Harita Projeksiyonu İster dünyanın şeklini küre ister elipsoid olarak kabul edin, iki boyutlu düz bir sistemde harita elde etmek içi...
Harita Projeksiyonu
İster dünyanın şeklini küre ister elipsoid olarak kabul edin, iki boyutlu düz bir sistemde harita elde etmek için 3D yüzeyin geçirme edilmesi gerekmektedir. Bu matematiksel tranformasyon işlemine harita projeksiyonu adı verilir. Haritalama projeksiyonunun konumsal özelliklerini iyi mi değiştirdiğini anlamanın kolay bir yolu yanan bir ışık ile dünya yüzeyinin projeksiyon yüzeyi denen bir yüzeye düşürülmesidir.
üstüne eşit aralıklı gridlerin çizilmiş olduğu Dünya yüzeyinin saydam bulunduğunu farzederek temiz bir kağıdı saralım ve dünyanın ortasında da bir ışığın yandığını düşünelim. Bu ışık yeryüzündeki fizyolojik objelerin gölgesini kağıdın üstüne düşürecektir. Bu aşamadan sonrasında kağıdımızı yine açarak düzleyelim. Düz kağıt üstünde Gridin şeklinin çok değişik olduğu ve büyük bir bozulmanın olduğu görülecektir.
Harita projeksiyonu dünya üstündeki küresel koordinatlari düz düzlemsel koordinatlarla ilişkilendirmek için matematiksel formülleri kullanır.
Projeksiyon seçimi
Harita Projeksiyonları
Merkator Silindirik Projeksiyonu
Merkator Silindirik Projeksiyonu
Mercator'un 1568'de yapmış olduğu ve kendi adıyla anılan rahat bir izdüşüm yöntemidir. Çoğu zaman dünya ve deniz haritalarında kullanılır. Bu yöntemle meydana getirilen haritalarda enlem ve boylamlar birbirini dik keser. Böylelikle iki yerin birbirine gore yönleri gerçeğine uygun gösterilmiş olur. Fakat büyüklükler ekvatordan uzaklaştıkça deformasyona uğrar. Kutup bölgeleri ise haritada asla gözükmez.
Miller Silindirik Projeksiyonu
Mercator Projeksiyonuna benzer. Bu projeksiyonda da paraleller arası mesafe ekvatordan uzaklaştıkça artar. Fakat bu artış Mercator Projeksiyonundaki artıştan daha azdır. Bu sebeple orta enlemlerdeki deformasyon da daha az olmaktadır.
Eckert IV Projeksiyonu
Bir eşdeğerli alan projeksiyonudur. Ekvator ve kutuplar kısmında minik bir deformasyon söz mevzusudur. Genel referans haritası olarak ya da eğitim amaçlı atlaslardaki tematik dünya haritasında (iklimler, nebat örtüsü, nüfus, vs.) kullanılır.
Mollweide Projeksiyonu
Yeryüzünü bir arada planisfer (eğrisel yerküre) şeklinde gösterebilen bir projeksiyondur. Bu projeksiyon eksenleri ekvator ve orta boylam doğrultuları ile gösterilen bir elipsten oluşmaktadır. Ekvatoru gösteren eksen orta meridyeni gösteren eksenin iki katı kadardır. Paraleller birbirlerinden eşit uzaklıkta olmayan çizgilerdir. Meridyenler ise eliptik yaylar şeklindedir.
Winkel Projeksiyonu
Yeryüzünü gerçeğine en yakın resmetmeye yarayan projeksiyonlardan birisidir. Alanlar, uzaklık ve konum açılarından deformasyonlar kabul edilebilir bir seviyede tutulmaya çalışılmıştır. Daha çok atlas haritalarında kullanılır. Van der Grinten'e gore ölçülerde Robinson'a gore de şekilde daha az bozulmalar söz mevzusudur.
