Hücre Zarının Görevleri — Hücrenin dağılmasını önler. — Aynı dokudaki hücrelerin birbirini tanımasını sağlar. — Hücredeki madde alı...
Hücre Zarının Görevleri
— Hücrenin dağılmasını önler.
— Aynı dokudaki hücrelerin birbirini tanımasını sağlar.
— Hücredeki madde alış verişini denetim eder.
— Hücredeki bazı yapıları (koful benzer biçimde) oluşturur.
— Hücreyi dış etkilere karşı korur. Hücre Zarının Yapısı
Yapısında, % 65 protein, % 33 yağ, % 2 karbonhidrat bulunur. Kalınlığı 75-100 0A’dur. Canlı, esnek, yarı saydam ve seçici geçirgendir. Birim Zar Modeli
Birim zar modelinde; Proteinler katman olarak hücre zarını çevreler. Porların sayısı ve yeri sabittir. Bu özelliklerden dolayı canlılık vakalarını ve seçici geçirgenliği açıklayamaz.Akıcı Mozaik Zar Modeli
Proteinler akıcı yağ tabakası içine gömülmüş (gömülü protein) olarak ya da dış yüzeyde (yüzeysel protein) bulunur. Karbonhidratlar ya protein üstünde (glikoprotein) ya da lipidler üstünde (glikolipid) bulunur. Hücre zarında seçici geçirgenliği elde eden ve por isminde olan delikler vardır. Porların yeri ve sayısı durağan(durgun) değildir. Hücre zarında bulunan fosfolipitler zara akıcı bir özellik verir.
Hücre zarının yapısındaki protein, yağ ve karbonhidratların dizilişi hücre zarının özgüllüğünü belirler.
Glikoproteinlerin görevleri;
1. Hücreye girecek olan maddeleri tanır.
2. Bazı proteinler, virüs reseptörü olarak vazife yapar.
3. Alyuvarların zarında bulunan bazı proteinler kan grubunu belirler.
4. Komşu hücrelerin birbirini tanımasını sağlar. Böylece, doku nakillerinde ehemmiyet arz eder.Hücre Zarının Farklılaşması İle Oluşan Yapılar
1. Mikrovillus
Bağırsak epitelinde gıdaları emme görevi olan hücrelerde, hücre zarının bir miktar sitoplâzmayla dışarı doğru oluşturduğu parmak şeklindeki uzantılara villus denir. Villusların üstündeki daha minik uzantılara mikrovillus denir.2. Yalancı ayak
Amip, akyuvar ve cıvık mantar hücrelerinde gıda bulma ve yer değişiklik yapma için hücre zarının oluşturduğu geçici uzantılara yalancı ayak denir.3. Sil
Paramesyum ve bakteriler benzer biçimde canlıların hareketini sağlamak için hücre zarından oluşturulan uzantılara sil denir.4. Kamçı
Sillere nazaran daha uzun ve azca sayıdaki hareket organlarına kamçı denir. Öglena benzer biçimde tek hücrelilerde görülür.5. Pinositoz Cebi
Porlardan geçemeyecek kadar büyük sıvı besinlerin alınmasında hücre zarında oluşan geçici çöküntülere pinositoz cebi denir. Hayvansal hücrelerde görülür.6. Mesozom
Bakterilerde mitokondri görevi gören zar kıvrımlara Mesozom denir. Burada solunum enzimleri bulunur.Hücre Çeperi
Nebat hücrelerinde bulunur. Cansız, sert, tam geçirgen, selülozdan yapılmış koruyucu bir yapıdır. Üstündeki geçitler büyüktür. Mantarlar ve monera âlemi canlılarında da bulunur.
Bakteri ve mantarların çeperi selüloz değildir. Protein, yağ ve karbonhidratların hususi bileşiminden oluşmuştur.
Nebat türüne nazaran çeper içinde lignin (odun), süberin (mantar), benzer biçimde değişik maddeler birikir.
Çeper, nebat hücrelerine biçim verir. Turgor basıncından dolayı hücrenin patlamasını önler bu sayede destek görevi görür.
YORUMLAR