Meteoroloji; özetlemek gerekirse atmosfer bilimidir. Yunanca “meteoron†kelimesinden ismini almıştır ve gökyüzünde olan vakalar a...
Meteoroloji; özetlemek gerekirse atmosfer bilimidir. Yunanca “meteoron†kelimesinden ismini almıştır ve gökyüzünde olan vakalar anlamına gelmektedir. Eski yunanlılar bulutları, rüzgarları ve yağmuru idrak etmek ve birbirleriyle ilişkilerini tespit etmek için gözlem yapmışlardır. Onlar için hava şartları önemliydi, çünkü hava çiftçilerin ürün yetiştirmesini, denizcileri ve denizde gezi edenleri etkiliyordu. Bugün etrafımızda, atmosferdeki değişiklik ve olaylardan dolayı bizleri etkileyen daha disiplinli ve mühim hava vakaları vardır. Gezegenimizdeki atmosferin davranışları ve tesiri benzer biçimde, zor ve karmaşık mevzulara cevap bulmalıyız.
Eski Bir Ilim Dalı
Aristo'nun meteorolojinin babası olduğuna inanılmaktadır. Aristo “meteorologica†adlı eserini M.Ö. 340 senesinde yazmıştır. Aristo'nun yağmur, dolu fırtınası ve bir takım hava parametrelerine ait görüşlerinin bir bölümü doğru, büyük bölümü ise yanlıştır. Bu zamandaki başka düşünürler benzer biçimde Aristo da mantık ve sebep kanalıyla doğruya ulaşacağına inanıyor ve yeryüzündeki tabii vakaları idrak etmek için gözlem yapılmasına gereksinim olmadığını düşünüyordu.
Yüzyıllarca sonrasında, çağıl bilimin ilk yıllarında, ilim adamı olarak malum tabiat filozofları, doğayı hakikaten anlamanın yalnızca vurgunculuk ve mantıksal tartışmalarla olamayacağını farketmişlerdir. Yeryüzündeki vakaları idrak etmek için, bu tarz şeyleri ölçmek, kaydetmek ve çözümleme etmek gerekir. Ama, hava parametrelerinden rüzgar yönü ve yağış miktarını ölçebilmek dahi uzun süre almıştır. Termometrenin icadı M.S. 1600'lü yıllarda, atmosfer basıncını ölçen barometrenin keşfi ise bundan birden fazla yıl sonrasında olmuştur. Sonraki gelen 200 yılda, rutubet ve rüzgar hızı ve atmosferdeki başka mühim parametreleri ölçmek için meteorolojik aletler geliştirilmiştir. Ilim adamları bu sistemleri kullanarak iklim olarak malum uzun dönemli değişimleri kaydetmişlerdir. Bununla beraber, fırtına, harekeyn, tornedo ve başka atmosferik olayların günden güne değişim gösteren davranışlarını anlayamamışlardır.
Eski Bir Ilim Dalı
Yüzyıllarca sonrasında, çağıl bilimin ilk yıllarında, ilim adamı olarak malum tabiat filozofları, doğayı hakikaten anlamanın yalnızca vurgunculuk ve mantıksal tartışmalarla olamayacağını farketmişlerdir. Yeryüzündeki vakaları idrak etmek için, bu tarz şeyleri ölçmek, kaydetmek ve çözümleme etmek gerekir. Ama, hava parametrelerinden rüzgar yönü ve yağış miktarını ölçebilmek dahi uzun süre almıştır. Termometrenin icadı M.S. 1600'lü yıllarda, atmosfer basıncını ölçen barometrenin keşfi ise bundan birden fazla yıl sonrasında olmuştur. Sonraki gelen 200 yılda, rutubet ve rüzgar hızı ve atmosferdeki başka mühim parametreleri ölçmek için meteorolojik aletler geliştirilmiştir. Ilim adamları bu sistemleri kullanarak iklim olarak malum uzun dönemli değişimleri kaydetmişlerdir. Bununla beraber, fırtına, harekeyn, tornedo ve başka atmosferik olayların günden güne değişim gösteren davranışlarını anlayamamışlardır.
Türk Meteoroloji Zamanı
Meteoroloji nedir?
Meteoroloji Mühendisi
HAVA DURUMU
Günün herhangi bir anınÂda belli başlı bir bölgeyi tesiri altına alan ısı, rutubet, bulut, yağış, rüzgâr benzer biçimde türlü atmosfer koşullarına hava şartları denir. Hava duruÂmu atmosferin geçici ve anlık özelliğidir. Oysa iklim, devamlı değişim gösteren hava durumunun "averaj özellikleri'ni ya da uzun dönemde yaşanmış olan tüm meteoroloji olaylarının genel yapısını yansıtır. Bu yüzden, mevsim normalÂlerinin çok haricinde olmasa dahi, anlık ya da günlük hava durumuna bakarak bir yerin iklimi mevzusunda doğru bir yargıya varılamaz.
Hava koşulları yaşantılarını direkt etkiÂlediği için, insanoğlu en eski zamanlardan bu yana hava durumunu izleyerek geleceğe yönelik tahminlerde bulunmaya çalışmışlardır. GünüÂmüzde hava tahminleri, insanoğlunun doğaya yenik düşmeden tüm etkinliklerini sürdürebilmeÂsine destek sunar. Mesela günler ya da haftalar öncesinden meydana getirilen doğru tahminler ekonomik verimliliğin artmasında mühim bir etkendir. Büyük bir soğuk hava hacminin geleceği evvelinde biliniyorsa, enerji santralları üretimlerini çoğaltmak için hazırlık yapabilir; çiftçiler toprağı ekip biçme zamanını buna gore planlayabilir; gemilerin ve uçakların rotası yaklaşan bir fırtınaya yakalanmayacak şekilde düzenlenebilir.
Meteoroloji istasyonlarında, hava durumuÂnu saptamak suretiyle türlü ölçü ve kayıt aletleri kullanılır. Bunların başlıcaları atmosfer basınÂcını ölçen barometre, hava sıcaklığını ölçen termometre, rüzgârın hızını ve yönünü ölçen anemometre ile havanın nemini ölçen higroÂmetredir. AyÂrıca atmosferin üst katmanlarından veri toplaÂmak için, bu ölçü aletleriyle donatılmış meteÂoroloji balonları atmosfere gönderilir. BalonÂdaki radyo vericileri meydana getirilen ölçümleri meteoÂroloji istasyonlarına aktarırken balonlar da radarla izlenerek ölçüm meydana getirilen bölgeler belirleÂnir. Bu bilgi larından derlenen milyonÂlarca veriyi değerlendirebilmek için, hava tahminlerinde bilgisayar kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır. Her ülke kendi bölgeleÂrindeki hava durumuyla ilgili detayları diğer ülkelere aktarır; okyanuslarda dolaşan meteÂoroloji gemileri okyanuslarla ilgili raporları, uzaya fırlatılan uydular da atmosfer koşullarıÂna ilişkin gözlem raporlarını gönderir. Tüm bu bilgiler bir bilgisayar ağında depolanırken haberleşme-iletişim güçlüğünü önlemek suretiyle ortak simÂgeler kullanılır.
