Ülkeler Rehberi Kanada – Kanada ile ilgili bilgi, başkenti, ekonomisi, bayrağı, komşuları, coğrafi konumu hakkında bilgi KANADA; Yüzölçümü...
Ülkeler Rehberi Kanada – Kanada ile ilgili bilgi, başkenti, ekonomisi, bayrağı, komşuları, coğrafi konumu hakkında bilgi
Yüzölçümü: 9.976.139 km2.
Başkenti: Ottawa.
Dil: İngilizce, Fransızca (resmi diller), Almanca, İtalyanca.
Din: Hristiyan (Katolik % 46.2, Birleşik Kilise % 17.5, Anglikan % 11.8 vb).
Para birimi: 1 Kanada doları = 100 cent.
Başlıca kentleri: Montreal, Calgary, Toronto, Winnipeg, Edmonton, Vancouver, Hamilton, London, Kitchener, Québec.
Şimal ABD’da devlettir. 45°-25° şimal enlemleriyle, 75°-42° batı boylamları içinde kalan Kanada, yüzölçümü açısından, Rusya Federasyonu’ndan sonrasında dünyanın ikinci büyük ülkesidir. Kuzeyden Şimal Buz Denizi, doğudan Atlas Okyanusu (Davis Boğazı, Baffin Körfezi), güneyden ABD, batıdan Alaska (ABD) ve Büyük Okyanus ile çevrelenen ülkenin, 1/13’lük kısmı ırmak ve göllerle kaplıdır. Ellesmere, Baffin, Victoria, New Fonundland, Melville vb. dünyanın en büyük adaları da, Kanada topraklan içerisindedir.
Yüzey Şekilleri; Kanada genel anlamda dört fizyolojik bölgeyi ayrılabilir: Kuzeyde devamlı buzla örtülü alanlar ve bir tundra bölgesi; güneye doğru ormanlarla örtülü ve Kanada Kalkanı adında olan bölge; Kanada Kalkanı’nın batısında uçsuz bucaksız çayırlıklar; en batıda Kıyı Dağlan ile Kayalık Dağlar. Kuzeyde devamlı buzla örtülü alanlarla tunda bölgeleri, arktik adalarla daha ilerisinde ağaç yetişmeyen çizgiye kadar Şimal Kanada’yı da ihtiva eder. Şimal Kanada, şimal kutup dönencesi ve 50 şimal enlemi süresince, karalarla çevrili denizin doğusuna kadar uzanır. Bölgenin tümü, kuzeydoğu bölümünün haricinde engebesizdir; oysa Şimal Quebec’te Labrador ve Baffin Adalan dağlarının yüksekliği 1.500 ile 2.000 m içinde değişmiş olur. Ormanlarla örtülü Kanada Kalkanının şimal kısmı, birçok ırmağın döküldüğü Hudson Körfezi tarafınca derin bir halde ikiye bölünmüştür. Körfez çevresindeki düzlükler, bataklıklarla kaplıdır. Kanada’nın toplam yüzölçümünün neredeyse yarısını bu kalkan kaplar. Kanada Kalkanı, aşınma sebebiyle, yayla biçiminde yassılanmış ve hiçbiri deniz yüzeyinden 600 m’den daha çok yüksekliğe ulaşamayan eski kayalardan oluşur. Kalkan üstüne, buzul çağından kalan Agassiz Gölü’nün kalıntıları olan göller serpilmiş durumdadır. Kalkan’ın doğu kısmına, Büyük Göller ile St. Lawrence Irmağı’nı çevreleyen bölge egemendir. Toprak ise erimekte olan devamlı buz hacmi tarafınca değişik evrelerde çökelti olarak bırakılmış kil ve çakıldan oluşur. Buzların erimesiyle ortaya çıkan sular, toprakta, bugün içinden ırmakların akmış olduğu birçok derin kanal açmışlardır. Toprak eğimlidir; dağınık kayalar 262 m yüksekliğindeki Mont-Royal örneğinde olduğu benzer biçimde, ovada, topraktan dışarıya doğru fırlamışlardır. Büyük Ayı, Büyük Tutsak ve Winnipeg göllerinin cenup ve batısında, ABD’nın “Büyük Ovaları”nın kuzeydeki uzantısı olan Kanada’nın uçsuz bucaksız ağaçsız kırlık alanları uzanır. Bu bölge Kayalık Dağlar’ ın eteklerinde 800 m’ye kadar yükselir. Toprak tarıma çok uygundur. Batı Kanada’da birkaç dağ dizisi, kıyıya koşut olarak uzanır; bunların en bilinenleri ise Kayalık Dağları’ dır. Kayalık Dağlar’ın Kanada’daki en yüksek noktası Robson Dağı’dır (3.954 m). Kıyı çizgisine daha yakın yerlerdeyse Kıyı Dağları uzanır. Bu dağlar, denize doğru dik bir halde inerler; burada ırmak ağızlan dik fiyortlardan oluşur. Kuzeyde Alaska sının yakınındaki Logan Dağı (6.050 m), Kanada’ nm en yüksek dağıdır.
Büyük Okyanus’a dökülen Yukon (Kanada’daki uzunluğu 1.049 m), Kolumbiya (Kanada’daki uzunluğu 801 km), Fraser (1.368 km); Atlas Okyanusu’na dökülen Ottawa (1.271 km); Hudson Körfezine dökülen Nelson (2.575 km), ülkenin olmasıyla birlikte dünyanın da en büyük ırmakları arasındadır.
