mizaç -cı isim (miza:cı) Arapça mizÂ¥c 1 . Huy, yaradılış, tabiat, karakter: "Birdenbire mizacı değişen Sabri'yi kadınl...
mizaç -cı
isim (miza:cı) Arapça mizÂ¥c
1 . Huy, yaradılış, tabiat, karakter:
"Birdenbire mizacı değişen Sabri'yi kadınlardan bile tanımayan kalmadı."- Ö. Seyfettin.
2 . eskimiş İnsan vücudunun fizyolojik yapısı, sağlık.
mizaç -cı
isim (miza:cı) Arapça mizÂ¥c
1 . Huy, yaradılış, tabiat, karakter:
"Birdenbire mizacı değişen Sabri'yi kadınlardan bile tanımayan kalmadı."- Ö. Seyfettin. 2 . eskimiş İnsan vücudunun fizyolojik yapısı, sağlık.
isim (miza:cı) Arapça mizÂ¥c
1 . Huy, yaradılış, tabiat, karakter:
MİZAÇ a. (ar. mizaç).
1. Bir kimsenin yaradılıştan gelen özelliklerinin tümü; yaradılış, huy, tabiat: Herkes böyle davranmaz, bu bir mizaç meselesidir.
2. Kişinin kendi kendisiyle ve dış çevresiyle ilişkişinde genel olarak içinde bulunduğu ruh ve duyarlılık hali. (Bk. ansikl. böl. Ruhbil. ve Psik.)
3. Gerçek bir yeteneği, bir yatkınlığı belirleyen psikolojik özelliklerin tümü. Bir sanatçı mizacı.
—Esk. Mizac-dan, herkese huyuna göre davranan. | Mizacgir - MİZAÇGİR. || Mizac-ı asabi, sinirli. || Mizac-ı balgamı, mizac-ı demevi. mizac-ı lenfai ve mizac-ı safravi, insan bedeninde var olduğu sanılan hıltların çokluğuna göre yaradılış ve huy biçimleri. || Mizac-ı nazik, ince yaradılış.
—Ed. Mizaçlar kuramı, Elizabeth dönemi İngiltere'sinde öne sürülen ve kökeni An- tikçağ hekimliğine dayanan kuram; her insanın dört ana unsurdan birine karşılık gelen bir bedensel sıvının (kan, sümük, safra, melankoli ya da lenf) etkisinde olduğu düşünülerek, bu kurama bağlı bir psikoloji, bir estetik, hatta bir toplumbilim anlayışından da söz edilebilir. (Belli bir mizacın ağır basması farklı bünyelere ve toplumsal mevkilere sahip tipler [öfkeli vb.] doğurur. Bu tiplerden de "karakterler†[İngilizcede kişilik anlamına da gelir (bk. Ben Jonson)] türer "Psikoloji†kişilik yapısı değil de ruh [Coleridge] üzerinde durarak mizaçlara bağlı gerekirciliği aşmaya çalışacaktır.)
—Esk. tıp. insan bedeninin ya da yiyecek ve içeceklerin kuru ya da yaş, soğuk ya da sıcak olma özelliği.
—Homeopat. Bir kişiyi kendisiyle aynı yapıda ve aynı diyatezde olan bireylerden ayıran kişisel tepkilerin toplamı. (Bk. ansikl. böl.)
—Siyas. bil. Siyasal mizaç, bir grubun ya da bireyin siyasal davranışlarını belirleyen daha çok tarihsel, ideolojik ve psikolojik nitelikteki öğelerin tümü.
—ANSİKL. Homeopat. Mizaç, bünyeyi tamamlayan, fakat güç tanımlanabilen bir değişkendir; Löon Vannier bunu "statik†bir durum olan bünyeye dayalı “dinamik†bir durum diye tanımlar. Bünyesel anatomik yapıların karışımından oluşan dış görünüş ile her insanı ayrı bir birey yapan fizyolojik, biyolojik ve ruhsal tepki olanaklarını karşı karşıya getirir.
Bünyeler, yapılar için olduğu gibi mizaç için de birçok tanımlamalar, sınıflandırmalar ortaya atılmıştır. Bunların ilki XIX. yy.'da Grauvogl'un ileri sürdüğü ayırımdır: Grauvogl kişileri biyokimyasal yapılarına göre şöyle ayırır: su metabolizması bozuk olanlar “hidrogenoitâ€; kanlarında aşırı yükseltgenme olanlar "oksigenoit", yükseltgenme yetersizliği ve metabolizma artıklarını dışarı atamama bozukluğu olanlar "karbonitrogenoit†mizaçlıdır.
