MERKANTİLİZM a. (fr. mercantilisme). ikt. ABD'da altın ve gümüş madenlerinin bulunmasından sonrasında, XVI. ve XVIII. yy.'d...
MERKANTİLİZM a. (fr. mercantilisme). ikt. ABD'da altın ve gümüş madenlerinin bulunmasından sonrasında, XVI. ve XVIII. yy.'da ortaya atılmış olan, devletlerin aslolan zenginliğinin kıymetli madenlerden oluştuğunu ileri devam eden ve korumacı bir politikayı korumak için çaba sarfeden tutumsal öğreti.
*-*ANSİKL. Merkantilizmin membaı, XVI. ve XVII. yy.'larda eski ortaçağ toplumunu derinden sarsan bir sıra değişikliklerde aranmalıdır. Düzeltim, ABD'nın keşfi, sömürgecilik, kıymetli madenler akımı ve nihayet, ulusal devletlerin ortaya çıkması, bu öğretinin doğmasında belirleyici bir rol oynadı.
Merkantilist akım, Fransa'da A. de Montchrestien, Richelieu ve Colbert; Ingiltere'de D. Hume ve W. Petty; Ispanya' da Ortiz tarafınca temsil[‘edildi. Bu düşünürler bir devletin kuvvetli olmak için varlıklı olması gerektiği ve zenginliğin en yüksek biçiminin de kıymetli madenlerde bulunmuş olduğu (krizohedonizm) ilkesinden hareket ediyorlardı. Öyleyse, yapılması ihtiyaç duyulan şey, başka ülkelere bedeli kıymetli madenlerle ödenmek suretiyle mal satarak, olabildiğince çok oranda altın ve gümüş toplamaktı. Buna karşılık devletin, kıymetli maden çıkışlanna yol açacağı için, yabancı ürünler satın almaktan kaçınması gerekirdi. Bundan başka, yabancı ülkelere mal satımı, sanayinin geliştirilmesi koşuluna bağlı olduğundan, bunun korunması ve yardım görmesi gerekti. Merkantilizm, yalnızca tutumsal dinamizmi, gelişme isteğini, rekabeti ve gelişmeye yardım için devlet müdahalesini savunmakla kalmaz, bununla birlikte sıkı bir tutumsal ulusalcılık ve korumacılık olarak da kendini gösterir.
Merkantilizmden lanan tutumsal politikalar, ülkelere nazaran değişik oldu, ispanya ve Portekiz'de, iktisatçılar, bir taraftan altın ve gümüşün dışarıya çıkarılmasının, öte taraftan da yabancı mallann içeriye sokulmasının yasaklanmasını salık verdiler (külçecilik). Bu tutumsal politika, kıymetli madenlerin sınır dışına kaçırılmasını önleyemediği benzer biçimde, bu iki ülke ekonomisinin soluksuz kalmış olarak boğulmasına da yol açtı. Fransa'da çabalar daha çok "tecim dengesi†üstünde toplandı. Yabancı ülkelere, onlardan satın alınandan daha çok şey satarak bir pozitif fazla elde etmek ve balece, ülkeye bir altın girişi sağlamak isteniyordu. Colbertçilik, sanayiye müdahale önlemleri ve gümrük korumacılığı ile, bu tutumsal siyaseti bilhassa özendirdi. İngiltere'de zenginliğin membaı, tecim ve denizcilikte arandı. XVI. yy.'da ingilizler, “sözleşmeler dengesi" ilkesini vurguladılar. Bu ilkeye nazaran, vatandaşlarla yabancılar arasındaki sözleşmelerin, ülke dışına altın ya da gümüş çıkışlarına yol açmaması gerekiyordu. XVII. yy.'da, Cromweh'in denizcilik mevzusundaki kararları, Hollanda'yı tutumsal bakımdan yıktı ve kıymetli maden girişlerinin kaynağını oluşturan İngiliz tecim denizciliğinin üstünlüğünü garantiledi.
*-*ANSİKL. Merkantilizmin membaı, XVI. ve XVII. yy.'larda eski ortaçağ toplumunu derinden sarsan bir sıra değişikliklerde aranmalıdır. Düzeltim, ABD'nın keşfi, sömürgecilik, kıymetli madenler akımı ve nihayet, ulusal devletlerin ortaya çıkması, bu öğretinin doğmasında belirleyici bir rol oynadı.
Merkantilist akım, Fransa'da A. de Montchrestien, Richelieu ve Colbert; Ingiltere'de D. Hume ve W. Petty; Ispanya' da Ortiz tarafınca temsil[‘edildi. Bu düşünürler bir devletin kuvvetli olmak için varlıklı olması gerektiği ve zenginliğin en yüksek biçiminin de kıymetli madenlerde bulunmuş olduğu (krizohedonizm) ilkesinden hareket ediyorlardı. Öyleyse, yapılması ihtiyaç duyulan şey, başka ülkelere bedeli kıymetli madenlerle ödenmek suretiyle mal satarak, olabildiğince çok oranda altın ve gümüş toplamaktı. Buna karşılık devletin, kıymetli maden çıkışlanna yol açacağı için, yabancı ürünler satın almaktan kaçınması gerekirdi. Bundan başka, yabancı ülkelere mal satımı, sanayinin geliştirilmesi koşuluna bağlı olduğundan, bunun korunması ve yardım görmesi gerekti. Merkantilizm, yalnızca tutumsal dinamizmi, gelişme isteğini, rekabeti ve gelişmeye yardım için devlet müdahalesini savunmakla kalmaz, bununla birlikte sıkı bir tutumsal ulusalcılık ve korumacılık olarak da kendini gösterir.
Merkantilizmden lanan tutumsal politikalar, ülkelere nazaran değişik oldu, ispanya ve Portekiz'de, iktisatçılar, bir taraftan altın ve gümüşün dışarıya çıkarılmasının, öte taraftan da yabancı mallann içeriye sokulmasının yasaklanmasını salık verdiler (külçecilik). Bu tutumsal politika, kıymetli madenlerin sınır dışına kaçırılmasını önleyemediği benzer biçimde, bu iki ülke ekonomisinin soluksuz kalmış olarak boğulmasına da yol açtı. Fransa'da çabalar daha çok "tecim dengesi†üstünde toplandı. Yabancı ülkelere, onlardan satın alınandan daha çok şey satarak bir pozitif fazla elde etmek ve balece, ülkeye bir altın girişi sağlamak isteniyordu. Colbertçilik, sanayiye müdahale önlemleri ve gümrük korumacılığı ile, bu tutumsal siyaseti bilhassa özendirdi. İngiltere'de zenginliğin membaı, tecim ve denizcilikte arandı. XVI. yy.'da ingilizler, “sözleşmeler dengesi" ilkesini vurguladılar. Bu ilkeye nazaran, vatandaşlarla yabancılar arasındaki sözleşmelerin, ülke dışına altın ya da gümüş çıkışlarına yol açmaması gerekiyordu. XVII. yy.'da, Cromweh'in denizcilik mevzusundaki kararları, Hollanda'yı tutumsal bakımdan yıktı ve kıymetli maden girişlerinin kaynağını oluşturan İngiliz tecim denizciliğinin üstünlüğünü garantiledi.
Kaynak: Büyük Larousse
Merkantilizm (Ticari Sistem ya da Sınırlayıcı Sistem)
YORUMLAR