Ödünç -cü isim İleride geri verilmek ya da alınmak şartıyla alınan ya da verilen şey. Atasözü, deyim ve birleşik fiiller ödünç al...
Ödünç -cü
isim
İleride geri verilmek ya da alınmak şartıyla alınan ya da verilen şey.
isim
İleride geri verilmek ya da alınmak şartıyla alınan ya da verilen şey.
Atasözü, deyim ve birleşik fiiller
- ödünç alabilmek
- ödünç vermek
Rüyada Ödünç Bir Şey Görmek
ÖDüNÇ sıf. Geri alınmak ya da verilmek suretiyle alınan ya da verilen para, eşya için kullanılır: Bu daireyi alabilmek için bir miktar ödünç para aldım. Ödünç kitap servisi.
*Deniz, huk. Deniz ödüncü - DENİZ.
*Huk. Sonradan geri alabilmek suretiyle para ya da herhangi bir misli eşyanın mülkiyetini bir başkasına devretme yükümlülüğü doğuran sözleşme. (Eşanl. KARZ.) [Bk. ansikl. böl.] || Kâra katılmalı ödünç sözleşmesi, bir tacire ya da tecim ortaklığına faiz yerine kârdan bir hisse alabilmek koşulu ile belirgin bir para verilmesi şeklinde meydana getirilen sözleşme (Bk. ansikl. böl.) || Ödünç para verme işleri hakkında kanun hükmünde kararname, faizden para kazanmak için ödünç para verme işleriyle uğraşan gerçek ve tüzel kişilerin etkinliklerini düzenleyen, 6 ekim 1983 tarih ve 90 sayılı kanun hükmünde kararname. (Bk. ansikl. böl.)
* be. Geri alabilmek ya da vermek suretiyle: Arabamı bir çok günlüğüne ödünç aldı. Bu kitabı sana ödünç vermiştim. Kitabını bir çok günlüğüne ödünç isterim.
*ANSİKL. Huk. Ödünç sözleşmesinde, ödünç veren şahıs belli başlı bir para ya da misli eşyanın mülkiyetini ödünç alana devretmeyi üstlenir. Ödünç alan- da aynı tutardaki parayı ya da aynı nitelikteki eşyayı ödünç veren kişiye geri verme borcu altına girer. Ödünç sözleşmesinin mevzusu çoğu zaman paradır. Ama herhangi bir misli eşya da ödünç sözleşmesinin mevzusu olabilir. Ödünç sözleşmesinin ayırıcı özelliklerinden birisi iyelik hakkını devretme yükümlülüğü doğurmasıdır. Bu niteliğiyle kira ve ariyet sözleşmesinden ayrılır. Bu şekilde sözleşmeler eşya üstünde yalnızca kullanım hakkı sağlarlar. Oysa ödünç verilen eşya ya da parayla iyelik hakkı da devredilmiş olur. Ödünç alan şahıs para ya da eşyayı tüketir. Bu para ya da eşyanın tıpkı geri verilmesi sözkonusu değildir. Bu yüzden ödünç sözleşmesinin mevzusu para ya da diğeri misli eşyalardan birisi olabilir. Ödünç alan şahıs meblağ ve özellikte eşit olan aynı türden eşyayı geri vermek durumundadır.
* Kâra katılrfıalı ödünç sözleşmesi, ödünç sözleşmesinin bir türüdür. Bu şekilde ödünçte ödünç alan almış olduğu parayı belli başlı bir amaçta, kâr getiren bir etkinlikte, bilhassa bir ticari işletmede kullanmak zorundadır. Ödünç alan, ödünç almış olduğu parayla girişeceği işlerden elde etmiş olduğu kârdan belirgin bir kısmını ödünç verene ödemekle yükümlüdür.
Kârdan ödünç verene ödenecek kısım, net ya da brüt kârın ya da satış tutarının belirgin bir oranı ya da götürü (maktu) bir tutarı olabilir.
