Med Cezir Tanımları 1. Ay ve güneş'in yer yuvari üzerindeki çekim güçleri sebebiyle deniz yüzünde, özellikle ana denizlerde su düzeyinin...
Med Cezir Tanımları
1. Ay ve güneş'in yer yuvari üzerindeki çekim güçleri sebebiyle deniz yüzünde, özellikle ana denizlerde su düzeyinin alçalması, kabarması olayı, gelgit.
2. Ay ve Güneş'in kütle çekim kuvvetine bağlı olarak, Dünya üzerindeki deniz ve okyanus sularının yükselmesi (Med-Gel) ve alçalması (Cezir-Git) olayına denir. Gel git olayına dilimizde Med Cezir denilmektedir.
Med Cezir Nedir
Ay ve Güneş'in kütle çekim kuvvetine bağlı olarak, Dünya üzerindeki deniz ve okyanus sularının yükselmesi (Med-Gel) ve alçalması (Cezir-Git) olayına denir. Gel git olayına dilimizde Med Cezir denilmektedir.
Gel git oluşumunda Ay'ın etkisi daha çoktur. Çünkü Ay Dünya'ya Güneş'ten daha yakındır. Gel-git'ler 6 saat 12 dakika ara ile gerçekleşir. Bir gün içerisinde iki kez yükselme, iki kez de çekilme olur. Gel-git okyanus kıyılarında en fazla etkili olup iç denizler ve göllerde fazla etkili değildir. Ülkemiz çevresindeki denizler iç deniz özelliği taşıdığından gel-git önemsizdir. 2 tür Gel-git'ten söz edilebilir.
BÜYÜK GEL GİT
Ay ve Güneş aynı doğrultuda olduklarında çekim gücü arttığından gel-git genliği fazla olur. Buna büyük Gel-git denir. Bir ay içerisinde Yeniay ve Dolunay evrelerinde gerçekleşir.
KÜÇÜK GEL GİT
Güneş ve Ay'ın birbirlerine dik doğrultuda olduklarında gel-git genliği azalır, buna da küçük gel-git denir. Bir ay, içerisinde ilkdördün ve son dördün evrelerinde gerçekleşir.
* Gel-git'in etkili olduğu yerlerde delta oluşmaz, haliç oluşur.
* Gel-git'in etkili olduğu yerlerde Watt ve haliçli kıyı tipi görülür.
* Istanbul'daki haliç gel-git sonucu oluşmamıştır. Ülkemizde haliçli kıyı bulunmaz. Bu nedenle akarsularımızın döküldüğü yerlerde delta oluşabilmiştir.
* Gel-git etkisi fazla olan Okyanus kıyılarında Haliç (Estuar) ve Watt kıyıları oluşmuştur.
* Gel-git etkisi az olan iç denizlerin kıyılarında, akarsu ağızlarında "Delta" oluşmuştur.
* Ayın ekseni ile, Dünya"nın ekseni arasında 5 derece 9'lik bir açı farkı vardır, Bu açı nedeniyle Güneş ve Ay tutulmaları, Ay'ın her bir turunda görülmez.
GEL GİTLERİN ETKİLERİ VE SONUÇLARI
1.Akarsu ağızlarında delta oluşumu engellenir.
2.Akarsu vadilerinin ağızlarının tıkanması önlenir.
3.Kıyı kirlenmesi önlenir.
4.Haliçler oluşur. Deniz yükseldiği zaman akarsuların ağız kısımlarına sokulur ve haliç şekli meydana gelir. Bu çeşit kıyılara estuar (haliç tipi) kıyılar denir.
5.Watt kıyıları oluşur. Deniz, belli aralıklarla alçalıp yükselince kıyı çizgisi değişir. Deniz alçalınca ortaya çıkan, deniz yükselince ortadan kalkan bu kıyılara watt kıyıları denir.
6.TürkiyeÂ’nin çevresindeki denizler iç deniz olduğu için gel - git genliği azdır. Bu nedenle, ülkemiz kıyılarında gel - gitÂ’in etkisi hissedilmez. Haliç oluşmaz delta oluşur.
YORUMLAR