Van der Grinten Projeksiyonu
Mercator ve Mollweide projeksiyonlarının uzlaştırılması ile meydana getirilmiştir. Kutup bölgelerinde deformasyon fazladır. Ekvatordan 60 aşama şimal ve cenup paralelleri içinde doğrusu en fazla insanoğlunun yaşamış olduğu bölgelerde biçim, ölçü ve doğrultular açılarından gerçeğe daha yakın bir görünüm sağlanmaktadır. Bu projeksiyon genel referans haritalarında daha çok kullanılmaktadır
Robinson Projeksiyonu
Robinson Projeksiyonu
İlk kez 1963'te kullanılmıştır. Biçim ve ölçü olarak gerçeğe oldukça yakın fotoğraf verdiğinden eğitim amaçlı haritalarda daha çok kullanılmaktadır. Eckert IV projeksiyonuna benzer. Fakat kutuplarda daha çok deformasyon söz mevzusudur. Goode (Homolosine) Projeksiyonu Kesikli bir eşdeğer projeksiyonudur. Sinüsoidal projeksiyonla Mollweide projeksiyonunun birleşiminden oluşmuştur. Sinüsoidal projeksiyon ekvatorun 40 aşama şimal ve cenup enlemlerine kadar, Mollweide projeksiyonu ise bu enlemlerden kutuplara kadar olan gösterimde kullanılmaktadır.
UTM Projeksiyonu
UTM Projeksiyonu (İng: Universal Transverse Mercator)
Merkator projeksiyonu kürenin, kendisine ekvatorda teğet olan silindire izdüşümüdür. Gauss-Krüger projeksiyonu ise kürenin, bir başlangıç meridyenine teğet olan silindire izdüşümüdür. Bu yüzden Gauss-Krüger projeksiyonuna Transversal (yatık eksenli) Mercator Projeksiyonu da denir. UTM ise American Military Services tarafınca üretilmiş, TM projeksiyonunu kullanan bir projeksiyondur.
Projeksiyonda, teğet boylam süresince dünya üstündeki uzunluklar projeksiyondaki uzunluklara eşit olur. Teğet meridyenden uzaklaştıkça deformasyon artar. Buna gore dünya, başlangıç meridyenleri 6°'de bir farklılık gösteren 60 dilime (zone) ayrılır ve referans enlemi ekvatordur. Her dilimin enlem genişliği 84° şimal, 80° cenup enlemidir. Her dilimin ayrı bir koordinat sistemi vardır. Dilim orta meridyenleri X ekseni, ekvator da Y eksenidir. İkisinin kesişimi başlangıç noktasıdır. X değerleri yeryüzündeki uzunluklarla aynı, Y değerleri ise dünyadakinden küçük oranda büyüktür. Bu farkı azaltmak için X, Y değerleri mo = 0,9996 ile çarpılır. Y kıymeti başlangıç meridyeninin solunda negatif olur. Bundan kurtulmak için Y değerine 500.000 eklenmiş olur. Bu durumda koordinatlara Sağa ve Yukarı kıymet denir. Uzunluk birimi metredir.
İster dünyanın şeklini küre ister elipsoid olarak kabul edin, iki boyutlu düz bir sistemde harita elde etmek için 3D yüzeyin geçirme edilmesi gerekmektedir. Bu matematiksel tranformasyon işlemine harita projeksiyonu adı verilir. Haritalama projeksiyonunun konumsal özelliklerini iyi mi değiştirdiğini anlamanın kolay bir yolu yanan bir ışık ile dünya yüzeyinin projeksiyon yüzeyi denen bir yüzeye düşürülmesidir.
üstüne eşit aralıklı gridlerin çizilmiş olduğu Dünya yüzeyinin saydam bulunduğunu farzederek temiz bir kağıdı saralım ve dünyanın ortasında da bir ışığın yandığını düşünelim. Bu ışık yeryüzündeki fizyolojik objelerin gölgesini kağıdın üstüne düşürecektir. Bu aşamadan sonrasında kağıdımızı yine açarak düzleyelim. Düz kağıt üstünde Gridin şeklinin çok değişik olduğu ve büyük bir bozulmanın olduğu görülecektir.
Harita projeksiyonu dünya üstündeki küresel koordinatlari düz düzlemsel koordinatlarla ilişkilendirmek için matematiksel formülleri kullanır.
Projeksiyon seçimi
- Çizim ölçeğine,
- Haritası yapılacak bölgenin yerine
- Haritası yapılacak bölgenin ebatlarına
Harita Projeksiyonları
Merkator Silindirik Projeksiyonu
Merkator Silindirik Projeksiyonu
Mercator'un 1568'de yapmış olduğu ve kendi adıyla anılan rahat bir izdüşüm yöntemidir. Çoğu zaman dünya ve deniz haritalarında kullanılır. Bu yöntemle meydana getirilen haritalarda enlem ve boylamlar birbirini dik keser. Böylelikle iki yerin birbirine gore yönleri gerçeğine uygun gösterilmiş olur. Fakat büyüklükler ekvatordan uzaklaştıkça deformasyona uğrar. Kutup bölgeleri ise haritada asla gözükmez.
