OTOYOL a. Yalnız motorlu taşıt trafiğine aynlmış, her türlü kesişmeden sakınılacak halde yapılmış sınırı olan sayıda giriş ve çıkış...
OTOYOL a. Yalnız motorlu taşıt trafiğine aynlmış, her türlü kesişmeden sakınılacak halde yapılmış sınırı olan sayıda giriş ve çıkışı olan ve üstünde hiçbir eşdüzey kavşak bulunmayan yol. (Yerleşim bölgelerinin içinden geçen şehiriçi otoyolu, giriş ve çıkışlan kolaylaştırmak için büyük bür kentin derhal tanıdığından geçen yaklaşma otoyolu ve uzak bölgeleri birbirine bağlayan ve büyük bir kısmı kırsal kesimden geçen bağlantı otoyolu olarak ayırt edilir.)
*ANSİKL. Hukuki otoyol tanımının bir zorunluluk getirmemesine rağmen nerede ise tüm otoyollarda (kimi zaman, geçici bir düzenleme evresinin haricinde) tekyönlü iki karayolu vardır.
Güzergâhı geometrik karakteristiklerle belirlenen bir otoyol tasarımında şu ilkelerin göz önünde tutulması gerekir:
*büyük debili bir taıfık akışına olanak vermek (aynı genişlikteki düzgüsel bir yoldan birkaç kat daha çok): aynı yöndeki iki yoldan saatte 3 000 - 3 600 taşıt geçişi;
*yüksek hızda (Türkiye'de otomobiller için maksimum 80 km/sa) ve bilhassa tertipli bir trafik sağlamak: hızı 90 km/sa olarak sınırlanmış bir ağır taşıt için otoyol kullanımı, düzgüsel bir yola gore ortalama hızın % 20 artmasına, yakıt tüketiminin ise % 10-15 azalmasına olanak verir;
*büyük debi ve yüksek hıza rağmen otoyoldan yararlananlara çok büyük bir güvenlik sağlamak: taşıt ve km başına kaza oranı, düzgüsel trafiğe gore 3 kat daha düşüktür. Bununla beraber, otoyol trafiğinde, bilhassa taşıtların seyretme aralıklarına uyma mevzusunda gösterilmesi ihtiyaç duyulan ihtiyat da elden bırakılmaz; lüzumlu aralığın bırakılmaması zincirleme kazalara yol açabilir.
Otoyollardaki trafik yoğunluğunun büyüklüğü, güzergâhları kısaltmak, profilleri yumuşatmak ve uyumlu kılmak (optik konfor), karayollarının düzlüğüne itina göstermek, yolculara yüksek özellikte bir hizmet sunmaMtelefon kulübeleri, dinlenme alanları, servis istasyonları, lokantalar, hareketli panolarla verilen bilgiler, kimi vakit trafiğin otomatikman düzenlenmesi) için büyük yatırımları gerektirir.
Avrupa'daki ilk otoyallar, ikinci Dünya savaşı'ndan ilkin İtalya'da, peşinden da Almanya'da yapılmış oldu. Fransa, 1960'tan başlayarak bir bağlantı otoyalları ağının yapımını gerçekleştirmiş oldu (günümüzde 5 000 km'yi aşar). ABD'de 80 000 km'ye yakın otoyol içeren National Highvvay System, günümüzde nerede ise tamamlanmış bulunmaktadır.
Otoyol yapım çalışmalarının büyüklüğü, yol tekniğinde parlak gelişmelere yol açmıştır. Proje hazırlama aşamasında bilgisayarlardan yararlanma, yapım harcamaları ve otoyolu kullananların bilançosu bakımından en ekonomik güzergâh ve profilleri kısa sürede bulmaya, sanat yapılarını tasarlamaya ve gelecekteki otoyolun perspektif görünümlerini çizmeye olanak vermiştir. Yapım aşamasında, otoyol şantiyelerinde gittikçe daha güçlenen akaçlama makinelerinin yetkinleştiği ve bitümlü betondan ya da çimento betonundan karayolları yapımı için yeni gereçlerin ortaya çıkmış olduğu görüldü.
Otoyol yapımı, enine boyutlarının büyüklüğü sebebiyle (25 ile 30 m arasındaki platform, kimi vakit 50 m'yi aşan kamulaştırma) naturel çerçeveyi kaçınılmaz olarak değiştirdiği için, otoyol projeleri en gelişmiş “etki incelemelerini†mecburi kılan projeler içinde yer alır. Düz ovada, otoyolların çevresel görünümle bir araya gelmesi (perspektif, şev düzenlemesi, çevre düzenlemesi) sistemli araştırmaların konusunu oluşturur. Kentsel sitte yol kıyısında yaşayanları gürültüden korumak için çeşitli yöntemlerden yararlanılır: karayolu kaplamasının seçimi, yolun daha düşük bir kottan geçirilmesi (gerektiğinde üstü örtülebilir), yol kıyısında meydana getirilen yoğun ağaçlama, gürültü önleyici siperler, vb.
