Karl Marx’ın Sosyolojiye Katkıları

Karl Marx kimdir ve sosyoloji alanında ne şeklinde emek harcamalar yapmıştır? Karl Marx’ın görüşleri, sosyolojisi ve katkıları hakkında bilg...

Karl Marx kimdir ve sosyoloji alanında ne şeklinde emek harcamalar yapmıştır? Karl Marx’ın görüşleri, sosyolojisi ve katkıları hakkında bilgi.

Karl Marx’ın Sosyolojiye Katkıları

KARL MARX (1818-1883)

Karl Marx‘in düşüncesinde tarihin itici gücü, maddi varlıkların üretimidir. Maddi varlıkların üretimi, toplumun varlığının ve gelişmesinin temel yanı, toplumsal yaşamın başlangıcıdır. Üretici güçler ve üretim ilişkileri bir tüm olarak üretim tarzını oluşturur:

1) Üretici güçler, cemiyet tarafınca yaratılmış olan üretim araçları ile maddi varlıkları üreten insanlardır.

2) Üretim ilişkileri, üretim sürecinde insanoğlu içinde üretimin şartlarından doğan; maddi varlıkların dağıtım ve dolaşım ilişkileridir.

Karl Marx‘da hem de evrim fikri üstüne temellenmiş olan bir cemiyet sınıflaması vardır. Bu sınıflamaya nazaran, insan toplumunun zamanı bir evrim tarihidir, her aşama kendi yıkımına yol açacak çelişkileri içinde taşır. Üretici güçler kendi gelişimini engellediği süre üretim ilişkileri mecburi olarak çatışmaya girer ve bu çatışma bir sonraki aşamayı hazırlar. İnsan toplumunun zamanı her biri değişik bir üretim ilişkisine karşılık gelen dört aşama tanımıştır ve bu aşamaların temelini üretim araçlarının iyelik şekli belirler.

Marxist teoriye nazaran Avrupa cemiyet tarihinin geçirdiği aşamalar şunlardır:

1) İlkel komünal cemiyet: Toplumsal evrimin başlangıcını oluşturur. Kolay bir işbölümü vardır ve emeğin üretkenliği düşüktür. Üretici güçlerin gelişmesi üretkenliği arttırmış ve sınırı olan üretim ilişkilerine uygun düşmemeye adım atmıştır. Köleliğin ortaya çıkışı bu cemiyet biçiminin sonunu getirecektir.

2) Köleci Cemiyet: Üretim ilişkilerinin temelini bu toplumda efendilerin üretim araçları ve köleler üstündeki hususi mülkiyeti oluşturur. Hayvan yetiştiriciliği ile tarımın ayrılmasından sonraki ikinci büyük toplumsal işbölümü olan zanaatçılığın tarımdan ayrılması bu aşamada gerçekleşmiştir. Değişimin gelişmesiyle öteki metaların değerlenmesine hizmet eden para, değişiklik aracı olarak ortaya çıkacaktır. İşbölümünün ve değişimin genişlemesi üçüncü büyük işbölümü olan ticareti ortaya çıkarmıştır. Zanaatçılık ile ticaretin genişlemesi ile beraber Şehir/Köy ayrımı başlamış, zanaat ve tecim kentlere toplanmıştır. Köleci üretim seçimi kendisini yok edecek çelişkileri barındırmaktadır. Üretim ilişkileri tekrardan üretim güçlerinin gelişmesini engelleyecek bir şekil almış ve köleci toplumun yıkılmasına niçin olmuştur.

3) Feodal cemiyet: Senyörün toprak üstündeki iyelik hakkı ile serf üstündeki sınırı olan iyelik hakkı bu toplumun üretim ilişkilerinin temelidir. Senyörlerin hususi mülkiyetinde olan büyük ziraat arazilerine, saldırılara karşı korunma karşılığında serfler yerleşmiştir. Feodal seviye, köleci toplumun üretici güçlerinin daha üstün bir gelişme düzeyidir. Sadece bünyesinde yeni üretim güçleri geliştiği için gelişmeyi engellemeye başlayacaktır. Paracı üretim ilişkileri feodal yapı içinde yeşermiş ve gelişmesini engellemiş olan feodal yapı ile çatışma içine girmiştir; bu yüzden feodalizmin ortadan kalkması zamanı bir zorunluluk haline gelecektir.

4) Paracı cemiyet: Üretim araçlarının ve işbölümünün gelişmesiyle feodal cemiyet içinde ortaya çıkmıştır. Ekonomik temeli, üretim araçlarının hususi mülkiyeti ve ücretli emeğin sömürüsüdür. Kentlerdeki artışıyla yeni sınıflar ortaya çıkmıştır.

Kapitalizm iki aşamada gelişmiştir: yeni pazarların ele geçirilmesiyle zenginleşen bir derslik olarak biçimlendiği “ticari kapitalizm” ve kentlerde proletaryanın geliştiği “endüstri kapitalizmi”. Paracı üretim biçimi de kendi yıkımına niçin olacak çelişkileri kendi işleyişi içinde barındırmaktadır. Bu iç çelişkiler ve burjuva sınıfı ile işçi sınıfının çatışması paracı sistemin yıkılmasına niçin olacaktır.

Marx, günümüzde tüm toplumsal olguları yalnızca ekonomik nedenlerle açıklamış olduğu için indirgemeci bir sosyolog olarak eleştirilmektedir.