilinir ve aralarında romatoit artritin de bulunmuş olduğu bir sürü hastalıkta ortaya çıkabilir. Bununla birlikte bedenin belli başlı yerlerindeki diğeri sinovya zarları da iltihaplanabilir. Bu zarın romatizma kökenli rahatsızlıklara niçin bu kadar yatkın olduğu açıklanamamıştır. Ama, başlangıç noktasının çoğu zaman, bedenin bağışıklık sistemindeki bir bozukluk olduğu sanılmaktadır. Müdafa mekanizmaları harekete geçmekte ve "sava" sinovya zarında yer almıştır. Sinovya zarı bir sürü eklem sıvı dolu kapsüllerle sarılmıştır. Bu sıvı sinovya zarı tarafınca üretilir ve eklemi yağlamak için gereklidir. Zar hücreleri bolca kanla beslendiğinden, kafi oranda sıvı salgılarlar. Oysa irin zardaki hücreleri çoğaltarak zarın kalınlaşmasına niçin olur ve yağlayıcı sıvının üretimi bozulur. Müdafa sisteminin hücrelerinin salmış olduğu kimyasal maddeler, hem mıntıkaya verilen kanın artmasına hem de eklem kapsülündeki sinir uçlarını uyararak ağrıya niçin olurlar. Sonuçta eklem şişer, kızarır ve ağrır. Sinovya zarı bedenin her tarafındaki eklem kapsüllerinin içini kaplamasının yanı sıra içinde uzun kirişlerin (bilhassa de kol ve bacaklardakilerin) hareket etmiş olduğu kılıfı da kaplar. Bu yüzden zardaki irin, eklemlerden dışarı doğru yayılarak kirişlerin serbestçe hareket etmesine engel olabilir. Eğer romatoit artritte olduğu şeklinde irin şiddetliyse kalınlaşmış eklem zarı ve irin hücreleri eklemdeki kemikleri ve kiriş kılıfını yıpratıp ağır hasara niçin olabilirler. Diğeri eklem zarı iltihapları bu kadar ağır değildir. Hatta kiriş kılıflarının olağanın haricinde aşınmasından lanmış dahi olabilirler.
Sebepleri
Ağır eklem zarı iltihaplarının büyük bölümü bedenin müdafa sistemlerinde ortaya çıkan anormal tepkiler sonucu oluşur. Sık sık bedenin başka yerlerindeki dokular da etkilenip, hastalık oluştururlar. Sözgelimi kimi zaman romatoit artritte, bir mikroba karşı ortaya çıkmış olan müdafa tepkisinin sonradan yön değiştirdiği ve mikropla savaşmak için yapılmış olan antikorların yanılıp bedenin kendi dokusuna saldırmış olduğu düşünülmektedir. Az sayıda hastalıkta ise eklem zarı iltihabı başka nedenlerden lanır. Sözgelimi gutta (damla hastalığı) irin, hususi bir kimyasal madde olan ürik asit kristallerinin eklemde birikmesiyle başlar. Kanda ürik asit miktarının belli başlı bir düzeyin üzerine çıkması, eklemlerde kristalleşmeye başlamasına yol açar. Kristaller yabancı bakterilermişçesine değerlendirilir ve müdafa hücreleri onlara saldırarak iltihaba niçin olur. Bir takım hastalarda hastalığın sebebi, gutta ürik asit kristallerinin bulunması örneğindeki şeklinde açıktır. Kimi zaman de kanla taşınan bakteriler, eklem zarında bir irin başlatabilirler. Bir sürü romatizmal durumda ise niçin, bu kadar açık değildir. Belli başlı bir genetik yapıya ya da doku tipine haiz olan kişilerin ya bir enfeksiyona yanlış cevap olarak ya da sedef şeklinde hastalıklar bundan dolayı eklem zarı iltihabına yakalanmaya yatkın oldukları bulunmuştur. Bu nedenle, bu hususi genetik yapıya haiz olan kişilerde müdafa sistemi bozukluklarının, eklem zarı iltihabı şeklinde kendini gösterdiği söylenebilir.
Emareler
Eklem zarı iltihabı yavaş gelişebilir. İlk emare eklemlerde sabahları ortaya çıkan tutukluk ve sertliktir; bu saat sonrasında çözülür. Hastalık ilerledikçe ağrı-sancı ve şişlik belirginleşir. Romatoit artritte eldeki bir takım eklemleri ağrı-sancı yapar. Eklemler sıvı birikimi sonucu şişebilir. Emareler, hastalığın türlerine gore farklılık izah edebilir. Sözgelimi gutta ürik asit kristalleri zarda geceleri birikme eğilimindedir. Bu nedenle hasta, sabahın erken saatlerinde çok ağrılı, sıcak ve şiş eklemlerle uyanır. Eğer romatoit artritte oludğu şeklinde eklem zarı iltihabı kronik bir hal alırsa, eklemdeki hasar hareket bozukluklarına niçin olur.
Tedavi
Gut dışındakilerde çoğu zaman temel nedenin yok edilme olanağı yoktur. Ama hastayı rahatlatacak bir sürü yöntem vardır. Gutta hususi bir ilaç kullanılarak kandaki ürik asit düzeyi düşürülür ve bu şekilde zardaki irin engellenir. Diğeri eklem zarı iltihabı türlerinde (romaroit artrit de dahil) ise tedavi, iltihabı azaltmaya ya da durdurmaya yöneliktir. Steroit ilaçlar (kortizonlu) iltihabı durdurmada çok etkilidir, fakat bu hastalıklar çoğu zaman uzun sürdüğü ve uzun süre steroit alımı yan etkisinde bırakır ortaya çıkardığı için, kullanımları kısıtlıdır. Bu nedenle son yirmi yılda çok değişik, steroit olmayan antienflamatuarlar geliştirilmiştir. Yüksek dozda kullanıldığında aspirin iltihaba karşı çok etkilidir, fakat bilhassa midedeki tesirleri ve kanamaya yol açabileceği için sınırı olan kullanılabilmektedir. Yeni antienflamatuar ilaçların bazıları aspirinin yan etkisinde bırakır oluşturmayan değişik biçimleridir. Eklem zarı iltihabı olanlar için tedavinin bir başka mühim yönü de, eklemlerin doğru bir konumda tutulmasıdır. Bu yolla şekil bozuklukları engellenebilir. Fizik tedavi de, iltihaplı eklemin bütünüyle sakat kalmaması bakımından çok önemlidir. Kimi zaman yüksek dozdaki ilaçlar lokal olarak probleminin kaynağına, doğrusu direkt eklem için enjeksiyonla verilebilir. Şekil bozukluğu ise fakat cerrahi yoldan tedavi edilebilir. Eklem zarı iltihabının tedaviye verdiği cevap; altta yatan hastalığın türüne gore değişmiş olduğu şeklinde, kişiden kişiye gore de farklılıklar gösterir. Büyük bölümü kişide ara sıra yineleyen eklem iltihapları, minik hareket kusurları (eklem hareketlerinin belirgin bir seviyede sınırlanması) ile sonuçlanır. Ama günümüzde meydana getirilen ilaçlar, durumun kontrol altına alınmasında çoğu zaman kafi olmaktadır. Bununla birlikte fizik tedavi şeklinde yöntemlerle de, kusurlu eklemin olabildiğince verimli emek harcaması sağlanabilmektedir.
Kalp Zarı İltihabı (Perikardit)
Eklem sıvısı ve eklem bağı nerede bulunmaktadır?
Karın Zarı Hastalıkları
Kaynak:msxlabs.org
YORUMLAR