Türkiye'de, ekspres yol da denilen otoyol yapımına 6 haziran 1972 tarih ve 1593 sayılı Erişme kontrollü karayolları kanunu' nun kabulünden sonrasında başlandı. Bu konudaki ilk uygulama, birinci Boğaziçi köprüsü'nün bitimiyle hizmete giren çeyreyollan oldu (1973). Bunu Gebze-İzmit, Pozantı-Tarsus otoyolları ile Fatih Sultan Mehmet köprüsü'ne bağlı otoyollar izledi.
*ANSİKL. Hukuki otoyol tanımının bir zorunluluk getirmemesine rağmen nerede ise tüm otoyollarda (kimi zaman, geçici bir düzenleme evresinin haricinde) tekyönlü iki karayolu vardır.
Güzergâhı geometrik karakteristiklerle belirlenen bir otoyol tasarımında şu ilkelerin göz önünde tutulması gerekir:
*büyük debili bir taıfık akışına olanak vermek (aynı genişlikteki düzgüsel bir yoldan birkaç kat daha çok): aynı yöndeki iki yoldan saatte 3 000 - 3 600 taşıt geçişi;
*yüksek hızda (Türkiye'de otomobiller için maksimum 80 km/sa) ve bilhassa tertipli bir trafik sağlamak: hızı 90 km/sa olarak sınırlanmış bir ağır taşıt için otoyol kullanımı, düzgüsel bir yola gore ortalama hızın % 20 artmasına, yakıt tüketiminin ise % 10-15 azalmasına olanak verir;
*büyük debi ve yüksek hıza rağmen otoyoldan yararlananlara çok büyük bir güvenlik sağlamak: taşıt ve km başına kaza oranı, düzgüsel trafiğe gore 3 kat daha düşüktür. Bununla beraber, otoyol trafiğinde, bilhassa taşıtların seyretme aralıklarına uyma mevzusunda gösterilmesi ihtiyaç duyulan ihtiyat da elden bırakılmaz; lüzumlu aralığın bırakılmaması zincirleme kazalara yol açabilir.
Otoyollardaki trafik yoğunluğunun büyüklüğü, güzergâhları kısaltmak, profilleri yumuşatmak ve uyumlu kılmak (optik konfor), karayollarının düzlüğüne itina göstermek, yolculara yüksek özellikte bir hizmet sunmaMtelefon kulübeleri, dinlenme alanları, servis istasyonları, lokantalar, hareketli panolarla verilen bilgiler, kimi vakit trafiğin otomatikman düzenlenmesi) için büyük yatırımları gerektirir.
Avrupa'daki ilk otoyallar, ikinci Dünya savaşı'ndan ilkin İtalya'da, peşinden da Almanya'da yapılmış oldu. Fransa, 1960'tan başlayarak bir bağlantı otoyalları ağının yapımını gerçekleştirmiş oldu (günümüzde 5 000 km'yi aşar). ABD'de 80 000 km'ye yakın otoyol içeren National Highvvay System, günümüzde nerede ise tamamlanmış bulunmaktadır.
Otoyol yapım çalışmalarının büyüklüğü, yol tekniğinde parlak gelişmelere yol açmıştır. Proje hazırlama aşamasında bilgisayarlardan yararlanma, yapım harcamaları ve otoyolu kullananların bilançosu bakımından en ekonomik güzergâh ve profilleri kısa sürede bulmaya, sanat yapılarını tasarlamaya ve gelecekteki otoyolun perspektif görünümlerini çizmeye olanak vermiştir. Yapım aşamasında, otoyol şantiyelerinde gittikçe daha güçlenen akaçlama makinelerinin yetkinleştiği ve bitümlü betondan ya da çimento betonundan karayolları yapımı için yeni gereçlerin ortaya çıkmış olduğu görüldü.
Otoyol yapımı, enine boyutlarının büyüklüğü sebebiyle (25 ile 30 m arasındaki platform, kimi vakit 50 m'yi aşan kamulaştırma) naturel çerçeveyi kaçınılmaz olarak değiştirdiği için, otoyol projeleri en gelişmiş “etki incelemelerini†mecburi kılan projeler içinde yer alır. Düz ovada, otoyolların çevresel görünümle bir araya gelmesi (perspektif, şev düzenlemesi, çevre düzenlemesi) sistemli araştırmaların konusunu oluşturur. Kentsel sitte yol kıyısında yaşayanları gürültüden korumak için çeşitli yöntemlerden yararlanılır: karayolu kaplamasının seçimi, yolun daha düşük bir kottan geçirilmesi (gerektiğinde üstü örtülebilir), yol kıyısında meydana getirilen yoğun ağaçlama, gürültü önleyici siperler, vb.
Türkiye'de, ekspres yol da denilen otoyol yapımına 6 haziran 1972 tarih ve 1593 sayılı Erişme kontrollü karayolları kanunu' nun kabulünden sonrasında başlandı. Bu konudaki ilk uygulama, birinci Boğaziçi köprüsü'nün bitimiyle hizmete giren çeyreyollan oldu (1973). Bunu Gebze-İzmit, Pozantı-Tarsus otoyolları ile Fatih Sultan Mehmet köprüsü'ne bağlı otoyollar izledi.
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR