Türkiye'de merkezî idare kuruluşunun bir vali ile yönetilen bölümlerinden her biri. 1982 Anayasası 126. maddesiyle, merkezî idare...
Türkiye'de merkezî idare kuruluşunun bir vali ile yönetilen bölümlerinden her biri. 1982 Anayasası 126. maddesiyle, merkezî idarenin illere bölünmesini zorunlu kılmıştır. Bu bölünme, coğrafya durumuna, ekonomik şartlara ve kamu hizmetlerinin gereklerine göre yapılır. İller, kanunla kurulur. Kaldırılmaları, adlarının, merkez ve sınırlarının belirtilmesi ve değiştirilmesi de yine kanunla olur. İllerin yönetimi, yetki genişliği esasına dayanır. İlin başında, devlet ve hükümetin temsilcisi sıfatıyla vali bulunur. Merkeziyet ilkesinin sonucu olarak, her bakanlığın, ilde teknik işleri görecek ve valiye yardımcı olacak idare şube başkanları ve bunların emri altında yeteri kadar memur bulunur. İllerdeki adalet örgütü, bağımsız mahkemeler ile yargıçlardan kurulmuştur. Ayrıca her ilde savcılık örgütü bulunur. Yargıçlarla savcılar ve üniversiteler, valinin emrinde değildir. Ayrıca vali ya da vali yardımcısının başkanlığı altında çeşitli idare şube başkanlarından oluşan, idarî ve istişarî görevleri bulunan, il özel idaresine ait gelir ve giderleri düzenleyen ve denetleyen il genel meclisi vardır. Türkiye'de 1933'te 57, 1947'de 63 il vardı. 1988 tarihinde ise, 1949 tarih ve 5442 sayılı İller Kanunu hükümlerine göre kurulmuş 67 il vardı. 1990'da bu sayı 73'e, 1999'da ise 81'e yükseldi.
MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
İl, Türkiye Cumhuriyeti'nin taşra teşkilatlanmasında en büyük mülkî yönetim birimi. Osmanlı Devleti'nde uygulanan vilayet sisteminin Türkiye'de ilkin sistem olarak, 1960'da da isim olarak güncellenmesi ile bu şekli ve ismi almıştır.
İl, merkezi idarenin taşra birimlerinin en büyüğüdür. Bir ülkenin, bir vali tarafından idare edilen bölümlerinden her birine verilen addır. Merkezi idarede kanunların uygulanması, kamu düzeninin korunması ve kamu hizmetlerinin yürütülmesinde yetki genişliği esasının uygulanmasına dayanır. Kuruluş esasları kanunla belirtilen devlet tüzel kişiliği içinde yer alan birimdir.
1982 Anayasası'na göre Türkiye, merkezi idare kuruluşu bakımından; coğrafya durumuna, ekonomik şartlara ve kamu hizmetlerinin gereklerine göre illere; iller de kademe kademe ilçe vb. bölümlere ayrılır
YORUMLAR