Kâra katılmalı ödünç sözleşmesi ödünç verene kimi vakit faizden daha elverişli olanaklar sağlar. Bununla birlikte dinsel nedenlerle faize karşı olanlar bu şekilde sözleşmeyle ödünç verdikleri şeyin karşılığını almış olurlar.
Faiz, ödünç sözleşmesinin mecburi bir öğesi değildir Ticari olmayan ödünç sözleşmelerinde faiz istenebilmesi için bunun hususi olarak belirtilmiş olması gerekir. Ticari işlerdeki ödünç sözleşmeleriyse faiz karşılığında yapılır Faiz verilmesi ihtiyaç duyulan bir ödünç sözleşmesinde faiz oranı gösterilmemiş ve bu tonuda yerleşmiş bir gelenek de yoksa yasa kuralları uygulanır. 19 aralık 1984 tarih ve 3095 sayılı yasa'nın koyduğu kaide şöyledir: Borçlar kanunu ve Türk tecim kanunu'na bakılırsa faiz ödenmesi ihtiyaç duyulan durumlarda, oran sözleşmeyle saptanmamışsa faiz ödemesi senelik yüzde otuz oranında yapılır. Bakanlar kurulu, ekonomik koşullan dikkate alıp bu oranda artırma ve eksiltme yapabilir.
Ödünç sözleşmesi ödünç veren kişiye sözleşmenin mevzusu olan para ya da misli eşyayı ödünç alan kişiye teslim borcu yükler. Ama ödünç alan, sözleşmeden sonrasında ödeme güçsüzlüğüne düşerse, ödünç veren, söz verdiği teslimden kaçınabilir (Borçlar k. md. 310). Ödünç alan şahıs, meblağ ya da nitelikçe aldığına eşit aynı türden şeyleri geri vermekle yükümlüdür. Ödüncün geri verilmesi mevzusunda ne belli başlı bir ödeme günü, ne bildirim süresi, ne de geri istendiği vakit borcun muaccel olacağı kararlaştırılmamışsa, o borcun ilk istemden başlayarak altı hafta içinde geri verilmesi gerekir (Borçlar k. md. 312). Ödüncün geri verilmesi için belli başlı bigün saptanmış olsa dahi -ödünç sözleşmesi faizli değilse- ödünç alan şahıs bu süreden ilkin aldığını geri verebilir. Ödünç sözleşmesinde tarafların teslim ve tesellüm (teslim alma) istekleri zamanaşımına bağlıdır. Ödünç alan kişinin verilecek şeyin teslimine ve ödünç verenin de o şeyin alınmasına ilişkin istekleri, karşı tarafın temerrüdünden başlayarak altı ay içinde zamanaşımına uğrar (Borçlar k. md. 309). Ödünç alanın geri verme borcu da zamanaşımına bağlıdır. Ödünç sözleşmesinden doğan alacaklar on yıl içinde zamanaşımına uğrar.
*Ödünç para verme işleriyle uğraşanlar Maliye ve gümrük bakanlığından izin alabilmek zorundadırlar. Bu kişiler, bakanlıkça kabul edilen ana para ve var ise yedek akçeleri ile sınırı olan olarak, ödünç para verebilirler. Ödünç para verme işleri ile uğraşanlar mevduat toplayamaz, tahvil vb. menkul kıymet pazarlayamazlar.
Tefecilik kabul edilen işleri yaptıkları mahkemece belirlenenlerin izin belgeleri iptal edilir ve işyerleri kapatılır.
Ödünç para verme işleriyle uğraşanların uygulayacakları faiz oranları ile alacakları diğeri gider ve gelirlerin üst sınırını bakanlık saptar. Ödünç para veren kişiler, verdikleri paranın tutarı, faiz ve koşullarını gösteren imzalı bir belgeyi ödünç verdikleri kişilere vermek zorundadırlar. Bu kararnamede yazılı yükümlülük ve sorumlulukları yerine getirmeyenler para cezasıyla cezalandırılırlar.