—Ruhbil. ve Psik. Eski gelenek, Galenos' un suyuklar kuramına dayanarak dört çeşit mizaç ayırt ediyordu: öfkeli, soğukkanlı, kanlı ve içe kapanık (melankolik). Günümüzde, mizaçların sınıflandırılması, tipolojilere göre yapılmaktadır (E. Kretschmer'in, G. Heymans'ın ve E. VVİersma' nın [1909; R. Le Senne tarafından yeniden ele alındı] tipolojileri). Bazı tiplerle, kimi mizaç durumları arasında bağlantılar bulunduğu ileri sürülür. Örneğin, leptozomların çoğunlukla şizotimik; pikniklerin çoğunlukla siklotimik (Kretschmer'e göre) oldukları söylenir. Mizaç kavramı, karakter kavramına da sıkıca bağlıdır.
1. Bir kimsenin yaradılıştan gelen özelliklerinin tümü; yaradılış, huy, tabiat: Herkes böyle davranmaz, bu bir mizaç meselesidir.
2. Kişinin kendi kendisiyle ve dış çevresiyle ilişkişinde genel olarak içinde bulunduğu ruh ve duyarlılık hali. (Bk. ansikl. böl. Ruhbil. ve Psik.)
3. Gerçek bir yeteneği, bir yatkınlığı belirleyen psikolojik özelliklerin tümü. Bir sanatçı mizacı.
—Esk. Mizac-dan, herkese huyuna göre davranan. | Mizacgir - MİZAÇGİR. || Mizac-ı asabi, sinirli. || Mizac-ı balgamı, mizac-ı demevi. mizac-ı lenfai ve mizac-ı safravi, insan bedeninde var olduğu sanılan hıltların çokluğuna göre yaradılış ve huy biçimleri. || Mizac-ı nazik, ince yaradılış.
—Ed. Mizaçlar kuramı, Elizabeth dönemi İngiltere'sinde öne sürülen ve kökeni An- tikçağ hekimliğine dayanan kuram; her insanın dört ana unsurdan birine karşılık gelen bir bedensel sıvının (kan, sümük, safra, melankoli ya da lenf) etkisinde olduğu düşünülerek, bu kurama bağlı bir psikoloji, bir estetik, hatta bir toplumbilim anlayışından da söz edilebilir. (Belli bir mizacın ağır basması farklı bünyelere ve toplumsal mevkilere sahip tipler [öfkeli vb.] doğurur. Bu tiplerden de "karakterler†[İngilizcede kişilik anlamına da gelir (bk. Ben Jonson)] türer "Psikoloji†kişilik yapısı değil de ruh [Coleridge] üzerinde durarak mizaçlara bağlı gerekirciliği aşmaya çalışacaktır.)
—Esk. tıp. insan bedeninin ya da yiyecek ve içeceklerin kuru ya da yaş, soğuk ya da sıcak olma özelliği.
—Homeopat. Bir kişiyi kendisiyle aynı yapıda ve aynı diyatezde olan bireylerden ayıran kişisel tepkilerin toplamı. (Bk. ansikl. böl.)
—Siyas. bil. Siyasal mizaç, bir grubun ya da bireyin siyasal davranışlarını belirleyen daha çok tarihsel, ideolojik ve psikolojik nitelikteki öğelerin tümü.
—ANSİKL. Homeopat. Mizaç, bünyeyi tamamlayan, fakat güç tanımlanabilen bir değişkendir; Löon Vannier bunu "statik†bir durum olan bünyeye dayalı “dinamik†bir durum diye tanımlar. Bünyesel anatomik yapıların karışımından oluşan dış görünüş ile her insanı ayrı bir birey yapan fizyolojik, biyolojik ve ruhsal tepki olanaklarını karşı karşıya getirir.
Bünyeler, yapılar için olduğu gibi mizaç için de birçok tanımlamalar, sınıflandırmalar ortaya atılmıştır. Bunların ilki XIX. yy.'da Grauvogl'un ileri sürdüğü ayırımdır: Grauvogl kişileri biyokimyasal yapılarına göre şöyle ayırır: su metabolizması bozuk olanlar “hidrogenoitâ€; kanlarında aşırı yükseltgenme olanlar "oksigenoit", yükseltgenme yetersizliği ve metabolizma artıklarını dışarı atamama bozukluğu olanlar "karbonitrogenoit†mizaçlıdır.
—Ruhbil. ve Psik. Eski gelenek, Galenos' un suyuklar kuramına dayanarak dört çeşit mizaç ayırt ediyordu: öfkeli, soğukkanlı, kanlı ve içe kapanık (melankolik). Günümüzde, mizaçların sınıflandırılması, tipolojilere göre yapılmaktadır (E. Kretschmer'in, G. Heymans'ın ve E. VVİersma' nın [1909; R. Le Senne tarafından yeniden ele alındı] tipolojileri). Bazı tiplerle, kimi mizaç durumları arasında bağlantılar bulunduğu ileri sürülür. Örneğin, leptozomların çoğunlukla şizotimik; pikniklerin çoğunlukla siklotimik (Kretschmer'e göre) oldukları söylenir. Mizaç kavramı, karakter kavramına da sıkıca bağlıdır.
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR