Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya içinde 19 yüzyıl ortalarında gerçekleşmiş olan Kırım Savaşı hakkında bilgiler. KIRIM SAVAŞI, 19. yüzyıl or...
Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya içinde 19 yüzyıl ortalarında gerçekleşmiş olan Kırım Savaşı hakkında bilgiler.
KIRIM SAVAŞI, 19. yüzyıl ortasında, İngiltere, Fransa ve bir takım Avrupa devletlerinin müttefiği olarak Osmanlı Devleti ile Rusya içinde meydana getirilen harp (1853-1856).
Kırım Savaşı Sebebi : Bu yüzyılın başlarından bu yana, yayılmacı bir siyaset izleyen Rusya, Balkanlar’daki Osmanlı azınlıklarını destekleyerek, türlü ayaklanmalara niçin olurken, bir taraftan da Kudüs’teki Ortodoks ve Katolik mezhepleri arasındaki rekabeti körükleyerek, Ortadoğu’da bunalım yapmaya emek vermesi, savaşın başlıca sebebi oldu.
Çar I. Nikola, Kudüs’te ve diğeri Ortadoğu kentlerinde Ortodokslara fena davranıldığını ileri sürerek, İstanbul’a gönderilmiş olduğu elçisi Prens Mençikof vesilesiyle buradaki mukaddes bölgeler sorununu çözümlemeye çalıştı. Bu zamanda Osmanlı Devleti daha çok İngiltere ve Fransa’nın tesiri altındaydı. Bir taraftan Rus Çarı, İngiltere Kralı ile ilişki kurarak, ilk kez hasta adam deyimini kullandığı Osmanlı Devleti’nin paylaşılması önerisini getirdi. Fakat İngiltere bu paylaşılma işi gerçekleşirse, Rusya’nın Akdeniz’e ineceğini bildiğinden bu öneriyi kabul etmedi. Bunun üstüne Rusya, Osmanlı Devleti’ne bir ültimatom vererek isteklerinin kabulünü iletti, bu ültimatomu reddeden Osmanlı Devleti, 10 Mayıs 1853 günü Prens Mençikof’a bildirdi. Rus Çarı I. Nikola bu karar üstüne Osmanlı Devleti’ne harp açtı. Rusya 35.000 asker ve 72 topla, ilkin Romanya’yı işgal etmeye başladı. Osmanlı Devleti’ne de, burada Ortodoksların hakları tanınıncaya kadar kalacağını, bu haklar verilirse ama o vakit Romanya’yı boşaltacağını bildirdi.
Durumun uygun bulunduğunu gören Mustafa Reşat Paşa savaştan yana tavır aldı. Böylelikle Osmanlı Devleti de 4 Ekim 1853 günü, Rusya’ya harp duyuru etti. 23 Ekim 1853 günü Osmanlı topçu ateşiyle Tuna cephesinde karşılıklı çatışma başladı. Müşir Ömer Paşa 27 Ekim günü Vidin tanıdığından Romanya’ya girdi. Rus kolordosunu ağır bir yenilgiye uğratan Osmanlılar, onların Bükreş’e kaçmasını sağladılar. Bu sırada harp Karadeniz’de de yayıldı. 30 Kasım 1853 günü Amiral Nahimov, Sinop’ta bulunan Osmanlı Donanmasına bir baskın yaparak, gemileri yakmayı başardı. Osmanlı Donanması tümüyle yok edildi. Sinop ağır yıkıma uğradı. Donanma Komutanı Amiral Osman Paşa da, Ruslara esir düştü. 5 Ocak 1854 günü, Romanya’da Çatana civarlarında, Ferik Nazır Ahmet Paşa, Rus birliklerini ikinci kez büyük bir bozguna uğrattı. Bu bozgunun neticelerini değiştirebilmek için beş gün süreyle, Bulgaristan üstüne büyük bir saldırıya geçen Ruslar, tekrardan bozularak Bükreş’e ikinci kez çekilmek zorunda kaldılar.
Ayrıca İstanbul’da meydana getirilen bir anlaşmayla İngiltere ve Fransa, Rusya’ya karşı Osmanlı Devleti ile anlaşma imzaladılar (12 Mart 1854). Bu anlaşma gerçekleşince Rusya, bağlaşık kuvvetleri Karadeniz’e gelmeden Osmanlılara son bir darbe vurmak için yoğun bir hücum başlatmayı amaçladı. Ama, 17 Nisan’da Kalafat önlerinde, Serdar Ömer Paşa’ya karşı ağır bir yenilgiye uğradılar. 22 Nisan’da da donanma, Odessa’yı bombaladı. 5 Mayıs’ta Fransızlar Pire Limanı’na çıktılar ve Atina’yı işgal ettiler. Mayıs ayında Dobruca üstünden harekete geçen Ruslar, Silistre’yi kuşattılar. 9 Haziran’da General Paskieviç’in yaralanması üstüne, Ruslar kuşatmayı kaldırmak zorunda kaldılar. Ama Çar, Silistre’yi tekrardan kuşattırdı. 13 Haziran’da Rusların ağır kayıplar vermesi üstüne, Silistre önlerinden çekilmek zorunda kaldılar. Bu yenilgilerden sonrasında Eflak’ı boşaltarak Boğdan’a çekilen Ruslar, 8 Temmuz günü Yerköyü önlerinde bir kez daha Ömer Paşa kuvvetlerine yenildiler. Osmanlılar Eflak’ı işgal etmeye başladığında, Bükreş boşaltıldı.
Bu sırada Varna’ya İngiliz ve Fransızlar asker çıkardılar. Donanmaları da Karadeniz’de harekete hazır duruma getirildi. 14 Eylül 1854 günü Kırım’a çıkan bağlaşık kuvvetler, derhal muharebeye giriştiler. Bu harpte Osmanlı kuvvetlerine Ferik Rüstem Paşa, Rus kuvvetlerine ise Prens Mençikof komuta ediyordu. 20 Eylül günü, Alma Meydan Savaşı’nda bağlaşık kuvvetler Rusları ağır bir yenilgiye uğrattılar. 10 Ekim’de de Sivastopol Kalesi kuşatıldı. 5 Kasım’daki Inkerman Savaşı’nda Ruslar daha ağır kayıplar verdiler. Ayrıca Prens Mençikof öldü. Kış süresince Karadeniz kıyısındaki Rus limanları bağlaşık donanmasının ablukası altında tutuldu. 17 Şubat’ta Müşir Ömer Paşa, Gözleve’de Rusları bozguna uğrattı. 2 Mart’ta çar I. Nikola ölünce, yerine liberal düşünceli oğlu Aleksandr geçti.
15 Mart’ta Sardunya Krallığı da, Rusya’ya karşı Osmanlı Devleti’nin yanında muharebeye katıldı. 1855 Mayıs’ında Kerç Limanı, 28 Mayıs’ta Kuban ve Anapa, müttefikler tarafınca işgal edildi.
16 Ağustos günü Ruslar, Traktir’de müttefikler tarafınca yeni bir yenilgiye uğratıldılar. 9 Eylül günü Sivastopol Kenti teslim oldu. Ruslar 15 Temmuz 1855 günü Kars Kalesi’ni kuşatmaya başladılar. Doğubayezit de ellerine geçti. Sivastopol’ün düşmesinden sonrasında Gürcistan’a geçen Ömer Paşa, Sohumkale’yi işgal ederek Kars’a desteğe gelmeye çalıştı. 6 Kasım’da İngur Savaşı’nda Ömer Paşa, Rus kuvvetlerini yenilgiye uğrattı. Tiflis’ten sonrasında Kutais’e girmek üzereyken açlık ve cephanesizlik yüzünden Kars, Ruslara teslim oldu. Kars’ı ele geçirmekle büyük başarı kazanan Rusya, Sivastopol yenilgisine rağmen savaşı sürdürmek amacındaydı. Avusturya’nın verdiği ültimatom, sonunda sulh için Rusya’yı görüşmelere yanaştırdı.
1 Şubat 1856’da Viyana’da imzalanan bir protokol ile harp bitmiş oldu. Sulh Konferansı Paris’te toplandı. 25 Şubat 1856’da Viyana’da imzalanan bir protokol ile harp bitmiş oldu. Sulh Konferansı Paris’te toplandı. 25 Şubat 1856′ da süregelen görüşmeler, 30 Mart’ta bitmiş oldu. Bu antlaşmayla Osmanlı Devleti, topraklarının çoğunu geri aldıysa da, bir Avrupa devleti sayılmasına rağmen, Avrupa devletleri karşısında giderek kuvvetsiz bir durumda kaldı.
YORUMLAR