Bu yasa, dışarıya kapanmadan yana olanlarla etkin ve enternasyonalci bir dış siyasetten yana olanlar arasındaki münakaşaya son verdi. Etkili bir kamuoyu kampanyasına rağmen, dışarıya kapanmadan yana olanlar yenildi. İngiltere, haziran 1940'tan bu zamana kadar nazi Almanyası'na karşı tek başına savaşıyordu: Amerikalılar, geriye kalan savaşın haricinde kalamayacaklarını anladılar. Çatışmaya katılmadan ilkin, ABD, ingilizler'e yardım yapmayı kararlaştırdı. Ödünç verme ve kiralama yasası, cenk borçlarını kaldırıyor; bir ulusun, başka bir ulusun güvenliğini korumak için savaşabileceğini kabul etmekle de internasyonal ilişkilerde yeni bir yol açıyordu; bu koşullarda, ikinci ülkenin, birincisinin cenk giderlerini finanse etmesi olağandı. Ilkin İngiltere'yi kapsayan Ödünç verme ve kiralama yasası, bir süre sonra SSCB'yi, Çin'i, hatta general de Gaulle'ün komitesini (sürgündeki hükümet) de içine aldı. Mart 1941' den ağustos 1945'e değin ABD, bu yasa uyarınca, 8 milyarı geri ödenmek suretiyle, toplam 50 milyar usd verdi. Bunun % 60'ını İngiltere, % 22'sini de Sovyetler Birliği aldı. Ödünç verme ve kiralama yasası 21 ağustos 1945'te kaldırıldı. Aynı anlayış Marshall planı'na da egemen oldu.
ABD Başkanı Roosevelt, 4 aralık 194T de, Türkiye'nin savunmasının ABD'nin savunması için yararlı olduğu sebebi öne sürülerek, Türkiye'ye de bu yasa kapsamında yardım yapılacağını açıkladı. Yardım, 1942 senesinde gönderilmeye başlandı. Ama Türkiye'nin muharebeye girmekten kaçınması üstüne ABD 1 nisan 1944'te yardımı kesti.
*Deniz, huk. Deniz ödüncü - DENİZ.
*Huk. Sonradan geri alabilmek suretiyle para ya da herhangi bir misli eşyanın mülkiyetini bir başkasına devretme yükümlülüğü doğuran sözleşme. (Eşanl. KARZ.) [Bk. ansikl. böl.] || Kâra katılmalı ödünç sözleşmesi, bir tacire ya da tecim ortaklığına faiz yerine kârdan bir hisse alabilmek koşulu ile belirgin bir para verilmesi şeklinde meydana getirilen sözleşme (Bk. ansikl. böl.) || Ödünç para verme işleri hakkında kanun hükmünde kararname, faizden para kazanmak için ödünç para verme işleriyle uğraşan gerçek ve tüzel kişilerin etkinliklerini düzenleyen, 6 ekim 1983 tarih ve 90 sayılı kanun hükmünde kararname. (Bk. ansikl. böl.)
* be. Geri alabilmek ya da vermek suretiyle: Arabamı bir çok günlüğüne ödünç aldı. Bu kitabı sana ödünç vermiştim. Kitabını bir çok günlüğüne ödünç isterim.
*ANSİKL. Huk. Ödünç sözleşmesinde, ödünç veren şahıs belli başlı bir para ya da misli eşyanın mülkiyetini ödünç alana devretmeyi üstlenir. Ödünç alan- da aynı tutardaki parayı ya da aynı nitelikteki eşyayı ödünç veren kişiye geri verme borcu altına girer. Ödünç sözleşmesinin mevzusu çoğu zaman paradır. Ama herhangi bir misli eşya da ödünç sözleşmesinin mevzusu olabilir. Ödünç sözleşmesinin ayırıcı özelliklerinden birisi iyelik hakkını devretme yükümlülüğü doğurmasıdır. Bu niteliğiyle kira ve ariyet sözleşmesinden ayrılır. Bu şekilde sözleşmeler eşya üstünde yalnızca kullanım hakkı sağlarlar. Oysa ödünç verilen eşya ya da parayla iyelik hakkı da devredilmiş olur. Ödünç alan şahıs para ya da eşyayı tüketir. Bu para ya da eşyanın tıpkı geri verilmesi sözkonusu değildir. Bu yüzden ödünç sözleşmesinin mevzusu para ya da diğeri misli eşyalardan birisi olabilir. Ödünç alan şahıs meblağ ve özellikte eşit olan aynı türden eşyayı geri vermek durumundadır.
* Kâra katılrfıalı ödünç sözleşmesi, ödünç sözleşmesinin bir türüdür. Bu şekilde ödünçte ödünç alan almış olduğu parayı belli başlı bir amaçta, kâr getiren bir etkinlikte, bilhassa bir ticari işletmede kullanmak zorundadır. Ödünç alan, ödünç almış olduğu parayla girişeceği işlerden elde etmiş olduğu kârdan belirgin bir kısmını ödünç verene ödemekle yükümlüdür.
Kârdan ödünç verene ödenecek kısım, net ya da brüt kârın ya da satış tutarının belirgin bir oranı ya da götürü (maktu) bir tutarı olabilir.
Kâra katılmalı ödünç sözleşmesi ödünç verene kimi vakit faizden daha elverişli olanaklar sağlar. Bununla birlikte dinsel nedenlerle faize karşı olanlar bu şekilde sözleşmeyle ödünç verdikleri şeyin karşılığını almış olurlar.
Faiz, ödünç sözleşmesinin mecburi bir öğesi değildir Ticari olmayan ödünç sözleşmelerinde faiz istenebilmesi için bunun hususi olarak belirtilmiş olması gerekir. Ticari işlerdeki ödünç sözleşmeleriyse faiz karşılığında yapılır Faiz verilmesi ihtiyaç duyulan bir ödünç sözleşmesinde faiz oranı gösterilmemiş ve bu tonuda yerleşmiş bir gelenek de yoksa yasa kuralları uygulanır. 19 aralık 1984 tarih ve 3095 sayılı yasa'nın koyduğu kaide şöyledir: Borçlar kanunu ve Türk tecim kanunu'na bakılırsa faiz ödenmesi ihtiyaç duyulan durumlarda, oran sözleşmeyle saptanmamışsa faiz ödemesi senelik yüzde otuz oranında yapılır. Bakanlar kurulu, ekonomik koşullan dikkate alıp bu oranda artırma ve eksiltme yapabilir.
Ödünç sözleşmesi ödünç veren kişiye sözleşmenin mevzusu olan para ya da misli eşyayı ödünç alan kişiye teslim borcu yükler. Ama ödünç alan, sözleşmeden sonrasında ödeme güçsüzlüğüne düşerse, ödünç veren, söz verdiği teslimden kaçınabilir (Borçlar k. md. 310). Ödünç alan şahıs, meblağ ya da nitelikçe aldığına eşit aynı türden şeyleri geri vermekle yükümlüdür. Ödüncün geri verilmesi mevzusunda ne belli başlı bir ödeme günü, ne bildirim süresi, ne de geri istendiği vakit borcun muaccel olacağı kararlaştırılmamışsa, o borcun ilk istemden başlayarak altı hafta içinde geri verilmesi gerekir (Borçlar k. md. 312). Ödüncün geri verilmesi için belli başlı bigün saptanmış olsa dahi -ödünç sözleşmesi faizli değilse- ödünç alan şahıs bu süreden ilkin aldığını geri verebilir. Ödünç sözleşmesinde tarafların teslim ve tesellüm (teslim alma) istekleri zamanaşımına bağlıdır. Ödünç alan kişinin verilecek şeyin teslimine ve ödünç verenin de o şeyin alınmasına ilişkin istekleri, karşı tarafın temerrüdünden başlayarak altı ay içinde zamanaşımına uğrar (Borçlar k. md. 309). Ödünç alanın geri verme borcu da zamanaşımına bağlıdır. Ödünç sözleşmesinden doğan alacaklar on yıl içinde zamanaşımına uğrar.