İklim; Ilıman bir deniz ikliminin görüldüğü kıyı kuşağıyla kuzeyde tundra iklimi altındaki bölgelerin haricinde, Kanada’nın iklimi kara iklimidir. Güneybatıda sıcak Kuroşivo Akıntısı sebebiyle, ılıman sıcaklıklar görülür. Kayalık Dağlar’ın doğusunda soğuk, batı kıyısında aynı enlemdeki bölgelere gore daha şiddetlidir. Egemen batı rüzgârları sebebiyle, Atlas Okyanusu bölgelerinde de kara iklimi görülür. Soğuk Labrador Akıntısı’nın tesiri Hewfoundland’de ve Yeni İskoçya kıyısında biter. Kuzeyde soğuk bölgede, kuru bir kutup iklimi vardır. Isı, yağış tutan ve dağılımı, yüzölçümünün ebatlarına, enlem ve boylam farklılıklarına bağlı olarak değişim gösterir. Mesela, Alberta Eyaleti’nde kara iklimi (senelik ortalama ısı 8,5°C, yağış tutan 345 mm) görülürken, büyük Okyanus kıyısında İngiliz Kolumbiyası’nda (senelik ortalama ısı 10.2°C, yağış tutan 1.460 mm) nemli, deniz iklimi egemendir.
Nebat Örtüsü ve Hayvanlar; Toprağa, yüzey şekillerine ve iklime bağlı olarak Kanada’da egemen nebat örtüsünü çayırlar ve tundralar oluşturur. Kuzeyde, Şimal Buz Denizi’ne kadar uzanan geniş tundra bölgelerinin ve bunun güneyindeki kozalaklı ağaçların bulunmuş olduğu bölgenin yanında, Atlas Okyanusu bölgesinde ve Büyük Göller’in yalanında karışık ve yapraklarını döken ağaçlardan oluşan ormanlar yer alır. En yoğun ağaç türleri, çam, ladin, kayın, meşe, huş ve akçaağaçtır. Kırmızı akçaağacın yaprağı, Kanada’nın ulusal simgesidir. Çayırlıklarda ve Kayalık Dağlar’ın rüzgâra açık yanında, naturel nebat örtüsü, çimenlerden oluşur.
Hayvanlar, Avrasya’daki naturel hayvanlara benzerler. Son yıllarda soyu tükenmekte olan bufalo, antilop, kunduz, kutup ayıları korunma altına alınmıştır. Beyaztilki, rengeyiği, kutuptil-kisi, fok, karaayı, pemming, sincap, kokarca, vaşak diğeri başlıca memelilerdir. Kuş türleri de çok zengindir: Alakarga, kardinal kuşu, kedi kuşu, baltimore sarıasması vb.
Ekonomisi;Varlıklı naturel kaynakların yanı sıra, dünyanın en ileri sanayi ülkelerinden biridir. GSMH’ya % ‘3 katkı elde eden ziraat sektörü, işgücünün % 5.5’ini, % 30 oranında katkı elde eden sanayi sektörü, % 17’sini istihdam eder.
Ziraat. Ziraat etkinliklerinin büyük kısmı, ABD sınırı üstündeki 6.400 km’lik şerit üstünde yapılır. Buğday (dünyanın beşinci büyük üreticisi), arpa (dünyanın ikinci üreticisi), yulaf, çavdar, mısır, sebze-meyve başlıca tarımsal ürünlerdir.
Hayvancılık. Süt ineği, sığır, domuz, koyun, kırmızı ve beyaz et, süt, tereyağı, yün başlıca hayvan varlığı ve hayvansal ürünlerdir. Senelik balık üretimi 1.5 milyon tondur. Sektörün bir başka mühim kolu kürk hayvanları (tilki, mink) çiftlikleridir.
Sanayi Sanayi etkinlikleri, Ontario ve Quebec eyaletlerinde yoğunlaşmıştır. Bunun sebebi, ABD ile antülke (hinterland) bağlantısının çok yakın ve gelişmiş olmasıdır, sadece, Manitoba, Saskatchewan ve Alberta eyaletleri de yeni sanayi yatırımlarıyla geliştirilmektedir. Metalürji, bileşik kauçuk, sodyum sülfat, suni gübre, patos-yumoksit, demir, kâğıt ve karton, çelik, ulaşım araçları, petrol arıtma ve işleme, şeker, içki sigara, konut, dokuma, gıda, temel sanayi dallarıdır. Senelik elektrik enerjisi üretimi 482 milyar kwh’dir (% 65’i hidroelektrik, % 19’u termik, % 16’sı nükleer santrallardan).
Organik Kaynaklar. Organik kaynaklar açısından dünyanın en varlıklı birkaç ülkesinden biri Kanada’dır. Bu olgu, endüstrinin gelişmesinde, ülke kalkınmasında mühim rol oynamıştır. Alberta ve Ontario, madencilik, petrol üretim ve endüstrilerinin odaklarıdır. Petrol, naturel gaz, Bakır, taşkömürü, demirfilizi, kükürt, asbest, nikel, çinko, kurşun, gümüş, altın, uranyum, molibden, tuz üretimlerinde dünyanın en büyük üretimlerinden biridir. Bir başka naturel zenginlik ise, yüzölçümünün yarıya yalan bölümünü kaplayan ormanlardır: 43.7 milyon hektar orman, yılda 52 milyon m3 orman ürünü.
YORUMLAR