İlk müslüman Türk devletlerinde kültür, uygarlık, sanat, ordu, bilim, yazı, edebiyat, eserler, hukuk ve toprak yönetimi hakkında bilgi. ***...
İlk müslüman Türk devletlerinde kültür, uygarlık, sanat, ordu, bilim, yazı, edebiyat, eserler, hukuk ve toprak yönetimi hakkında bilgi.
***İlk Müslüman Türk devletlerinde hutbe okutmak ve para bastırmak bağımsızlık alametlerinden sayılmıştır.
***Devletin başlangıcında “Sultan” ünvanını taşıyan hükümdarlar vazife almıştır. Sultanın başlıca görevleri ülkeyi adaletli bir halde yönetmek, halkın refahını çoğaltmak, orduya komuta etmek, cenk ve sulh şeklinde mevzularda kararlar vermek olmuştur.
***Devlet işleri “Büyük Divan” isminde olan bir divan tarafınca yürütülmüştür. Bu divanın başkanlığını Sultan yapmış, kimi zaman de vezirler bu görevde yer almıştır.
***Büyük Selçuklularda ülke, hanedan mensupları içinde eyalet denilen bölümlere ayrılmış ve bu eyaletler iç işlerinde özgür, dış işlerinde merkeze bağlı bir halde yönetilmiştir. Eyaletlerde Melik denilen hanedan mensupları da Atabey denilen eğitmenler vazife almıştır.
***İlk Müslüman Türk devletleri ve Selçuklularda “Ülke hanedan üyelerinin ortak malıdır.” anlayışı benimsenmiştir. Bu durum hanedan üyeleri içinde sık sık taht kavgalarının yaşanmasına ve devletlerin kısa ömürlü olmasına niçin olmuştur.
ORDU
***İlk Türk – İslam devletlerinde orduların çoğunluğunu Türk kökenli askerler oluşturmuştur. Karahanlılarda devletin etnik yapısı Türklere dayandığı için ordu da tamamen Türklerden kurulmuştur.
***Çok uluslu bir yapıya haiz olan Gaznelilerde ise ordu cenk esirlerinden oluşan ve eğitim aldıktan sonrasında görevlendirilen Gulam (köle) isminde olan askerlerden oluşmuştur.
***Gulam ordusu Selçuklularda da yer almış, bunun yanı sıra ordunun mühim bir bölümünü de ikta sisteminden gelen askerler oluşturmuştur.
***İlk Türk – İslam devletlerinde denizcilik ve donanma pek gelişmemiştir.
HUKUK
***Türk – İslam devletlerinde hukuk, islam dininin temel esasları üstüne şekillenen Şer’i hukuk ile tane, anane – görenek ve eski Türk töresine bakılırsa şekillenen Örfi hukuktan oluşmuştur.
***Yargı sisteminde Şer’i davalara “kadılar” askeri davalara ise “kadıasker”ler bakmıştır.
TOPRAK YÖNETİMİ
***İlk Müslüman Türk devletlerinde topraklar üç bölüme ayrılmıştır:
Mülk Arazi: Mülkiyeti kişilere ilişkin olan topraklardır.
Vakıf Arazi : Geliri hayır ve toplumsal kurumlarının giderlerini karşılamak için ayrılan topraklardır.
Miri arazi : Mülkiyetinin devlete, kullanım hakkının vergi karşılığında halka, vergi gelirlerinin ise vazife ve maaş karşılığında işyar ve askerlere bırakıldığı topraklardır.
YAZI DİL VE EDEBİYAT
***Karahanlılar, Türkçe’yi resmi dil olarak benimsemiş, yazışmalarda Uygur Alfabesi’ni kullanmıştır. ‘
***Karahanlılar döneminde İslami dönem Türk edebiyatında mühim bir yere haiz olan ve Türkçe’nin gelişimine katkı elde eden eserler oluşturulmuştur.
Bu eserler içinde;
KUTADGU BİLİG
***Yusuf Özgü Hacip tarafınca, her iki dünyada da mutluluğa kavuşmak için gidilmesi ihtiyaç duyulan yolu göstermek amacıyla yazılmış bir eserdir. Diğeri dünyayı kazanmak için bu dünyadan elini eteğini çekerek hayata devam etmenin doğru olmadığını anlatmaya çalışan bilimin ve bilginlerin kıymetini ortaya koyarak onların rehberliğini esas alır.
***Daima iyilik yapki, kendin de iyilik bul.
***Tüm iyilikler bilginin faydasıdır. Bilgi ile göğe dahi yol bulunur.
***Tüm halka içten gelen acıma göster.
YORUMLAR