Kişilik ya da diğer ismi ile şahsiyet nedir ne demektir? Tipoloji ve kişilik özellikleri, kişiliğin fizyolojik ve kültürel yönü ile ilgili b...
Kişilik ya da diğer ismi ile şahsiyet nedir ne demektir? Tipoloji ve kişilik özellikleri, kişiliğin fizyolojik ve kültürel yönü ile ilgili bilgilerin yer aldığı yazımız.
Kişilik, bir insanı başkalarından ayıran duyuş, düşünüş ve davranışların bütünüdür. Mizaç ve karakterin birleşimi kişiliği meydana getirir. Yani kişilik, bu iki elemandan kurulu bir bütündür.
Mizaç, genellikle doğuştan getirilen ve daha çok fizyolojik yapıya dayalı özelliklerdir. Bu nedenle mizaç; “yaradılış”, “huy” anlamında da kullanılır.
Karakter ise, sonradan kazanılmış olan ve çevre etkileriyle açıklanabilen bireysel nitelikleri anlatır. Bir insanın karakterine ilişkin özellikleri onun ahlakını da oluşturur.
Kişilik; doğuştan gelen biyolojik özelliklerle çevreden gelen sosyal etkenlerin birbiri üzerine yaptıkları etkilerin oluşturduğu uyumlu bir bütündür.
TİPOLOJİ VE KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ
Kişilik teorileri, kişilik yapısını bir düzen içinde açıklamaya çalışan çabalardır.
Bu alanda, bilinen ilk değerlendirmeyi Hippokrattes (Hipokrat) yaptı. I.Ö. 460’da Is-tanköy’de doğmuş olup, tıp biliminin babası sayılan bu ünlü bilgine göre insanlar dört kategoriye ayrılır:
1. Kanlılar: Kanlan çok kırmızı olanlar. Hareketli, sıcakkanlı, sokulgandırlar.
2. Safralılar: Kanlarında sarı safra ağır basar, heyecanlı ve duyguludurlar.
3. Lenfatikler: Beyaz kan özelliğinde olan bu insanlar ağır davranışlı ve sakin tiplerdir.
4. Melankolikler: Kanları daha çok siyaha çalan insanlardır. Kendi halinde, çekingen, sakin tiplerdir.
Hipokrat, insanların değişik mizaçta olmalarını kanlarının özelliklerine bağlamaktadır.
Hipokrat gibi, karakter ve mizacın temelinde organik durumu gören bir başka araştırmacı da Alman psikiyatristi Ernest Krestchmer’dir. Krestchmer, çoğu akıl hastası olan 400’e yakın insan üzerinde inceleme yapmış ve organik yapıyla kişilik arasında bir ilişkinin bulunduğunu açıklamaya çalışmıştır.
Krestchmer’in incelemelerine göre, insanlar dört tipe ayrılır:
1 Astenik Tipler:
ince, uzun vücutlu olan bu tipler, heyecanlı insanlardır. Hassas ve içedönük olurlar.
2. Piknik Tipler:
Kısa boylu, yuvarlak vücutlu, kısa – kaim boyunlu, geniş karınlı kimselerdir. Sevinç, üzüntü, heyecan ve durgunluk arasında sık sık davranış değişikliği gösterirler. Açık kalpli, şakacı ve pratik zekâlıdırlar.
3 Atletik Tipler:
Geniş omuzlu, dar kalçalı, ince belli ve çekik karınlı olan bu tiplerde, kemik ve kaslar iyi gelişmiştir. Normal davranışlı insanlardır. Hastalanmaları halinde çoğunlukla şi- • zofreniye yakalanırlar. Asteniklerin hastalığı da şizofrenidir. Piknik tipler dışa dönük olduklarından onlara özgü akıl hastalığı mani-depresiftir.
4. Displastik (şekilsiz) Tipler:
Diğer üç tipe girmeyen ya da bu üç tipin karışımı olan tipler. Beden bakımından olduğu gibi karakter bakımından da bunlar karma özelliktedirler.
Amerikalı psikolog Sheldon (Şeldon), 4000 kız ve erkek üzerinde araştırma yapmış, iskelet ve beden organlarını ölçerek Krestchmer’in tipolojisini geliştirmeye çalışmıştır.
YORUMLAR