*Ödünç para verme işleriyle uğraşanlar Maliye ve gümrük bakanlığından izin alabilmek zorundadırlar. Bu kişiler, bakanlıkça kabul edilen ana para ve var ise yedek akçeleri ile sınırı olan olarak, ödünç para verebilirler. Ödünç para verme işleri ile uğraşanlar mevduat toplayamaz, tahvil vb. menkul kıymet pazarlayamazlar.
Tefecilik kabul edilen işleri yaptıkları mahkemece belirlenenlerin izin belgeleri iptal edilir ve işyerleri kapatılır.
Ödünç para verme işleriyle uğraşanların uygulayacakları faiz oranları ile alacakları diğeri gider ve gelirlerin üst sınırını bakanlık saptar. Ödünç para veren kişiler, verdikleri paranın tutarı, faiz ve koşullarını gösteren imzalı bir belgeyi ödünç verdikleri kişilere vermek zorundadırlar. Bu kararnamede yazılı yükümlülük ve sorumlulukları yerine getirmeyenler para cezasıyla cezalandırılırlar.
Ödünç verme ve kiralama yasası
(Lend-Lease Act), ABD Kongresi tarafınca mart 1941'de kabul edilen ve Başkana, “ABD'nin savunması için savunulması yaşamsal ehemmiyet taşıyan" devletlere cenk malzemesi ve her türlü malı satma, devretme mübadele ve borç verme yetkisi tanıyan yasa.Bu yasa, dışarıya kapanmadan yana olanlarla etkin ve enternasyonalci bir dış siyasetten yana olanlar arasındaki münakaşaya son verdi. Etkili bir kamuoyu kampanyasına rağmen, dışarıya kapanmadan yana olanlar yenildi. İngiltere, haziran 1940'tan bu zamana kadar nazi Almanyası'na karşı tek başına savaşıyordu: Amerikalılar, geriye kalan savaşın haricinde kalamayacaklarını anladılar. Çatışmaya katılmadan ilkin, ABD, ingilizler'e yardım yapmayı kararlaştırdı. Ödünç verme ve kiralama yasası, cenk borçlarını kaldırıyor; bir ulusun, başka bir ulusun güvenliğini korumak için savaşabileceğini kabul etmekle de internasyonal ilişkilerde yeni bir yol açıyordu; bu koşullarda, ikinci ülkenin, birincisinin cenk giderlerini finanse etmesi olağandı. Ilkin İngiltere'yi kapsayan Ödünç verme ve kiralama yasası, bir süre sonra SSCB'yi, Çin'i, hatta general de Gaulle'ün komitesini (sürgündeki hükümet) de içine aldı. Mart 1941' den ağustos 1945'e değin ABD, bu yasa uyarınca, 8 milyarı geri ödenmek suretiyle, toplam 50 milyar usd verdi. Bunun % 60'ını İngiltere, % 22'sini de Sovyetler Birliği aldı. Ödünç verme ve kiralama yasası 21 ağustos 1945'te kaldırıldı. Aynı anlayış Marshall planı'na da egemen oldu.
ABD Başkanı Roosevelt, 4 aralık 194T de, Türkiye'nin savunmasının ABD'nin savunması için yararlı olduğu sebebi öne sürülerek, Türkiye'ye de bu yasa kapsamında yardım yapılacağını açıkladı. Yardım, 1942 senesinde gönderilmeye başlandı. Ama Türkiye'nin muharebeye girmekten kaçınması üstüne ABD 1 nisan 1944'te yardımı kesti.
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR