El Nedir?

El -1- isim, anatomi 1 . Kolun bilekten parmak uçlarına kadar olan, tutmaya ve iş hayata geçirmeye yarayan kısmı: "El var, tit...

El -1-

isim, anatomi

1 . Kolun bilekten parmak uçlarına kadar olan, tutmaya ve iş hayata geçirmeye yarayan kısmı:

"El var, titrer durur, el var yumuk yumuk / El var pençe olmuş, el var yumruk."- Z. O. Saba.

2 . Iyelik, iyelik:

"Elden çıkarmak. Elimdeki tüm parayı bu eve yatırdım."- .

3 . Kez, kez.

4 . İskambil oyunlarında oynama sırası.

5 . İskambil oyunlarında her bir tur.

6 . Yönetim, baskı, tesir:

"Bu topraklar düşman elinden kurtarıldı."- .

7 . Bazı nesne ve araçların tutmaya yarayan kısmı:

"Kapı eli."- .

Atasözü, deyim ve birleşik fiiller

• el açmak
• el almak
• (bir işe) el atmak
• (bir şeyden)
• el ayak çekmek
• el ayak (ya da el etek) çekilmek
• el bağlamak
• el basmak
• el bebek gül bebek
• el bende!
• el çekmek
• el çektirmek (ya da çektirilmek)
• el çırpmak
• elde avuçta (bir şey) kalmamak
• elde avuçta (ne var ise)
• elde etmek
• (bir şey) el değişiklik yapmak
• elde kalmak
• eldeki yara, yarasıza duvar deliği
• elden ağza yaşamak
• elden ayaktan düşmek (ya da kesilmek)
• elden bırakmamak (ya da düşürmemek)
• elden çıkarmak
• elden çıkmak
• elden geçirmek
• elden gel!
• elden geldiği kadar
• elden gelmemek
• (bir şey) elden gitmek
• elden kaçırmak
• elden kaçmak
• elden ne gelir?
• elde olmamak
• elde tutmak
• el dokunulmamak
• ele alınır
• ele alınmaz
• ele almak
• ele avuca sığmamak
• ele bakmak
• ele geçirmek
• ele geçmek
• ele gelmek
• el elde baş başta
• el elden kalmaz, dil dilden kalmaz
• el elden üstündür
• (ta arşa kadar)
• el el ile, değirmen yel ile
• el eli yıkar, iki el yüzü
• el el üstünde olur, ev ev üstünde olmaz
• el el üstünde oturmak
• el ense çekmek (ya da etmek)
• el ermez, güç yetmez
• el etek öpmek
• el etek tutmak
• el etmek
• ele vermek
• eli alışmak
• (bir şey) eli altında olmak
• eli armut devşirmek
• eli ayağı buz kesilmek (ya da tutmamak)
• eli ayağı dolaşmak
• (birinin) eli ayağı (olmak)
• eli ayağı titremek
• eli ayağı tutmak (ya da tutmamak)
• eli ayağı (ya da eli kolu) bağlı olmak
• eli aza varmamak
• eli boş çıkmak
• eli boş dönmek (ya da çevrilmek ya da geri gelmek)
• eli boş gelmek
• eli değmek
• eli dursa ayağı durmaz
• eli ekmek tutmak
• eli eline değmemek
• eli ermek (ya da ermemek)
• eli ermez gücü yetmez
• eli genişlemek
• eli gitmek
• eli harama uzanmak
• eli işe yatmak
• eli kalem tutmak
• (bir işe) eli kırılmak
• eli kırılsın!
• eli kolu bağlı kalmak (ya da durmak ya da olmak)
• eli kurusun!
• elimi sallasam ellisi, başımı sallasam tellisi
• elinde avucunda nesi var ise
• (bir şey) elinde bulunmak (ya da olmak)
• elinde büyümek
• elinde kalmak
• elinden almak
• elinden bir iş (ya da şey) gelmemek
• elinden bir kaza (ya da sakatlık) çıkmak
• ... elinden çıkmak
• elinden geleni ardına (ya da arkasına) koymamak
• elinden geleni yapmak
• elinden gelmek
• elinden hiçbir şey kurtulmamak
• elinden iş çıkmamak
• elinden iyi iş gelmek
• elinden kan çıkmak
• elinden kurtulmak
• elinden tutmak
• elinde olmak
• (bir iş) elinde olmak
• elinde olmamak
• elinde patlamak
• elinde tutmak
• 
  (birinin) elinde ... var
  
• eline almak
• eline ayağına kapanmak (ya da sarılmak ya da düşmek)
• eline ayağına üşenmemek
• (birinin) eline bakmak
• (biri ötekinin) eline doğmak
• eline düşmek
• eline adam eli değmemiş olmak
• 
  eline eteğine doğru eline eteğine sarılmak
  
• eline fırsat geçmek
• eline geçmek
• (birinin) eline kalmak
• (birinin) eline su dökemez
• eline tutuşturmak
• eline (ya da elinize ya da ellerinize) sıhhat
• eline yüzüne bulaştırmak
• elini arı kovanına sokmak
• (bir yerden) elini ayağını kesmek (ya da çekmek)
• elini ayağını öpeyim
• elini belli etmek (ya da göstermek)
• elini acele tutmak
• (bir şeyden) elini eteğini çekmek (ya da kesmek)
• elini kalbine (ya da vicdanına) koyarak
• elini kana bulamak (ya da bulaştırmak)
• (birinin) elini kolunu bağlamak
• elini kolunu sallaya sallaya gelmek
• elini kolunu sallaya sallaya dolaşmak
• elini kulağına atmak
• elinin altında (olmak)
• elinin hamuruyla adam işine karışmak
• elinin tersiyle çarpmak
• elinin tersiyle itmek
• elini oynatmak
• elini sallasa ellisi (başını sallasa tellisi)
• elini sıcak sudan soğuk suya sokmamak
• elini sürmemek
• elini taşın altına koymak (ya da sokmak)
• 
  elini uzatmak (birine)
  
• elini veren kolunu alamaz
• elinle ver, ayağınla ara
• (bir işte) eli olmak
• eli para görmek
• eli tabanca tutmak
• eli varmamak (ya da gitmemek)
• (bir işe) eli yatmak
• eliyle koymuş şeklinde
• el kadar
• el kaldırmak
• el katmak
• el koymak
• ellerde dolaşmak
• ellerim yanıma gelsin
• ellerin dert görmesin
• eller yukarı!
• elle tutulacak tarafı (ya da yanı) kalmamak
• 
  elle tutulur elle tutulur gözle görülür (ya da dille anlatılır)
  
• elle tutulur tarafı olmamak
• el öpenlerin çok olsun!
• el öpmek
• el öpmekle ağız aşınmaz
• el pençe divan (durmak)
• el pençe durmak
• el sıkmak
• el sürmemek
• el tazelemek
• el terazi göz mizan
• el tutmak
• el uzatmak
• (birini) el üstünde tutmak
• el vergisi, gönül sevgisi
• el vermek
• el vurmamak
• el yarası onulur, dil yarası onulmaz
• (bir işten) el yıkamak

Birleşik Sözler

• el alışkanlığı
• el altında
• el altından
• el otomobili
• el ayası
• elbasan tavası
• el bezi
• el birliği
• el bombası
• el çabukluğu
• el çantası
• el değirmeni
• el değmemiş
• el duşu
• el ele
• el emeği
• el erimi
• el erki
• elezer
• el falı
• el feneri
• el freni
• el havlusu
• el ilanı
• el işçiliği
• el işi
• el kantarı
• el keseri
• el kılavuzu
• el kiri
• el kitabı
• el oltası
• elöpen
• el sabunu
• el sanatları
• el sözlüğü
• el esprisi
• el tası
• el telefonu
• el telsizi
• el topu
• el ulağı
• el uzluğu
• el yatkınlığı
• el yazısı
• el yazması
• el yordamı
• elde bir
• eli açık
• eli ağır
• eli ayağı muntazam
• eli bayraklı
• elibelinde
• eli belinde
• eli bolca
• eli boş
• eliböğründe
• eli böğründe
• eli acele
• eli dar
• eli geniş
• eli hafifçe
• eli koynunda
• eli kulağında
• eli mahkûm
• eli maşalı
• elimsende
• eli nimetli
• eli selek
• eli sıkı
• eli sopalı
• eli şakağında
• eli yatkın
• eli uz
• eli uzun
• eli yatkın
• eli yordamlı
• eli yüzü muntazam
• eline ağır
• eline ayağına acele
• eline acele
• elinin körü
• azel
• bir el
• art elden
• havvaanaeli

El -2-

isim

Yakınların haricinde kalan kimse, yabancı:

"Kâtip benim ben kâtibin el ne karışır!"- Halk türküsü.

Atasözü, deyim ve birleşik fiiller

• el ağzına bakan, karısını sav boşar
• el arı düşman gayreti
• el beğenmezse yer beğensin
• elden gelen öğün olmaz, o da vaktinde bulunmaz
• elden vefa, zehirden şifa
• el elin aynasıdır
• el elin eşeğini türkü çağırarak arar
• el elin nesine, gülerek gider yasına
• el eliyle yılan tutulur
• ele verir talkını (ya da telkini), kendi yutar salkımı
• el için ağlayan gözden olur
• el için kuyu kazan, ilk olarak kendisi düşer
• el için yanma nara, yak çubuğunu bak keyfine
• el ile gelen düğün, bayram
• elin ağzı poşet değil ki büzesin
• el iyisi olmak
• el kazanıyla aş kaynamaz
• el kazanıyla aş kaynatmak
• el yumruğu yemeyen kendi yumruğunu değirmen taşı sanır

Birleşik Sözler

• el adamı
• el âlem
• elgün
• el kapısı
• elkızı
• eloğlu
• yedi kat el

El -3-

isim

1 . ülke, yurt, il:

"Çöller, Yemen ellerinden betermiş."- A. Gündüz.

2 . Halk, ahali.

3 . halk ağzında Oba, aşiret:

"Kalktı göç eyledi Afşar elleri / Ağır ağır giden eller bizimdir."- Dadaloğlu.

Atasözü, deyim ve birleşik fiiller

• elde bulunan beyde bulunmaz
• el mi yaman bey mi yaman? el yaman!

Birleşik Sözler

• yad el
• gurbet eli
• Türk eli
• yad eller