Miller Silindirik Projeksiyonu
Mercator Projeksiyonuna benzer. Bu projeksiyonda da paraleller arası mesafe ekvatordan uzaklaştıkça artar. Fakat bu artış Mercator Projeksiyonundaki artıştan daha azdır. Bu sebeple orta enlemlerdeki deformasyon da daha az olmaktadır.
Eckert IV Projeksiyonu
Bir eşdeğerli alan projeksiyonudur. Ekvator ve kutuplar kısmında minik bir deformasyon söz mevzusudur. Genel referans haritası olarak ya da eğitim amaçlı atlaslardaki tematik dünya haritasında (iklimler, nebat örtüsü, nüfus, vs.) kullanılır.
Mollweide Projeksiyonu
Yeryüzünü bir arada planisfer (eğrisel yerküre) şeklinde gösterebilen bir projeksiyondur. Bu projeksiyon eksenleri ekvator ve orta boylam doğrultuları ile gösterilen bir elipsten oluşmaktadır. Ekvatoru gösteren eksen orta meridyeni gösteren eksenin iki katı kadardır. Paraleller birbirlerinden eşit uzaklıkta olmayan çizgilerdir. Meridyenler ise eliptik yaylar şeklindedir.
Winkel Projeksiyonu
Yeryüzünü gerçeğine en yakın resmetmeye yarayan projeksiyonlardan birisidir. Alanlar, uzaklık ve konum açılarından deformasyonlar kabul edilebilir bir seviyede tutulmaya çalışılmıştır. Daha çok atlas haritalarında kullanılır. Van der Grinten'e gore ölçülerde Robinson'a gore de şekilde daha az bozulmalar söz mevzusudur.
Van der Grinten Projeksiyonu
Mercator ve Mollweide projeksiyonlarının uzlaştırılması ile meydana getirilmiştir. Kutup bölgelerinde deformasyon fazladır. Ekvatordan 60 aşama şimal ve cenup paralelleri içinde doğrusu en fazla insanoğlunun yaşamış olduğu bölgelerde biçim, ölçü ve doğrultular açılarından gerçeğe daha yakın bir görünüm sağlanmaktadır. Bu projeksiyon genel referans haritalarında daha çok kullanılmaktadır
Robinson Projeksiyonu
Robinson Projeksiyonu
İlk kez 1963'te kullanılmıştır. Biçim ve ölçü olarak gerçeğe oldukça yakın fotoğraf verdiğinden eğitim amaçlı haritalarda daha çok kullanılmaktadır. Eckert IV projeksiyonuna benzer. Fakat kutuplarda daha çok deformasyon söz mevzusudur. Goode (Homolosine) Projeksiyonu Kesikli bir eşdeğer projeksiyonudur. Sinüsoidal projeksiyonla Mollweide projeksiyonunun birleşiminden oluşmuştur. Sinüsoidal projeksiyon ekvatorun 40 aşama şimal ve cenup enlemlerine kadar, Mollweide projeksiyonu ise bu enlemlerden kutuplara kadar olan gösterimde kullanılmaktadır.
UTM Projeksiyonu
UTM Silindirik Projeksiyonu
UTM Projeksiyonu (İng: Universal Transverse Mercator)
Merkator projeksiyonu kürenin, kendisine ekvatorda teğet olan silindire izdüşümüdür. Gauss-Krüger projeksiyonu ise kürenin, bir başlangıç meridyenine teğet olan silindire izdüşümüdür. Bu yüzden Gauss-Krüger projeksiyonuna Transversal (yatık eksenli) Mercator Projeksiyonu da denir. UTM ise American Military Services tarafınca üretilmiş, TM projeksiyonunu kullanan bir projeksiyondur.
Projeksiyonda, teğet boylam süresince dünya üstündeki uzunluklar projeksiyondaki uzunluklara eşit olur. Teğet meridyenden uzaklaştıkça deformasyon artar. Buna gore dünya, başlangıç meridyenleri 6°'de bir farklılık gösteren 60 dilime (zone) ayrılır ve referans enlemi ekvatordur. Her dilimin enlem genişliği 84° şimal, 80° cenup enlemidir. Her dilimin ayrı bir koordinat sistemi vardır. Dilim orta meridyenleri X ekseni, ekvator da Y eksenidir. İkisinin kesişimi başlangıç noktasıdır. X değerleri yeryüzündeki uzunluklarla aynı, Y değerleri ise dünyadakinden küçük oranda büyüktür. Bu farkı azaltmak için X, Y değerleri mo = 0,9996 ile çarpılır. Y kıymeti başlangıç meridyeninin solunda negatif olur. Bundan kurtulmak için Y değerine 500.000 eklenmiş olur. Bu durumda koordinatlara Sağa ve Yukarı kıymet denir. Uzunluk birimi metredir.
Harita Nedir? Harita ve Haritacılık Hakkında Genel Bilgiler
Harita alanı ve harita uzunluğu nedir, örnek verir misiniz?
Ortofoto Harita
HARİTA PROJEKSİYONLARI
KUTUPSAL PROJEKSİYONLAR
Gnomonik projeksiyon tüm yarıküreyi kapsayacak şekilde yapılamaz. Stereografik ve küresel projeksiyonlar, yarıküreden daha geniş bir alanı kapsayacak şekilde yayılabilir.
SANSON'UN PROJEKSİYONU
Sinüzoidal projeksiyon da denir. Paraleller ekvatordan itibaren doğru uzaklıklarıyla çizilmişlerdir. Paralellerin her bir süresince meridyenler içinde kalan doğru uzaklıklar ölçülür. Projeksiyon eş alanlıdır.
Sinüzoidal projeksiyon da denir. Paraleller ekvatordan itibaren doğru uzaklıklarıyla çizilmişlerdir. Paralellerin her bir süresince meridyenler içinde kalan doğru uzaklıklar ölçülür. Projeksiyon eş alanlıdır.
ORTOGRAFİK PROJEKSİYON
öz ya da projeksiyon merkezi sonsuzdadır. Projeksiyon düzlemi Dünya merkezindedir. Projeksiyon çizgileri birbirine paralel olarak bu düzleme diktir.
öz ya da projeksiyon merkezi sonsuzdadır. Projeksiyon düzlemi Dünya merkezindedir. Projeksiyon çizgileri birbirine paralel olarak bu düzleme diktir.
MERKATUR'UN PROJEKSİYONU
Projeksiyon düzlemi olarak, Dünya küresini varsayım olarak saran ve ekvator çizgisinde değen silindir. Merkator'un projeksiyonu, bir noktadan diğerine olan yönü en doğru şekilde gösterir. Bu yüzden navigasyon araçlarında kullanılır. Ekvatorda ölçek, küre ile aynıdır. Kuzeye ve güneye gittikçe, her paralel daire ekvatora eşit olduğundan ölçeğin büyümesine niçin olur, fakat enlem; boylamla aynı oranda artar.
Projeksiyon düzlemi olarak, Dünya küresini varsayım olarak saran ve ekvator çizgisinde değen silindir. Merkator'un projeksiyonu, bir noktadan diğerine olan yönü en doğru şekilde gösterir. Bu yüzden navigasyon araçlarında kullanılır. Ekvatorda ölçek, küre ile aynıdır. Kuzeye ve güneye gittikçe, her paralel daire ekvatora eşit olduğundan ölçeğin büyümesine niçin olur, fakat enlem; boylamla aynı oranda artar.
KüRESEL PROJEKSİYON
Eş uzunluk ya da globular projeksiyon da denir. Ortografik ya da stereografik projeksiyonların geliştirilmiş olanıdır. Projeksiyon noktası, küre yüzeyi dışındadır ve projeksiyon düzlemine dik olan bir doğru üzerindedir.
Eş uzunluk ya da globular projeksiyon da denir. Ortografik ya da stereografik projeksiyonların geliştirilmiş olanıdır. Projeksiyon noktası, küre yüzeyi dışındadır ve projeksiyon düzlemine dik olan bir doğru üzerindedir.
Harita Nedir? Harita ve Haritacılık Hakkında Genel Bilgiler
Harita alanı ve harita uzunluğu nedir, örnek verir misiniz?
Ortofoto Harita
Kaynak:msxlabs.org
YORUMLAR