Günümüzde Irak toprakları içinde yer edinen ve Türklerin yoğun olarak yaşadıkları Musul kentinin kısa tarihçesi. Türk tarihinin ünlü şehirl...
Günümüzde Irak toprakları içinde yer edinen ve Türklerin yoğun olarak yaşadıkları Musul kentinin kısa tarihçesi.
Türk tarihinin ünlü şehirlerinden olan Musul, 641’de İranlılar’dan Araplar’a geçti, Mezopotamya eyaletine merkez oldu. Hamdânî ve Ukayli Arap krallıklarının başkentiydi, Müslüman dünyasının en büyük kültür merkezlerinden birisi olarak tanındı.
1095’te Büyük Selçuklu İmparatorluğu’na katıldı. Sonrasında Zengi Atabeyleri’ne başkent oldu; bir ara Anadolu Selçukluları da Musul’u aldılarsa da elde tutamadılar. Eyyûbîler’e, 1261’de İlhanlılar’a, sonrasında Celâyirliler’e, Timurlular’a geçti. Bu devirde tamamen Türkleşen kent, Karakoyunlular, Safaviler benzer biçimde Türk imparatorluklarının egemenliğinde kısa müddet kaldıktan sonrasında, Yavuz devrinde 1516’da Osmanlı İmparatorluğu’na katıldı.
XVII. yüzyılda Musul 120.000 kilometrekare yüzölçümünde, 6 sancaklı (vilâyetli) bir eyaletti. 1910’da eyaletin nüfusu 493.000’di. Musul şehrinde 100, Kerkük’te 60 bin kadar nüfus yaşıyordu. 3 sancağı vardı: 6 kazalı Musul merkez, 6 kazalı Kerkük, 5 kazalı Süleymaniye sancakları. Bu devirde petrol bulundu, işletme hakkı yabancı şirketlere verildi.
I. Dünya Savaşı sonunda mütarekeden sonrasında, İngilizler 8 kasım 1918’de asayişin düzeni bahanesiyle Musul’u işgal ettiler. Tüm Musul eyaleti, bu eyalette Türk-Kürt çoğunluğu yanında Araplar’ın azınlıkta olmasından dolayı, Misâk-ı Millî sınırları içindeydi. Lozan’da bu dava halledilemedi; Türkiye, Musul’u bırakmak istemiyordu. En sonunda, 16 aralık 1925 tarihindeki Milletler Cemiyeti sonucu, İngilizler’in etkisiyle, bu eyaleti Irak’a bıraktı.
Eski Türk kültür merkezlerinden birisi olan Musul’da mühim Türk tarih ve sanat eserleri vardır.
YORUMLAR