Hava durumunu belirleyen en mühim etkenÂlerden birisi gökyüzünün açık ya da bulutlu olmasıdır. Yükselen ve yükseldikçe soğuyan su buharının yoğunlaşmasıyla bulutların oluşÂtuğunu biliyoruz. Uydulardan çekilen fotoğÂraflardan, atmosferin belli başlı bölgelerinin derhal devamlı bulutlu, diğer bölgelerin çoğu zaman bulutsuz olduğu görülebilir. Orta enlem kuşağındaki bulutlar büyük bölümü süre burÂgaç ya da girdap biçimindedir ve bu burgaçsı kümelerin içinde bulutsuz alanlar yer alır. Ekvatora yakın bölgelerde ise bulutlar ekvaÂtora neredeyse paralel kırık bir çizgi oluşturacak şekilde toplanma eğilimindedir. Orta enlem kuşağındaki ve ekvator yakınlaÂrındaki bulutlar, atmosferin başka yerlerinÂden kopup gelen havanın yükselmesi sonuÂcunda oluşur ve yüzeysel alçak tazyik bölgeleÂriyle bir arada mevcuttur.
Orta enlem kuşağındaki bulutlu ve bulutsuz hava burgaçları devamlı hareket halinde olduÂğu için bu enlemlerde hava şartları oldukça sık değişiyor. Hem alçak tazyik alanındaki bulutlu burgaçlar (siklonlar), hem de yüksek tazyik alanındaki bulutsuz burgaçlar (antisikÂlonlar) değişik yönlerden gelen büyük hava kütlelerinin karşılaşmasıyla oluşur ve her birisi kendi ekseni çevresinde bir burgu benzer biçimde döneÂrek hareket eder. Siklon ve antisiklonlarda hava şartları büyük seviyede bu hava kütleleriÂnin geldiği yere ve siklon ya da antisiklon içinde uğramış olduğu değişikliğe bağlıdır. Bununla birlikte, binlerce kilometre öteden gelen bu hava kütlelerinin kimi zaman günlerce devam eden yolculukları esnasında geçirdikleri değişimler de hava durumunu etkisinde bırakır. Bu değişimleri belirleyen mühim etkenlerden birisi de, hava kütlelerinin yolunun karalar ya da denizler üstünden geçmesidir. Mesela Türkiye'nin büyük bölüÂmünde, soğuk ya da sıcak karalar ve denizler üstünden geçerek gelen hava kütleleri nedeÂniyle kış ve yaz ayları içinde mühim ısı farkları görülür. Kuzeydeki Baltık Denizi üstünde oluşan siklonlar kışın Polonya ve Ukrayna benzer biçimde soğuk karalardan geçerken iyice soğuyup nemlendiği için, Türkiye'nin şimal bölgelerine ulaştığında şiddetli karayel, yıldız ve yıldız-poyraz fırtınaları ile kar yağışı getiÂrir. Kış aylarında Karadeniz ve Marmara bölgelerinde görülen devamlı kar yağışının sebebi, Balkanlar üstünden gelen bu soğuk hava kütleleridir. Oysa Adriya benzer biçimde ılık bir denizin üstünde oluşan ve Yunanistan ile Ege Denizi'ni geçerek Anadolu'nun garp kıyıÂlarına ulaştığında ikiye ayrılan siklonların kuzeye yönelen kolu bilhassa Marmara Böl-gesi'nde güneybatıdan esen lodos rüzgârıyla havayı ısıtır ve bolca yağmur getirir. Aynı hava hacminin güneye yönelen kolu da Akdeniz kıyılarında ılık ve yağışlı havaya neden olur. Türkiye'nin büyük kısmını tesiri altına alan üçüncü mühim hava hacmi ise yazın Basra Körfezi üstünde oluşan siklondur. Kuzeybatıya yönelen bu nemli ve sıcak hava hacmi çöllerin üstünden geçerken giderek ısınır ve nemini büyük seviyede yitirir. Bu hava hareketinden doğan kuru ve sıcak rüzgârlar ülkeyi etkilediği sürece havanın çok ısınmasıÂna niçin olur.
Çok değişik bölgelerden gelen hava kütleÂlerinin tesirinde kalmış olduğu için Kuzeybatı AvruÂpa'da da hava şartları çok değişkendir. BenÂzer hava koşullarının bir haftadan daha uzun sürdüğü çok nadir görülür. Bu ülkelerde oldukça sık yaşanmış olan ılık ve nemli havanın membaı, Atlas Okyanusu üstünden geçerek güneybatıdan gelen hava kütleleridir. KuzeyÂden gelen soğuk ve nemli hava ise kışın Avrupa'ya kar götürür. Doğudan esen ve kimi zaman Sibirya üstünden geçerek bu mıntıkaya ulaşan rüzgârlar ise devamlı kuru olduğundan kışın havanın çok soğumasına neden olur.
Değişik sıcaklıktaki iki hava hacmi bir siklon içinde hareket ederken birbirine yaklaÂşarak karşılaşırsa, aralarında cephe denen bir ara yüzey oluşur. Bu cephenin bir tarafındaki sıcak ve nemli hava hacmi çoğu zaman soğuk havanın üstüne doğru yükselerek bulut ve yağmur oluşumuna neden olur. Yurdumuzdaki hava değişikliklerinin sebebi de büyük bölümü kez bu cephe sistemlerinin tesirinde kalmasıdır. Bilhassa kutupsal soğuk cephe ile tropik ve astropik sıcak cephelerin Akdeniz üstünde karşılaşması karmaşık hava hareketlerinin membaıdır.
Bazen denizlerin üstünde oluşan şiddetli fırtınaların (kasırgaların) karalara doğru ilerlemesi büyük yıkımlara neden olur . Oysa, her ikisi de bulutlu olan tropik iklim kuşağı ile orta enlemlerdeki ılıman iklim kuşağı arasındaki bulutsuz astro-pik iklim kuşağında hava kütleleri son aşama durgundur. Yeryüzündeki çöllerden büyük bölümü, örneÂğin Sahra Çölü bu kuşakta mevcuttur. Havanın çoğu zaman açık ve bolca güneşli olduğu bu kuşakta ısı gündüzleri çok yüksektir ve tabii olarak çok az yağış düşer.
