Mürekkebin İcadı ve Yapımı

Milattan ilkin 2500’lü yıllarda Çin mürekkebi bulunmuştu bununla beraber Mısırlılarında mürekkep kullanımı aynı zamanlarda bulduklarını gös...

Milattan ilkin 2500’lü yıllarda Çin mürekkebi bulunmuştu bununla beraber Mısırlılarında mürekkep kullanımı aynı zamanlarda bulduklarını göstermektedir. Asur Mısır ve Yunan Medeniyetlerinden kalan taşlar üstüne yazılmış yazılar toprak levhalar değişik kalıntılardır. Mısırlıların yeraltındaki mezarlarından çıkarılan mürekkeple yazılmış olan papirüsler de bulunan kanlıntılar arasındadır.

Bulunan elyazmalarında Calamus ve tüy kalem kullandıkları sanılmaktadır. Romalılar ve Yunanlılar fikirlerini aktarmak için yalnız tabletleri ve kazı kalemlerini kullanmıyorlardı. Bunların yanı sıra mürekkep kullandılar. Esasen Plinius Marcus Vitrunius Polio ve Dicskorides`in yazıtlarında mürekkebin formüllerine rastlanmaktadır.

Eskiçağ’da sepi ali ve demir tannanlı mürekkepler biliniyordu. Bu mürekkeplerin elyazmalarını kopya eden sanatçılar tarafınca kullanıldığı sanılmaktadır. Bir takım parşömenlerde kafa harflerin erguvan rengi (temel maddesi zencefre cıva sülfür ve kantaşı) mürekkeple yazıldığı görülür.

Bizanslılarda kırmızı mürekkep (mukaddes mürekkep) imparatorluk yazışmalarında kullanılırdı ama 470 Fermanı’yla bu mürekkebin hususi yazışmalarında kullanılması yasaklandı.

Ortaçağ elyazmalarında altın ve gümüş yıldızlı türlü mürekkeplere rastlanılır. Bu çağda siyah mürekkep yapımında bilhassa mazı urundan yararlanılırdı. Fakat bu yapım usulü çok ilkeldi ve mürekkep kalitesiz olduğundan bugün elde bulunan yazmalar ya nefes ya tamamen renksizdir.

18. yüzyılda mürekkep yapımında bir gelişme görüldü ve daha bilimsel usullere başvuruldu. Yeniçağ’da çok türlü ve renk renk mürekkepler ortaya çıktı. Bir süre sonra dolmakalem mürekkebi kopya mürekkebi marka mürekkebi; tipografi litografi baskılarda kullanılan yağlı altın gümüş bronz yıldızlı basımevi mürekkepleri yapılmış oldu.

Türkler 20. yüzyıla kadar çoğu zaman bezit yağının yakılmasından elde edilmiş bezir mürekkebini kullandılar. Siyah mürekkep ise Musul mazısı sirke göztaşı ve temiz suyun kaynatılıp süzülmesinden sonrasında içine az bir Arap zamkı katılmasıyla hazırlanılırdı.

Uzun süre mürekkep yapım usûlleri gizli saklı tutuldu. Her matbaacı mürekkebini kendi yapıyordu. Ama 1818 senesinde Fransız matbaacısı Pierre Lorilleux ilk mürekkep fabrikasını kurdu ve yapmış olduğu mürekkepleri başka matbaalara satmaya başladı.


Görünmez Mürekkep

Harp dönemlerinde ajanların haber iletimi pek güvenli değildi. Açık yazılmış mektuplar okunabilir şifreler çözülebilir telefonlar dinlenebilirdi. Bundan dolayı gizli saklı bilgi aktarmak isteyenler daima görünmez mürekkeplere başvurmuşlardır.

Yazı mürekkebi günümüzden 6000 yıl kadar ilkin Mısır’da bulunduğuna bakılırsa gelişi güzel kimselerin okuyamadığı mürekkep de bu tarihlerde bulunmuş olabilir. Bizanslı Philomenes meşe yazısından elde edilmiş bir gizli saklı mürekkepten söz etmiştir. George Washington ile Kont Rumford yazışmalarda bu mürekkebi kullanmışlardır. Bu mürekkebin okunması mümkün hale gelmesi için bir takım kimyasal işlem yapılması gereklidir.