ÖĞRETİCİ sıf. 1. Gayesi eğitmek, öğretmek, bilgi vermek olan her türlü yapıt, araç için kullanılır. (Bk. ansikl. böl.) 2. Bir sanat,...
ÖĞRETİCİ sıf.
1. Gayesi eğitmek, öğretmek, bilgi vermek olan her türlü yapıt, araç için kullanılır. (Bk. ansikl. böl.)
2. Bir sanat, bir ilim branşının yöntemlerini sistematik bir şekilde açıklamaya yönelik bir şey için kullanılır: Öğretici yönü ağır basan bir radyo programı.
*ANSİKL. Öğretmeye, hangi mevzu üstünde olursa olsun sistematik öğütler vermeye yönelik tüm yapıtlar öğreticidir: meseller, hayvan masalları, Çin ve Hindistan'daki (sutras) dinsel kitaplar ve halk edebiyatı sözkonusu olduğunda öyküler ve almanaklar böyledir. öğretici yapıt titiz bir şekilde manzumlaştırılmıştır ve öğretiler bilimsel ya da teknik bilgiler verir. Dizenin az sözle çok şey anlatır özellikte oluşu ve ritmi bu şekilde yapıtların özdeyişe dönüşme ve akılda tutulmalarını bilhassa kolaylaştırır. işler ve günler adlı yapıtı ahlak, davranış üstüne temel ilkeler ziraat üstüne bilgiler içeren Hesiodos'un haricinde yunan edebiyatı felsefi esinli öğretici bitaplar bakımından çok zengindir (Ksenophanes, Parmenides, Empedokles, Solon, Aratos). Latinler'de Lucretius, De natura rerum adlı yapıtında Epikuros'un felsefesini anlatır; Vergilius'un Georgica'sı ahlak kurallarını, din mevzusundaki temel fikirleri ve kırsal kesim işleri için öğütleri ihtiva eder. Ovidi- us'un Sevmek sanatı (Ars amatoria) adlı yapıtıysa belirtiktir.
Ortaçağ'da hıristiyanlığın etkisiyle yeni bir yapıya kavuşmuş olan bu türün Avrupa'daki başlıca temsilcileri içinde şunlar sayılabilir: Fransa'da, Ba'if, Belleau, Ronsard, Boileau; İngiltere'de, Robert Mannyng, Gover, John Philip, Erasmus, Darvvin vb. Duygusal lirizmle öğretici şiir önemini yitirdi, ayrıca ilim de hususi söylemler getirdi.
Türk edebiyatında İslam dini ilkelerini, toplumda geçerli detayları, hatta arapça ve farsçayı öğretme amacıyla öğretici yapıtlar kaleme alınmıştır. Yusuf Özgü Hacip'in şahıs, cemiyet, devlet yaşamının düzenlenmesi yolunda bilgilendiren Kutadgu bilig'i (1069), İslamlığın kabulünden sonrasında gelişen öğretici edebiyatın en eski ürünlerin- dendir. Âşık Paşa'nın (1272-1333) tasavvuf bilgilerini kapsayan Garipname'si, Nabi' nin oğluna İslam ahlakını öğretmek, iyi bir insan, toplumda başarıya ulaşmış bir şahıs olma yolunda bilgiler vermek için yazdığı Hayriye' si bu türün örneklerindendir. Manzum arapça-türkçe, farsça-türkçe sözlükleri ise zorlama birer ürün saymak gerekir. Günümüzde bir öğretiyi korumak için çaba sarfeden yapıtların dahi kesinlikle sanat kaygısıyla yazılmış olması mecburi sayılmakta ve salt öğretici nitelikteki yapıtlar edebiyatın kapsamı haricinde tutulmaktadır.
1. Gayesi eğitmek, öğretmek, bilgi vermek olan her türlü yapıt, araç için kullanılır. (Bk. ansikl. böl.)
2. Bir sanat, bir ilim branşının yöntemlerini sistematik bir şekilde açıklamaya yönelik bir şey için kullanılır: Öğretici yönü ağır basan bir radyo programı.
*ANSİKL. Öğretmeye, hangi mevzu üstünde olursa olsun sistematik öğütler vermeye yönelik tüm yapıtlar öğreticidir: meseller, hayvan masalları, Çin ve Hindistan'daki (sutras) dinsel kitaplar ve halk edebiyatı sözkonusu olduğunda öyküler ve almanaklar böyledir. öğretici yapıt titiz bir şekilde manzumlaştırılmıştır ve öğretiler bilimsel ya da teknik bilgiler verir. Dizenin az sözle çok şey anlatır özellikte oluşu ve ritmi bu şekilde yapıtların özdeyişe dönüşme ve akılda tutulmalarını bilhassa kolaylaştırır. işler ve günler adlı yapıtı ahlak, davranış üstüne temel ilkeler ziraat üstüne bilgiler içeren Hesiodos'un haricinde yunan edebiyatı felsefi esinli öğretici bitaplar bakımından çok zengindir (Ksenophanes, Parmenides, Empedokles, Solon, Aratos). Latinler'de Lucretius, De natura rerum adlı yapıtında Epikuros'un felsefesini anlatır; Vergilius'un Georgica'sı ahlak kurallarını, din mevzusundaki temel fikirleri ve kırsal kesim işleri için öğütleri ihtiva eder. Ovidi- us'un Sevmek sanatı (Ars amatoria) adlı yapıtıysa belirtiktir.
Ortaçağ'da hıristiyanlığın etkisiyle yeni bir yapıya kavuşmuş olan bu türün Avrupa'daki başlıca temsilcileri içinde şunlar sayılabilir: Fransa'da, Ba'if, Belleau, Ronsard, Boileau; İngiltere'de, Robert Mannyng, Gover, John Philip, Erasmus, Darvvin vb. Duygusal lirizmle öğretici şiir önemini yitirdi, ayrıca ilim de hususi söylemler getirdi.
Türk edebiyatında İslam dini ilkelerini, toplumda geçerli detayları, hatta arapça ve farsçayı öğretme amacıyla öğretici yapıtlar kaleme alınmıştır. Yusuf Özgü Hacip'in şahıs, cemiyet, devlet yaşamının düzenlenmesi yolunda bilgilendiren Kutadgu bilig'i (1069), İslamlığın kabulünden sonrasında gelişen öğretici edebiyatın en eski ürünlerin- dendir. Âşık Paşa'nın (1272-1333) tasavvuf bilgilerini kapsayan Garipname'si, Nabi' nin oğluna İslam ahlakını öğretmek, iyi bir insan, toplumda başarıya ulaşmış bir şahıs olma yolunda bilgiler vermek için yazdığı Hayriye' si bu türün örneklerindendir. Manzum arapça-türkçe, farsça-türkçe sözlükleri ise zorlama birer ürün saymak gerekir. Günümüzde bir öğretiyi korumak için çaba sarfeden yapıtların dahi kesinlikle sanat kaygısıyla yazılmış olması mecburi sayılmakta ve salt öğretici nitelikteki yapıtlar edebiyatın kapsamı haricinde tutulmaktadır.
Kaynak: Büyük Larousse
Öğretici metin nedir, örnek verir misiniz?
Öğretici Metinler
Öğretici metinin maksatları nedir?
YORUMLAR