Günün herhangi bir anınÂda belli başlı bir bölgeyi tesiri altına alan ısı, rutubet, bulut, yağış, rüzgâr benzer biçimde türlü atmosfer koşullarına hava şartları denir. Hava duruÂmu atmosferin geçici ve anlık özelliğidir. Oysa iklim, devamlı değişim gösteren hava durumunun "averaj özellikleri'ni ya da uzun dönemde yaşanmış olan tüm meteoroloji olaylarının genel yapısını yansıtır. Bu yüzden, mevsim normalÂlerinin çok haricinde olmasa dahi, anlık ya da günlük hava durumuna bakarak bir yerin iklimi mevzusunda doğru bir yargıya varılamaz.
Hava koşulları yaşantılarını direkt etkiÂlediği için, insanoğlu en eski zamanlardan bu yana hava durumunu izleyerek geleceğe yönelik tahminlerde bulunmaya çalışmışlardır. GünüÂmüzde hava tahminleri, insanoğlunun doğaya yenik düşmeden tüm etkinliklerini sürdürebilmeÂsine destek sunar. Mesela günler ya da haftalar öncesinden meydana getirilen doğru tahminler ekonomik verimliliğin artmasında mühim bir etkendir. Büyük bir soğuk hava hacminin geleceği evvelinde biliniyorsa, enerji santralları üretimlerini çoğaltmak için hazırlık yapabilir; çiftçiler toprağı ekip biçme zamanını buna gore planlayabilir; gemilerin ve uçakların rotası yaklaşan bir fırtınaya yakalanmayacak şekilde düzenlenebilir.
Hava Şartları Değişimleri
Orta enlem kuşağındaki bulutlu ve bulutsuz hava burgaçları devamlı hareket halinde olduÂğu için bu enlemlerde hava şartları oldukça sık değişiyor. Hem alçak tazyik alanındaki bulutlu burgaçlar (siklonlar), hem de yüksek tazyik alanındaki bulutsuz burgaçlar (antisikÂlonlar) değişik yönlerden gelen büyük hava kütlelerinin karşılaşmasıyla oluşur ve her birisi kendi ekseni çevresinde bir burgu benzer biçimde döneÂrek hareket eder. Siklon ve antisiklonlarda hava şartları büyük seviyede bu hava kütleleriÂnin geldiği yere ve siklon ya da antisiklon içinde uğramış olduğu değişikliğe bağlıdır. Bununla birlikte, binlerce kilometre öteden gelen bu hava kütlelerinin kimi zaman günlerce devam eden yolculukları esnasında geçirdikleri değişimler de hava durumunu etkisinde bırakır. Bu değişimleri belirleyen mühim etkenlerden birisi de, hava kütlelerinin yolunun karalar ya da denizler üstünden geçmesidir. Mesela Türkiye'nin büyük bölüÂmünde, soğuk ya da sıcak karalar ve denizler üstünden geçerek gelen hava kütleleri nedeÂniyle kış ve yaz ayları içinde mühim ısı farkları görülür. Kuzeydeki Baltık Denizi üstünde oluşan siklonlar kışın Polonya ve Ukrayna benzer biçimde soğuk karalardan geçerken iyice soğuyup nemlendiği için, Türkiye'nin şimal bölgelerine ulaştığında şiddetli karayel, yıldız ve yıldız-poyraz fırtınaları ile kar yağışı getiÂrir. Kış aylarında Karadeniz ve Marmara bölgelerinde görülen devamlı kar yağışının sebebi, Balkanlar üstünden gelen bu soğuk hava kütleleridir. Oysa Adriya benzer biçimde ılık bir denizin üstünde oluşan ve Yunanistan ile Ege Denizi'ni geçerek Anadolu'nun garp kıyıÂlarına ulaştığında ikiye ayrılan siklonların kuzeye yönelen kolu bilhassa Marmara Böl-gesi'nde güneybatıdan esen lodos rüzgârıyla havayı ısıtır ve bolca yağmur getirir. Aynı hava hacminin güneye yönelen kolu da Akdeniz kıyılarında ılık ve yağışlı havaya neden olur. Türkiye'nin büyük kısmını tesiri altına alan üçüncü mühim hava hacmi ise yazın Basra Körfezi üstünde oluşan siklondur. Kuzeybatıya yönelen bu nemli ve sıcak hava hacmi çöllerin üstünden geçerken giderek ısınır ve nemini büyük seviyede yitirir. Bu hava hareketinden doğan kuru ve sıcak rüzgârlar ülkeyi etkilediği sürece havanın çok ısınmasıÂna niçin olur.
Çok değişik bölgelerden gelen hava kütleÂlerinin tesirinde kalmış olduğu için Kuzeybatı AvruÂpa'da da hava şartları çok değişkendir. BenÂzer hava koşullarının bir haftadan daha uzun sürdüğü çok nadir görülür. Bu ülkelerde oldukça sık yaşanmış olan ılık ve nemli havanın membaı, Atlas Okyanusu üstünden geçerek güneybatıdan gelen hava kütleleridir. KuzeyÂden gelen soğuk ve nemli hava ise kışın Avrupa'ya kar götürür. Doğudan esen ve kimi zaman Sibirya üstünden geçerek bu mıntıkaya ulaşan rüzgârlar ise devamlı kuru olduğundan kışın havanın çok soğumasına neden olur.
Değişik sıcaklıktaki iki hava hacmi bir siklon içinde hareket ederken birbirine yaklaÂşarak karşılaşırsa, aralarında cephe denen bir ara yüzey oluşur. Bu cephenin bir tarafındaki sıcak ve nemli hava hacmi çoğu zaman soğuk havanın üstüne doğru yükselerek bulut ve yağmur oluşumuna neden olur. Yurdumuzdaki hava değişikliklerinin sebebi de büyük bölümü kez bu cephe sistemlerinin tesirinde kalmasıdır. Bilhassa kutupsal soğuk cephe ile tropik ve astropik sıcak cephelerin Akdeniz üstünde karşılaşması karmaşık hava hareketlerinin membaıdır.
Bazen denizlerin üstünde oluşan şiddetli fırtınaların (kasırgaların) karalara doğru ilerlemesi büyük yıkımlara neden olur . Oysa, her ikisi de bulutlu olan tropik iklim kuşağı ile orta enlemlerdeki ılıman iklim kuşağı arasındaki bulutsuz astro-pik iklim kuşağında hava kütleleri son aşama durgundur. Yeryüzündeki çöllerden büyük bölümü, örneÂğin Sahra Çölü bu kuşakta mevcuttur. Havanın çoğu zaman açık ve bolca güneşli olduğu bu kuşakta ısı gündüzleri çok yüksektir ve tabii olarak çok az yağış düşer.
