Lokomotif nedir? Lokomotif iyi mi çalışır ve lokomotifin icadı ile ilgili olarak genel bilgilerin yer almış olduğu yazımız Demiryolunun Bü...
Lokomotif nedir? Lokomotif iyi mi çalışır ve lokomotifin icadı ile ilgili olarak genel bilgilerin yer almış olduğu yazımız
Demiryolunun Büyük Devi: LOKOMOTİF
Lokomotif, demiryolu üstünde trenleri çeken, buharla, ya da elektrikle işleyen tekerlekli, büyük bir makinedir. Bugün kullanılmakta olan lokomotifler başlıca dört çeşittir. Bunlar buharlı lokomotifler, elektrikle işleyen lokomotifler, diesel-elektrik lokomotifleri ve türbinli lokomotiflerdir.
Lokomotif, bugünkü şeklini buluncaya kadar çeşitli biçimler almış, birçok denemelerden geçmiştir. İlk lokomotifler sadece hafifçe, azca sayıdaki vagonları çekebilecek güçteydi. Bugün kullanılmakta olan lokomotifler, yetmiş beş, yüz, hatta gerekirse daha da çok vagon çekebilirler. İlk lokomotiflerin ağırlıkları da 1-6 ton arasındaydı. Bugünkü lokomotifler, 100-500 ton içinde dev makinelerdir. Günümüzde kullanılan lokomotiflerin bir çok buharla işleyen çeşittendir. Zaman içinde bunların yerini diesel-elektrik lokomotifleri almaktadır.
İLK LOKOMOTİFLER
Lokomotifin mucidi olarak bir kişinin adını veremeyiz. Bundan dolayı, birçok büyük icatlarda olduğu benzer biçimde, lokomotifin de buluş edilmesinde, bugünkü gelişmiş şeklini bulmasında birçok bilim adamının oranı vardır. Lokomotifin sağlayabileceği kolaylıkları ilk olarak 1700 sıralarında İngilizler düşünmüştür. O tarihlerde bu mevzuda denemeler yapmış birkaç İngiliz mühendisi vardır. Yalnız, bu denemeler, ray üstünde değil de kara yolunda gidebilecek, otomobilin en ilkel şeklini çağrıştıran rahat makinelerin yapılmasından ileri gidememişti. 1759’da Robinson isminde bir İngiliz’in vagonların çekilmesinde buğu gücünden faydalanılması hakkında ileri sürdüğü düşünce, lokomotif için yeni bir imkân sağlamış oldu. Cugnot isminde Fransız da, 1769’da, buharla işleyen ilk lokomotif makinesini yapmış oldu.
Lokomotifin ray üstünde gidebilecek duruma gelmesini elde eden ilk icat eden, Richard Trevithick isminde bir İngiliz-dir. Trevithck, 1804’te kendi icadı olan bir buharlı makineyi, Wales’cfe, ray ü-zerinde yürüttü. Bu makine saatte 8 kilometre yol alabiliyordu. 1813’te William Hedly, bu makineyi daha da geliştirerek yeni bir lokomotif yapmış oldu. Bu lokomotifin özelliği, egzos buharından faydalanması idi.
Bugünkü lokomotiflere en yakın, en kullanışlı lokomotifi 1815’te George Stephenson isminde bir İngiliz makine mühendisi yapmış oldu. Bu bakımdan, Stephenson lokomotifin mucidi olarak tanınır.
Stephenson’un lokomotifi ilk kere İngiltere’deki Killingworth kömür ocaklarında kullanıldı. 1825’te bu çeşit lokomotiflerden, o sırada yeni açılmış olan Stockton ile Darlington arasındaki demiryolunda faydalanıldı. Bu çeşit bir lokomotif saatte 25 kilometre gidebiliyordu, ağırlığı da 8 tondu. 1829’da Stephenson, oğlu Robert’le beraber yapmış olduğu emekleri sonunda, «Rocket» adını verdiği yeni bir lokomotif yapmış oldu. Bu lokomotifin ötekilerden farkı, ka-zanındaki bazı yeniliklerden dolayı daha süratli gidebilmesiydi. O sırada, Liverpool ve Manchester demiryollarının düzenledikleri bir lokomotif yarışmasında bu lokomotif, saatte 40-50 kilometre hızla yol alarak, hız direnç, çekme gücü rekorlarını kırdı, yarışmayı kazanmıştır.
YORUMLAR