PARADİGMATİK sıf. Dilbil. (fr paradig- matique, geç. lat. paradigmaticos; yun. paradeigmatikos). 1. Bir paradigmaya ilişkin öğeye d...
PARADİGMATİK sıf. Dilbil. (fr paradig- matique, geç. lat. paradigmaticos; yun. paradeigmatikos).
1. Bir paradigmaya ilişkin öğeye denir.
2. Aynı bağlam içinde birbirlerinin yerini alabilen yalın ya da karmaşık dilsel öğelerin birbirleriyle olan ilişki ya da bağlantılarına denir. (Bk. ansikl. böl.)
* a. Pâradigmatik ilişkilerin incelenmesi.
*ANSİKL. Dil dizgesindeki herhangi bir birim, çeşitli tipte paradigmatik bağıntılara girer, şu demek oluyor ki ortak özellikleri belli bir bağlamın aynı yerinde bulunabilme olan çeşitli birim dizilerine bağlanır. Mesela [r], [p], [b] sesleri, [-ay] bağlamı içinde ray, bay, hisse sözcüklerini ortaya çıkaracak şekilde birbirlerinin yerini alabiliyorlarsa, bu seslerin paradigmatik bir bağıntı içinde oldukları söylenebilir. Böyleoe bağıntıya giren öğeler, karşıtlık dizileri içinde yer alır. Konuşmacı, bu karşıtlık dizilerine dayanarak seçim yapar: şu demek oluyor ki burada gücül ("aynı anda bir arada bulunmayanâ€) öğeler sözkonusudur; sözcelerin somut gerçekleşmesi, sentagmatik bağıntıdaki ("aynı anda bir arada bulunan öğelerâ€) birimlerle ortaya çıkan bir seçimden lanır. Yapısal dilbilimde, paradigmatik bağıntılar, tüm dilsel çözümleme alanlarında (sesdizgesi, biçimsel yapı, sözdizimi ve anlamsal yapı) tavsiye edilen çeşitli sınıflandırmaların temelini oluşturur.
1. Bir paradigmaya ilişkin öğeye denir.
2. Aynı bağlam içinde birbirlerinin yerini alabilen yalın ya da karmaşık dilsel öğelerin birbirleriyle olan ilişki ya da bağlantılarına denir. (Bk. ansikl. böl.)
* a. Pâradigmatik ilişkilerin incelenmesi.
*ANSİKL. Dil dizgesindeki herhangi bir birim, çeşitli tipte paradigmatik bağıntılara girer, şu demek oluyor ki ortak özellikleri belli bir bağlamın aynı yerinde bulunabilme olan çeşitli birim dizilerine bağlanır. Mesela [r], [p], [b] sesleri, [-ay] bağlamı içinde ray, bay, hisse sözcüklerini ortaya çıkaracak şekilde birbirlerinin yerini alabiliyorlarsa, bu seslerin paradigmatik bir bağıntı içinde oldukları söylenebilir. Böyleoe bağıntıya giren öğeler, karşıtlık dizileri içinde yer alır. Konuşmacı, bu karşıtlık dizilerine dayanarak seçim yapar: şu demek oluyor ki burada gücül ("aynı anda bir arada bulunmayanâ€) öğeler sözkonusudur; sözcelerin somut gerçekleşmesi, sentagmatik bağıntıdaki ("aynı anda bir arada bulunan öğelerâ€) birimlerle ortaya çıkan bir seçimden lanır. Yapısal dilbilimde, paradigmatik bağıntılar, tüm dilsel çözümleme alanlarında (sesdizgesi, biçimsel yapı, sözdizimi ve anlamsal yapı) tavsiye edilen çeşitli sınıflandırmaların temelini oluşturur.
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR