Mercan nedir? Mercanlar hakkında genel bilgiler. Mercanlar nasıl artar ve mercanlar nasıl oluşur? Sıcak denizlerde, milyarlarcası bir arad...
Mercan nedir? Mercanlar hakkında genel bilgiler. Mercanlar nasıl artar ve mercanlar nasıl oluşur?
Sıcak denizlerde, milyarlarcası bir arada yaşayan kolay bir hayvandır. Görünüş bakımından, çatallara ayrılmış bir ağaç dalını çağrıştırır. Bu tür şeyler kendi aralarında birleşip kaynaşarak «mercan resifleri»ni meydana getirirler. 70 metreden daha derin sularda yaşayamazlar.
Mercanlar salgıladıkları kireçten iskelet üstüne eldiven şeklinde geçerek yaşarlar. Her hayvan ayrı şeklinde görünürse de, sindirim boşlukları ötekilerle ortaktır. Mercanlar yaptıkları kalker iskeletin üstüne kiremit kırmızısı renginde bir madde salgılarlar. Süs eşyası yapılışında kullanılan «mercan» bu kalker iskeletlerdir.
Mercanların Çoğalması
Mercanlar minik larvalar (kurtçuklar) yumurtlarlar. Çevrelerindeki kirpikçikler ile suyun içinde hareket edebilen, suyun akıntısı ile yer değiştiren bu kurtçuklar kayalara tutunurlar, her birisi, yeni bir mercan ailesi meydana getirir. Bunun tomurcuklanmasından daha başka mercanlar meydana gelir. Böylelikle, kalker iskelet, üstüne yeni kalkerlerin eklenmesiyle gelişir. Mercanlar hareket kabiliyetlerini tamamen kaybederler, bir nebat şeklinde durağan bir yaşam yaşamaya başlarlar. Bundan dolayı, mercanlar uzun süre deniz bitkisi sanılmıştır.
Mercanlar, daha çok Hint Okyanusu’n da Büyük Okyanus’ta, Kızıldeniz’de, Akdeniz’in Cezayir, Garp İtalya kıyılarında vardır. Hususi ağlarla taranarak ele geçirilen mercanlar, Sicilya, Marsilya, Cenova, Napoli şeklinde limanlarda satışa çıkarılır. Fakat günümüzde mercan ticaretine internasyonal bir engelleme gelmiştir. Çünkü mercanların nesli bu tecim sebebi ile tükenme tehlikesi yaşamaktadır.
Mercanların bir çok çeşidi vardır. Kimi ağaç dalı, kimi çiçek, kimi yelpaze, kimisi de çimen biçimindedir. «Deniz yelpazesi» denen bir çeşidi, çok zarif olmasına karşılık pek makbul tutulmaz, çünkü bu tür şeyler denizden çıkar çıkmaz, renklerini kaybederler; bu tür şeyler cilalanıp perdahlanacak kadar da sert değildirler.
Mercanadaları Nasıl Oluşur
Mercanlar, geniş kitleler halinde gelişerek «set resifleri»ni, «atoller»i (mercanadaları), «kıyı resifleri»ni meydana getirirler.
Set resifleri. — Karadan az ötede olduğu şeklinde çok ötelerde da bulunurlar. Milyarlarca mercanın kalkerli iskeletinin üst üste yığılmasından meydana gelmiştir. Kara ile bu resifler arasındaki boğaz şeklinde dar bölümde «lagün» denilen sığ kıyı gölleri, tuzlu deniz suyu vardır. Çok kere setin bir takım kısımları denizde minik adacıklar şeklinde yükselmiş vardır. Üzerlerinde pek yoksul ilkel bir nebat örtüsü yerleşmiştir. Setin büyük bir bölümü suyun altındadır. Avustralya’nın doğusundaki Büyük Resif Setti, 2.400 km. uzunluğun da, 20-150 km. genişliğindedir.
Atoller (Mercanadaları). — Mercanların bir araya gelmiş olarak meydana getirdikleri ada aklardır. Çember biçimindedirler, ortaların da minik bir göl vardır. Çoklukla fırtınalı havalarda gemilerin barınabileceği bir liman meydana getirirler.
Kıyı Resifleri. — Kıyı boyunu bir saçak şeklinde kuşatan resiflerdir. Ada türlü sebeplerden dolayı alçalacak olursa, mercanlar resiflerini yukarıya doğru genişletirler. Böylelikle eski kıyı resifi bir set resifi halini alır. Ada daha çok alçalarak suların altında kaybolursa, mercanlar resiflerini gene yukarıya doğru geliştirerek su yüzeyine kadar çıkarlar.
Mercanlar, hayvanlar aleminde selenterelerin bir sınıfını meydana getirirler.
YORUMLAR