Msxlabs TemelBritannica
Meteoroloji ya da gökolaybilim, atmosferde meydana gelen hava olaylarının oluşumunu, gelişimini ve değişimini sebepleri ile inceleyen ve bu hava olaylarının canlılar ve dünya açısından doğuracağı neticeleri araştıran bir ilim dalıdır.
Atmosferin bilhassa alt katmanlarında meydana gelen hava olaylarının oluşumunu ve değişimini sebepleriyle inceler ve kısa dönemli tahminler yapmayı maksatlar. Matematik, coğrafya, istatistik ve fizikten yararlanır.
Tarih
Meteorolojik vakalar, insanoğlunun yaşamını ilk çağlardan itibaren etkilemiş, insanoğlu günümüze kadar dünya atmosferinde meydana gelen olayların sebeplerini dönemin koşullarına gore inceleyip araştırmışlardır. Bu maksatla da türlü gözlem ve incelemeler yaparak hava vakalarını evvelinde tahmin edebilme yollarını bulmaya çalışmışlar, bunların pozitif yönde etkilerinden faydalanma, negatif etkilerinden de kurtulma ve korunma yollarını aramışlardır.
Meteoroloji, insanlık zamanı kadar eski bir ilim olmasına rağmen, gerçek kimliğine 19. yüzyıl sonlarına doğru kavuşmuştur. İlk meteorolojik haritalar 1869 senesinde Prof. Cleveland Abbe ve Alexander Buchan tarafınca yapılmıştır. 1882 senesinde Elias Loomis, ilk dünya yağış dağılım haritasını, 1887 senesinde Dr Julius Hann ise, ilk meteoroloji atlasını hazırlamışlardır. Hava vakalarını takip eden ilk uygarlık Mısırlılardır. Mısırlılar, Nil Nehri çevresinde ziraat yapmışlardır Tarımsal faaliyetlerini tanzim etmek ve sürdürmek amacıyla hava vakalarını takip etmişlerdir. Eski dönemlerde Türkler de göçebe yaşam sürdükleri için hava vakalarıyla ve mevsimlerle fazlasıyla ilgili olmuşlardır. Türk Boyları, yaz mevsimlerinde serin yaylalara çıkmış, kış mevsiminde dağların eteklerindeki ovalarda ve daha sıcak bölgelerde yaşamışlardır. Bundan dolayı hava vakaları onları mühim seviyede etkilemiş, yaşamlarını meteorolojik şartlara gore düzenlemişlerdir. Bu etkilenme günümüzde de devam etmekte ve bir takım insanların göçebe yaşamalarına niçin olmaktadır. Atmosfer içinde oluthorn;an ısı değişimlerini, rüzgâr, yağmur, kar, dolu, yıldırım benzer biçimde vakaları inceleyen, hava vakaları tahminleri meydana getiren hava bilgisine meteoroloji denir. Meteoroloji bilimi ile ilgilenen kişilere de meteorolog denir. Meteorologlar, uydulara takyacute;lan çethorn;itli araçlarla, meteoroloji balonlarıyla ve meteoroloji istasyonlaryacute;nda yapyacute;lan ölçümlerle hava vakalarını inceler, gözlemler ve elde ettikleri verilerden sonuçlar çıkarırlar. Bu veriler ışığında gelecek günlerin hava tahminlerini yaparak, meteorolojik vakaları evvelinde bilmemizi sağlarlar. İnsanların, değişik çevre ve iklim koşullarına uyum sağlama kapasiteleri yüksektir. Buna karşın, meteorolojik olayların mühim deıişiklikler göstermesine karşı savunmasız kaldıkları da malum bir gerçektir. İnsanlar havanın çok sıcak, çok soğuk ya da çok nemli olduğu durumlardan etkilenirler. Fırtınalar, şiddetli seller, anormal yağışlar ve kuraklık benzer biçimde tabiat felaketleri insan yaşamına ve sağlığına negatif etkilerde mevcuttur. Meteoroloji yardımıyla tüm bu doeth;a felaketlerinden haberdar olabiliyor ve zamanyacute;nda ihtiyaç duyulan önlemi alabiliyoruz. Tedbir alıp, bu felaketlerden büyük seviyede korunuyoruz. Gelin meteorolojinin insanlığa sağlamış olduğu büyük yararları vardır. Derhal her gün insanoğlu yeni başlayacakları ve yaşayacakları günün hava durumunu bilmek isterler. Hava yağmurluysa yanlarına şemsiye alırlar, çok soğuk havalarda eldiven, bere ve atkılara sarınırlar. şoförler, kaptanlar ve pilotlar hava durumunu öğrenmeden yola çıkmaz büyük bölümü süre... vatanımızda çoğunlukla yaşanmış olan şiddetli lodosta baca zehirlenmelerine karşı meteoroloji insanları uyarır. Bilhassa sobalı evlerde yaşayan insanların, sobalarının bacasından çıkan gazlar tazyik sebebi ile dışarı çıkamaz ve içerde sıkışır. Bu sıkışma ile odaya karbon monoksit gazı usd. Bu vaka zehirlenmeye neden olur.Meteoroloji, bir sürü meslek alanın da etkisinde bırakır. Yağışlar, kuraklık ve başka hava vakaları bu çalışmalara tesir eder.
Günümüzde
Günümüzde meteorolojik hizmetler tamamen bilimsel yöntemlerle ve internasyonal ortaklık içinde yürütülmektedir. Bugün bütün ülkelerce, 24 saat devamlı çalışan onbin civarında kara istasyonu, açık denizlerde vazife meydana getiren altıbinden fazla gözlem gemisi ve yüksek hava sondajları meydana getiren binin üzerinde meteoroloji istasyonu vardır.
HAVACILIK METEOROLOJİSİ
Uçuş faaliyetlerini etkileyen meteorolojik vaka (Oraj, Downburst, Microburst, Türbülans, Buzlanma, Sis vs.) ve parametrelerin gözlem ve tahminlerini kapsamına alan ve meteorolojinin havacılıkla ilgilenen dalına “ AERONATİK METEOROLOJİ â€ ya da “ HAVACILIK METEOROLOJİSİ â€ denir.
Aeronatik Meteoroloji, her türlü hava taşımacılığında gereksinim duyulan yaygın, güvenli, süratli ve standartlara uygun meteorolojik bilgilerle, bunların temin edilmesi için işletme ve planlama hizmetlerini kapsayan bir ilim dalıdır.
ülkemizin ekonomik, askeri ve gezim alanındaki gelişmelerine paralel olarak havaalanlarımızın sayısı da her yıl çoğalmaktadır. Havacılığın meteorolojik vakalara son aşama hassas bir sektör olması ve sayıları hızla artan bu havaalanlarının meteorolojik yardım hizmeti talepleri Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğünce Dünya Meteoroloji Teşkilatı (WMO) ve Internasyonal Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO) standartlarında karşılanmaya çalışılmaktadır.
Internasyonal hava seyrüseferinin tertipli, emniyetli ve verimli bir biçimde yürütülmesini sağlamak suretiyle Şikago'da bir araya gelen 52 ülkenin delegeleri 7 Aralık 1944 tarihinde Şikago Sözleşmesini imzalamışlar ve böylelikle Uluslar arası Sivil havacılık Teşkilatı (ICAO) doğmuştur. Teşkilatın üye sayısı zaman içinde hızla artmış, bilhassa 1960'lı ve 70'li yıllarda sömürgelerin bağımsızlıklarını kazanmaları ve nihayet Aralık 1991 de eski Sovyetler Birliğinin dağılması sonucu ortaya çıkan bağımsız devletlerin de üye olmasıyla 2002 yılı itibariyle ICAO'ya üye ülke sayısı 185'e terfi etmiştir.
Şikago Sözleşmesinin 37. maddesi gereğince meteorolojik hizmetlerle ilgili internasyonal standartlar ve uygulamalar ile kod sistemleri, Internasyonal Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO) tarafınca ilk kez 16 Nisan 1948 tarihinde onaylanmış ve sözleşmenin EK-3'ü (Annex-3) olarak yayınlanmıştır. Annex-3'te o tarihten bu yana ortaya çıkan ihtiyaçlara gore türlü değişimler yapılmıştır.
1945 senesinde Dünya'da 9 milyon yolcu (o tarihteki Dünya nüfusunun % 0.5'i) hava kanalıyla taşınırken, 1992 ylında 1.2 milyar yolcu (o tarihteki Dünya nüfusunun % 25'i) hava kanalıyla taşınmıştır. 2003 senesinde Dünya'da hava kanalıyla taşınan toplam yolcu miktarının 2.1 milyara (Dünya nüfusunun % 33'ü) ulaşmış olduğu akla geldiğinde Havacılık Meteorolojisinin önemi daha iyi anlaşılmaktadır.
Son yıllarda akaryakıt fiyatlarında görülen çok fazla artış yüzünden uçuş planlamaları son aşama ehemmiyet kazanmıştır. Pek çok havayolu şirketi bu planlamayı eldeki mevcut işletmeyle ilgili başka bilgilerle beraber, son olarak meteorolojik detayları de kullanmak suretiyle çözdüklerini biliyoruz. Başka taraftan meteorolojik bilgi ve verilerden yararlanarak uçuş planının hazırlanması da, emniyetli, konforlu ve rahat bir seyahat için lüzumlu bir işlemdir. Bununla beraber iniş ve kalkışlardaki meteorolojik bilgiler pilotlar için dirimsel derecede önemlidir. Bilhassa meydanlardaki rüzgâr hızı ve yönü, görüş mesafesi, pist görüş mesafesi, yağışın şekli ve sertliği, bulut alt taban yüksekliği, altimetrik tazyik kıymeti, türbülans ve wind shear benzer biçimde meteorolojik bilgiler uçakların emniyetli iniş ve kalkış yapmalarında en mühim etkenlerdendir.
Uçuş faaliyetleri bakımından özem arz eden bu meteorolojik parametrelerin gözlemlenmesi amacıyla Internasyonal Sivil Havacılık Teşkilatının kriterlerine gore, her havaalanında ulusal ya da internasyonal meteorolojik bilgi taleplerini karşılayabilecek minimum bir meteoroloji ofisinin bulunması zorunludur.
Atmosferin bilhassa alt katmanlarında meydana gelen hava olaylarının oluşumunu ve değişimini sebepleriyle inceler ve kısa dönemli tahminler yapmayı maksatlar. Matematik, coğrafya, istatistik ve fizikten yararlanır.
Tarih
Meteorolojik vakalar, insanoğlunun yaşamını ilk çağlardan itibaren etkilemiş, insanoğlu günümüze kadar dünya atmosferinde meydana gelen olayların sebeplerini dönemin koşullarına gore inceleyip araştırmışlardır. Bu maksatla da türlü gözlem ve incelemeler yaparak hava vakalarını evvelinde tahmin edebilme yollarını bulmaya çalışmışlar, bunların pozitif yönde etkilerinden faydalanma, negatif etkilerinden de kurtulma ve korunma yollarını aramışlardır.
Meteoroloji, insanlık zamanı kadar eski bir ilim olmasına rağmen, gerçek kimliğine 19. yüzyıl sonlarına doğru kavuşmuştur. İlk meteorolojik haritalar 1869 senesinde Prof. Cleveland Abbe ve Alexander Buchan tarafınca yapılmıştır. 1882 senesinde Elias Loomis, ilk dünya yağış dağılım haritasını, 1887 senesinde Dr Julius Hann ise, ilk meteoroloji atlasını hazırlamışlardır. Hava vakalarını takip eden ilk uygarlık Mısırlılardır. Mısırlılar, Nil Nehri çevresinde ziraat yapmışlardır Tarımsal faaliyetlerini tanzim etmek ve sürdürmek amacıyla hava vakalarını takip etmişlerdir. Eski dönemlerde Türkler de göçebe yaşam sürdükleri için hava vakalarıyla ve mevsimlerle fazlasıyla ilgili olmuşlardır. Türk Boyları, yaz mevsimlerinde serin yaylalara çıkmış, kış mevsiminde dağların eteklerindeki ovalarda ve daha sıcak bölgelerde yaşamışlardır. Bundan dolayı hava vakaları onları mühim seviyede etkilemiş, yaşamlarını meteorolojik şartlara gore düzenlemişlerdir. Bu etkilenme günümüzde de devam etmekte ve bir takım insanların göçebe yaşamalarına niçin olmaktadır. Atmosfer içinde oluthorn;an ısı değişimlerini, rüzgâr, yağmur, kar, dolu, yıldırım benzer biçimde vakaları inceleyen, hava vakaları tahminleri meydana getiren hava bilgisine meteoroloji denir. Meteoroloji bilimi ile ilgilenen kişilere de meteorolog denir. Meteorologlar, uydulara takyacute;lan çethorn;itli araçlarla, meteoroloji balonlarıyla ve meteoroloji istasyonlaryacute;nda yapyacute;lan ölçümlerle hava vakalarını inceler, gözlemler ve elde ettikleri verilerden sonuçlar çıkarırlar. Bu veriler ışığında gelecek günlerin hava tahminlerini yaparak, meteorolojik vakaları evvelinde bilmemizi sağlarlar. İnsanların, değişik çevre ve iklim koşullarına uyum sağlama kapasiteleri yüksektir. Buna karşın, meteorolojik olayların mühim deıişiklikler göstermesine karşı savunmasız kaldıkları da malum bir gerçektir. İnsanlar havanın çok sıcak, çok soğuk ya da çok nemli olduğu durumlardan etkilenirler. Fırtınalar, şiddetli seller, anormal yağışlar ve kuraklık benzer biçimde tabiat felaketleri insan yaşamına ve sağlığına negatif etkilerde mevcuttur. Meteoroloji yardımıyla tüm bu doeth;a felaketlerinden haberdar olabiliyor ve zamanyacute;nda ihtiyaç duyulan önlemi alabiliyoruz. Tedbir alıp, bu felaketlerden büyük seviyede korunuyoruz. Gelin meteorolojinin insanlığa sağlamış olduğu büyük yararları vardır. Derhal her gün insanoğlu yeni başlayacakları ve yaşayacakları günün hava durumunu bilmek isterler. Hava yağmurluysa yanlarına şemsiye alırlar, çok soğuk havalarda eldiven, bere ve atkılara sarınırlar. şoförler, kaptanlar ve pilotlar hava durumunu öğrenmeden yola çıkmaz büyük bölümü süre... vatanımızda çoğunlukla yaşanmış olan şiddetli lodosta baca zehirlenmelerine karşı meteoroloji insanları uyarır. Bilhassa sobalı evlerde yaşayan insanların, sobalarının bacasından çıkan gazlar tazyik sebebi ile dışarı çıkamaz ve içerde sıkışır. Bu sıkışma ile odaya karbon monoksit gazı usd. Bu vaka zehirlenmeye neden olur.Meteoroloji, bir sürü meslek alanın da etkisinde bırakır. Yağışlar, kuraklık ve başka hava vakaları bu çalışmalara tesir eder.
