Müteferrika Nedir?

MüTEFERRİKA Gösterim: 27 Boyut: 18.1 KB" style="max-width:100%;margin: 2px;"/> a (ar. müteferrikten müteferrika)....

MüTEFERRİKA

Gösterim: 27
Boyut: 18.1 KB" style="max-width:100%;margin: 2px;"/>

a (ar. müteferrikten müteferrika). Esk.

1. Birbirinden değişik işler, mevzularla ilgili nesne, müessese vb.

2. Evvelde belli olmayan harcamalar için ayrılan para; bu tarz şeyleri karşılamaya ayrılan ödenek: Mebaligi müteferrika, masarıfi müteferrika.

3. Güvenlik kuvvetlerinde değişik suçlardan gözaltına alınanların ilgili birimlere gönderilmeden ilkin bulunduruldukları bölüm.


—Kur. tar. Osmanlı devletinde hademe sınıfından olan ve çeşitli hizmetlerde kullanılan görevli. (Bk. ansikl. böl.)

• 
  Müteferrika başı, saray ya da hünkâr müteferrikalarının amiri.
• 
  Müteferrika-i solakan, Yeniçeri ocağı'na bağlı solakların hizmetine bakan görevli.

—ANSİKL. Sarayda, padişah hizmetinde bulunan hünkâr müteferrikaları, çoğu zaman rical evlatları arasından seçilir ve "müteferrika başı†adlı amirlerinin buyruğu altında vazife yaparlardı. Bunlar "ulufeli müteferrika" ve “zeametli müteferrika" olarak ikiye ayrılırlardı. Ricalden olanlarla özgü odadan gelen ulufeli müteferrikalar, ötekilerden daha üstün tutulur ve daha yüksek yevmiye alırlardı. Bayram tebriki esnasında ilkin ulufeli müteferrikalar, sonrasında da zeametliler padişahın eteğini öperlerdi.


Sadece, aralarında vezir var ise, ona öncelik tanınırdı. Kati olmayan müteferrika sayısı, padişahın isteğine gore artar ya da eksilirdi. Ulufelerini minik ruznamçeciden alan müteferrikaların yevmiyeleri 60 ile 100 akçe içinde değişirdi. Bunlar merasim ve alaylarda başlarına mücevveze (üstü bombeli bir çeşit kavuk), sırtlarına atlas üst ya da erkân kürkü giyerlerdi. Hükümdar dışarı çıkmış olduğu ya da cuma namazına gittiği süre, müteferrikalar onun önünde yürürlerdi. Padişahla beraber sefere çıktıklarında Enderun hâzinesinin ve saltanat sancaklarının korunması bunlara bırakılırdı. Ulufeli müteferrikalar da yalnız padişah tuğlarının korunmasıyla görevlendirilirdi. Müteferrikalar sefer esnasında zırh, tolga, sorguç ve kolçak kuşanırlardı. Müteferrikalık Tanzimat'tan sonrasında kaldırıldı.

Kaynak: Büyük Larousse

• 
  İbrahim Müteferrika

müteferrika ingilizcesi

1. petty cash (cash fund used to hisse for minor items).

2. area in a police station where suspects are temporarily held.

Gösterim: 31
Boyut: 88.7 KB" style="max-width:100%;margin: 2px;"/>

Müteferrika

, Osmanlı Devleti'nde değişik hizmet alanlarında görevli kişilere verilen ad.

Müteferrikalar ulufeli ve gedikli olarak ikiye ayrılırdı.

Saray (Dergâh-ı Âli) müteferrikaları, padişahın yazılı buyruklarını yerlerine ulaştırmakla görevliydi. Bunlar ulufeli olur, gündelikleri 60-100 akçe içinde değişirdi. Bu göreve bostancılardan, vezir ve beylerbeylerinin erişkin oğulları arasından atama yapılırdı. Saray müteferrikaları gittiği yerlerde padişaha eşlik ederlerdi.

Gedikli müteferrikalar tımar ve zeamet sahibiydiler. Atanmaları, gedik boşalmasına bağlıydı. Bu gruptakiler bir süvari sınıfı oluşturmakla beraber, görevleri saray müteferrikalarından farksızdı. Padişahla sefere gider, Enderun Hazinesi'ni korur, alay ve törenlerde tuğ muhafızlığı yaparlardı.

Sadrazam, vezir, beylerbeyi ve bazı devlet ileri gelenlerinin bazı hizmetlilerine de müteferrika denirdi. Bunlar hizmetinde bulundukları kişilere seferlerde birlikte rol alır, sancaklarını taşır, verdikleri buyrukları diğer kapı halkına bildirirlerdi. Yeniçeri Ocağı'nda solaklar sınıfına yardımcılık edenlere müteferrika-i solakan, Tersane-i Amire'deki vapur reislerine de müteferrika denirdi.

Müteferrikalık, yüksek görevler için ilk basamaktı. Tanzimat döneminde kaldırıldı.

Kaynak: Ana Britannica

• 
  İbrahim Müteferrika