Günümüzde
Günümüzde meteorolojik hizmetler tamamen bilimsel yöntemlerle ve internasyonal ortaklık içinde yürütülmektedir. Bugün bütün ülkelerce, 24 saat devamlı çalışan onbin civarında kara istasyonu, açık denizlerde vazife meydana getiren altıbinden fazla gözlem gemisi ve yüksek hava sondajları meydana getiren binin üzerinde meteoroloji istasyonu vardır.
HAVACILIK METEOROLOJİSİ
Uçuş faaliyetlerini etkileyen meteorolojik vaka (Oraj, Downburst, Microburst, Türbülans, Buzlanma, Sis vs.) ve parametrelerin gözlem ve tahminlerini kapsamına alan ve meteorolojinin havacılıkla ilgilenen dalına “ AERONATİK METEOROLOJİ â€ ya da “ HAVACILIK METEOROLOJİSİ â€ denir.
Aeronatik Meteoroloji, her türlü hava taşımacılığında gereksinim duyulan yaygın, güvenli, süratli ve standartlara uygun meteorolojik bilgilerle, bunların temin edilmesi için işletme ve planlama hizmetlerini kapsayan bir ilim dalıdır.
ülkemizin ekonomik, askeri ve gezim alanındaki gelişmelerine paralel olarak havaalanlarımızın sayısı da her yıl çoğalmaktadır. Havacılığın meteorolojik vakalara son aşama hassas bir sektör olması ve sayıları hızla artan bu havaalanlarının meteorolojik yardım hizmeti talepleri Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğünce Dünya Meteoroloji Teşkilatı (WMO) ve Internasyonal Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO) standartlarında karşılanmaya çalışılmaktadır.
Internasyonal hava seyrüseferinin tertipli, emniyetli ve verimli bir biçimde yürütülmesini sağlamak suretiyle Şikago'da bir araya gelen 52 ülkenin delegeleri 7 Aralık 1944 tarihinde Şikago Sözleşmesini imzalamışlar ve böylelikle Uluslar arası Sivil havacılık Teşkilatı (ICAO) doğmuştur. Teşkilatın üye sayısı zaman içinde hızla artmış, bilhassa 1960'lı ve 70'li yıllarda sömürgelerin bağımsızlıklarını kazanmaları ve nihayet Aralık 1991 de eski Sovyetler Birliğinin dağılması sonucu ortaya çıkan bağımsız devletlerin de üye olmasıyla 2002 yılı itibariyle ICAO'ya üye ülke sayısı 185'e terfi etmiştir.
Şikago Sözleşmesinin 37. maddesi gereğince meteorolojik hizmetlerle ilgili internasyonal standartlar ve uygulamalar ile kod sistemleri, Internasyonal Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO) tarafınca ilk kez 16 Nisan 1948 tarihinde onaylanmış ve sözleşmenin EK-3'ü (Annex-3) olarak yayınlanmıştır. Annex-3'te o tarihten bu yana ortaya çıkan ihtiyaçlara gore türlü değişimler yapılmıştır.
1945 senesinde Dünya'da 9 milyon yolcu (o tarihteki Dünya nüfusunun % 0.5'i) hava kanalıyla taşınırken, 1992 ylında 1.2 milyar yolcu (o tarihteki Dünya nüfusunun % 25'i) hava kanalıyla taşınmıştır. 2003 senesinde Dünya'da hava kanalıyla taşınan toplam yolcu miktarının 2.1 milyara (Dünya nüfusunun % 33'ü) ulaşmış olduğu akla geldiğinde Havacılık Meteorolojisinin önemi daha iyi anlaşılmaktadır.
Son yıllarda akaryakıt fiyatlarında görülen çok fazla artış yüzünden uçuş planlamaları son aşama ehemmiyet kazanmıştır. Pek çok havayolu şirketi bu planlamayı eldeki mevcut işletmeyle ilgili başka bilgilerle beraber, son olarak meteorolojik detayları de kullanmak suretiyle çözdüklerini biliyoruz. Başka taraftan meteorolojik bilgi ve verilerden yararlanarak uçuş planının hazırlanması da, emniyetli, konforlu ve rahat bir seyahat için lüzumlu bir işlemdir. Bununla beraber iniş ve kalkışlardaki meteorolojik bilgiler pilotlar için dirimsel derecede önemlidir. Bilhassa meydanlardaki rüzgâr hızı ve yönü, görüş mesafesi, pist görüş mesafesi, yağışın şekli ve sertliği, bulut alt taban yüksekliği, altimetrik tazyik kıymeti, türbülans ve wind shear benzer biçimde meteorolojik bilgiler uçakların emniyetli iniş ve kalkış yapmalarında en mühim etkenlerdendir.
Uçuş faaliyetleri bakımından özem arz eden bu meteorolojik parametrelerin gözlemlenmesi amacıyla Internasyonal Sivil Havacılık Teşkilatının kriterlerine gore, her havaalanında ulusal ya da internasyonal meteorolojik bilgi taleplerini karşılayabilecek minimum bir meteoroloji ofisinin bulunması zorunludur.
Meteoroloji
Temel Britannica
Meteorolojinin temel koÂnusu, atmosfer olaylarının incelenmesi ve hava tahminlerinin yapılmasıdır. Bu maksatla meteoroloji uzmanları atmosferde nelerin olup bittiğine ilişkin bilgi toplamaya çalışırlar. Bu şekilde bilgiler ya direkt gözlemlerle ya da atmosfere salınan balonlarla ve son zamanlarÂda yaygınlaşan meteoroloji uydularına yerleşÂtirilen aletlerin yardımıyla sağlanır.
Bugüne dek meydana getirilen gözlemler sonucunÂda, atmosferin yere yakın kesimlerinin ekvaÂtor civarlarında çok sıcak, kutup bölgelerinÂde ve devasa yükseklikte yerlerde ise soğuk olduğu anlaşılmıştır. Ekvatora yakın mıntıkalar sıcak, kutup bölgeleri ise soğuk olduğundan, atmosÂferdeki rüzgârlar sıcak hava kütlelerini ekvaÂtor bölgesinden kutuplara ve yeryüzüne yakın kesimlerden yükseklere doğru kaydırır. AtÂmosferdeki bu devinime genel dolaşım denir. Hareket etmekte olan hava kütleleri Dünya' nın kendi ekseni çevresinde dönmesinden etkilenir ve bu yüzden doğrusal bir yol izlemekten çok burgaçlar ve kıvrımlar oluştuÂrarak ilerler. Bu şekilde burgaçlanmalara özellikÂle orta enlem kuşağında rastlanır. MeteoroloÂji uzmanları bu burgaçların yerini, hava kütleÂsinin akış hızını ve doğrultusunu ölçerek değildir, daha kolay bir teknikle, havanın basınÂcını ölçerek saptarlar. Hava basıncı ölçümleÂrinden, rüzgârın hızı ve yönü ile hava kütleleÂrinin yükseldiği alanlar bulunabilir.
Meteoroloji uzmanları bu incelemeler soÂnucunda, şimal yarıküredeki alçak tazyik alanlarında hava kütlelerinin saat ibresinin tersi yönünde ve sarmal şeklinde dolanarak yükseldiğini belirlemişlerdir. Bu şekilde hava burgaçlarına siklon denir. Yüksek tazyik alanlarında ise hava kütleleri, saat ibresi yönünde burgaçlanarak alçalır; bunlara da antisiklon denir. Siklonların ve antisiklonların çapı genellikle 1.500 kilometrenin üzerindeÂdir. Siklonlar, saniyede 2 ile 18 metre arasınÂda değişim gösteren hızlarla dolanır.
Siklon tipi burgaçlarda, burgacın içindeki hava yükselir, yükseldikçe soğur, bunun soÂnucunda da çoğu zaman yağmur yüklü bulutlaÂrın oluşmasına neden olur. Bu hava yükselmesi çoğu zaman burgacın içindeki cephe denen keÂsimde gerçekleşir; cephe, aynı siklon içinde bulunmakla beraber değişik ısı ve nemliÂlikteki iki hava hacminin birbirine yaklaşarak karşılaşması durumunda aralarında oluşan, bu tarz şeyleri birbirlerinden farklı kılan ara yüzeydir. AntiÂsiklon burgaçlarında ise hava çoğu zaman siklonlardakinden epey yavaş hareket eder; burada hava kütlelerinin alçalması sebebiyle pek bulut ve yağmur oluşmaz. Antisiklonların görüldüğü alanlarda hava uzun dönemler süresince açık ve güneşli olur.
Orta enlem kuşağında, doğrusu ekvator ile kutup bölgeleri içinde yer edinen ülkelerde, meteoroloji uzmanlarının başlıca görevlerinÂden birisi, siklon ve antisiklonların oluşumunu ve devinimini, buna bağlı olarak da hava durumunu evvelinde tahmin etmektir. Bu göÂrevin üç temel aşaması vardır. Birinci aşama, belli başlı zamanlarda değişik yerlerdeki hava koşullarını saptamak ve ilgili ölçümleri yapÂmaktır. İkinci aşama, bu ölçüm neticelerini birleştirerek geniş bir alanı ve atmosferin değişik yüksekliklerini kapsayan meteoroloji haritaları hazırlamaktır; bu haritalarda, hava kütlelerinin hareketleri ve hava koşulları beÂlirtilir. Son aşama ise, tüm bu haritaları ve mevzuya ilişkin başka detayları kullanarak hava tahmininde mevcuttur.
Tazyik ölçümleri çok önemlidir; bunun yanı sıra ısı, yağmur ve kar miktarı, görüş uzaklığı, rutubet oranı, bulut miktarı ve türü, rüzgârın sertliği, yönü ve gözlem anındaki diğer hava koşullarına ilişkin ölçümler de yapılır. Her altı saatte bir (kimi zaman saatte bir) dünyanın bir çok yerinde eşzamanlı ölçümler yapılır. Elde edilmiş sonuçlar ulusal meteoroÂloji müesseselerinde toplanır, bir süre sonra ülkeÂler içinde bilgi alışverişi olur. Hava şartları ölçümleri, hava tahmininde bulunacak büroÂya ulaştığında haritaların üstüne işlenir. GözÂlemler karada, denizde ya da atmosferin yüksek kesimlerinde gerçekleştirilir; haritaya ölçüm neticeleri geçirilirken, gözlem noktalaÂrının konumu da belirtilir.
Bir süre sonra harita üstünde, aynı basınçtaki noktalar çizgiyle birbirine birleştirilir; yüzeyÂdeki tazyik koşullarını gösteren bu çizgilere izobar ya da eşbasınç eğrisi denir. Atmosferin yüksek kesimlerindeki hava hareketlerini göstermek için küçük çapta daha değişik eğriler çizilir. Eğer var ise cepheler de yüzey hava şartları haritalarına işlenir.
Meteoroloji uzmanları bilgilerine ve deneÂyimlerine dayanarak bu haritaları incelerler ve sonuçta kısa dönemli (24 saatlik), kimi zaman de uzun dönemli hava şartları tahminleri yaparÂlar. Hava tahminleri için bilgisayar kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır; meteoroloji uzÂmanlarınca programlanan bilgisayarlar, hava tahmin haritaları hazırlayabilmekte ve hangi bölgelerin yağmur alacağını evvelinde kestirebilmektedir. Bilgisayar, hava tahminini zamaÂnında yapabilmek için aynı işlemleri devamlı yinelemek zorunda olan meteoroloji uzmanÂlarını büyük bir yükten kurtarmıştır.
Temel Britannica
Meteorolojinin temel koÂnusu, atmosfer olaylarının incelenmesi ve hava tahminlerinin yapılmasıdır. Bu maksatla meteoroloji uzmanları atmosferde nelerin olup bittiğine ilişkin bilgi toplamaya çalışırlar. Bu şekilde bilgiler ya direkt gözlemlerle ya da atmosfere salınan balonlarla ve son zamanlarÂda yaygınlaşan meteoroloji uydularına yerleşÂtirilen aletlerin yardımıyla sağlanır.
Bugüne dek meydana getirilen gözlemler sonucunÂda, atmosferin yere yakın kesimlerinin ekvaÂtor civarlarında çok sıcak, kutup bölgelerinÂde ve devasa yükseklikte yerlerde ise soğuk olduğu anlaşılmıştır. Ekvatora yakın mıntıkalar sıcak, kutup bölgeleri ise soğuk olduğundan, atmosÂferdeki rüzgârlar sıcak hava kütlelerini ekvaÂtor bölgesinden kutuplara ve yeryüzüne yakın kesimlerden yükseklere doğru kaydırır. AtÂmosferdeki bu devinime genel dolaşım denir. Hareket etmekte olan hava kütleleri Dünya' nın kendi ekseni çevresinde dönmesinden etkilenir ve bu yüzden doğrusal bir yol izlemekten çok burgaçlar ve kıvrımlar oluştuÂrarak ilerler. Bu şekilde burgaçlanmalara özellikÂle orta enlem kuşağında rastlanır. MeteoroloÂji uzmanları bu burgaçların yerini, hava kütleÂsinin akış hızını ve doğrultusunu ölçerek değildir, daha kolay bir teknikle, havanın basınÂcını ölçerek saptarlar. Hava basıncı ölçümleÂrinden, rüzgârın hızı ve yönü ile hava kütleleÂrinin yükseldiği alanlar bulunabilir.
Meteoroloji uzmanları bu incelemeler soÂnucunda, şimal yarıküredeki alçak tazyik alanlarında hava kütlelerinin saat ibresinin tersi yönünde ve sarmal şeklinde dolanarak yükseldiğini belirlemişlerdir. Bu şekilde hava burgaçlarına siklon denir. Yüksek tazyik alanlarında ise hava kütleleri, saat ibresi yönünde burgaçlanarak alçalır; bunlara da antisiklon denir. Siklonların ve antisiklonların çapı genellikle 1.500 kilometrenin üzerindeÂdir. Siklonlar, saniyede 2 ile 18 metre arasınÂda değişim gösteren hızlarla dolanır.
Siklon tipi burgaçlarda, burgacın içindeki hava yükselir, yükseldikçe soğur, bunun soÂnucunda da çoğu zaman yağmur yüklü bulutlaÂrın oluşmasına neden olur. Bu hava yükselmesi çoğu zaman burgacın içindeki cephe denen keÂsimde gerçekleşir; cephe, aynı siklon içinde bulunmakla beraber değişik ısı ve nemliÂlikteki iki hava hacminin birbirine yaklaşarak karşılaşması durumunda aralarında oluşan, bu tarz şeyleri birbirlerinden farklı kılan ara yüzeydir. AntiÂsiklon burgaçlarında ise hava çoğu zaman siklonlardakinden epey yavaş hareket eder; burada hava kütlelerinin alçalması sebebiyle pek bulut ve yağmur oluşmaz. Antisiklonların görüldüğü alanlarda hava uzun dönemler süresince açık ve güneşli olur.
Orta enlem kuşağında, doğrusu ekvator ile kutup bölgeleri içinde yer edinen ülkelerde, meteoroloji uzmanlarının başlıca görevlerinÂden birisi, siklon ve antisiklonların oluşumunu ve devinimini, buna bağlı olarak da hava durumunu evvelinde tahmin etmektir. Bu göÂrevin üç temel aşaması vardır. Birinci aşama, belli başlı zamanlarda değişik yerlerdeki hava koşullarını saptamak ve ilgili ölçümleri yapÂmaktır. İkinci aşama, bu ölçüm neticelerini birleştirerek geniş bir alanı ve atmosferin değişik yüksekliklerini kapsayan meteoroloji haritaları hazırlamaktır; bu haritalarda, hava kütlelerinin hareketleri ve hava koşulları beÂlirtilir. Son aşama ise, tüm bu haritaları ve mevzuya ilişkin başka detayları kullanarak hava tahmininde mevcuttur.
Tazyik ölçümleri çok önemlidir; bunun yanı sıra ısı, yağmur ve kar miktarı, görüş uzaklığı, rutubet oranı, bulut miktarı ve türü, rüzgârın sertliği, yönü ve gözlem anındaki diğer hava koşullarına ilişkin ölçümler de yapılır. Her altı saatte bir (kimi zaman saatte bir) dünyanın bir çok yerinde eşzamanlı ölçümler yapılır. Elde edilmiş sonuçlar ulusal meteoroÂloji müesseselerinde toplanır, bir süre sonra ülkeÂler içinde bilgi alışverişi olur. Hava şartları ölçümleri, hava tahmininde bulunacak büroÂya ulaştığında haritaların üstüne işlenir. GözÂlemler karada, denizde ya da atmosferin yüksek kesimlerinde gerçekleştirilir; haritaya ölçüm neticeleri geçirilirken, gözlem noktalaÂrının konumu da belirtilir.
Bir süre sonra harita üstünde, aynı basınçtaki noktalar çizgiyle birbirine birleştirilir; yüzeyÂdeki tazyik koşullarını gösteren bu çizgilere izobar ya da eşbasınç eğrisi denir. Atmosferin yüksek kesimlerindeki hava hareketlerini göstermek için küçük çapta daha değişik eğriler çizilir. Eğer var ise cepheler de yüzey hava şartları haritalarına işlenir.
Meteoroloji uzmanları bilgilerine ve deneÂyimlerine dayanarak bu haritaları incelerler ve sonuçta kısa dönemli (24 saatlik), kimi zaman de uzun dönemli hava şartları tahminleri yaparÂlar. Hava tahminleri için bilgisayar kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır; meteoroloji uzÂmanlarınca programlanan bilgisayarlar, hava tahmin haritaları hazırlayabilmekte ve hangi bölgelerin yağmur alacağını evvelinde kestirebilmektedir. Bilgisayar, hava tahminini zamaÂnında yapabilmek için aynı işlemleri devamlı yinelemek zorunda olan meteoroloji uzmanÂlarını büyük bir yükten kurtarmıştır.
Türk Meteoroloji Zamanı
Meteoroloji nedir?
Meteoroloji Mühendisi
YORUMLAR