Polikistik over sendromu (Poli cyctic Ovary); santral sinir sistemi, hipofiz bezi, yumurtalıklar, böbreküstü bezi ve başka dokular arasındak...
Kronik seyreden ve bayanların yaşam standardını negatif etkileyebilen bir hastalıktır. Başlatıcı unsur ya da faktörler hemen hemen tam olarak anlaşılamamakla birlikte; genetik ve çevresel faktörlerin etkileşimi ile ortaya çıkmış bir hastalık olarak değerlendirilebilir.
Bu sendromda; beyindeki hipofiz kısmından salgılanan ve yumurtalık hormon üretimini düzenleyen, FSH ve LH hormonları arasındaki denge bozulmuştur. Bunun sonucu olarak yumurtalık hormon üretiminde anormal sapmalar ve yumurtlamada problemler oluşmaktadır.
Erkeklik hormonu yüksekliğine bağlı olarak vücutta (bilhassa yüzde, göğüslerde, göbek çevresinde ve bacaklarda) adam tipi tüylenme artışı (kıllanma) olurken kimi zaman köşelerde açılma şeklinde adam tipi saç dökülmesi (lokal alopesi) de izlenmektedir.
Hastalığın bir başka fenomeni olan yumurtlama olmaması (anovulasyon) sonucu progesteron hormonu üretimi olmamakta ve estrojen hormonu tek başına salgılanmaktadır. Estrojen hormonunun tek başına salgılanması ise rahim kanseri riskini arttırabilmektedir.
Hastalığın bulguları tipik olarak puberte ile başlar. İlk adetle beraber tane düzensizlikleri, tane gecikmelerini takiben oluşan yoğun tane kanamaları ilk şikayetlerdir. Bu hastalar çoğunlukla tane gecikmeleri şeklinde belirgin tane düzensizliklerinden yakınmaktadırlar.
Sonraki dönemde seneler içersinde giderek artan adam tipi kıllanma (hirsutism) izlenir. Daha önceleri çenede ve dudak üstündeki tek tük, ince olan tüyler giderek kalınlaşır ve sayı olarak artarak güzel duyu bir sorun yaratır. Erişkin yaşta bu yakınmalara ilave olarak “infertilite” doğrusu çocuk olmaması problemi de eklenebilir.
PCO sendromu tanısı hastanın tipik şikayetlerine bakılarak konulabilir. Meydana getirilen fizik muayenede adam tipi tüylenme artışı (kıllanma) izlenir. Tüylenme artışına tıbbi literatürde “hirsutism” ismi verilmektedir. Hirsutism artan erkeklik hormonlarının etkisine bağlı bir durumdur.
Ultrasonda yumurtalıkta hastalığa özgü 3-6 mm çapını geçmeyen bir sürü sayıda kist ile ovulasyon doğrusu yumurtlamanın olmaması izlenir. Yumurtlamanın olmamasına “anovulasyon” denir.
Bununla birlikte yumurtalıkların hacmi de normale gore artmıştır, doğrusu yumurtalıklar normalden daha iri görünüdedir. Alt taraftaki ultrason görünümlerinden soldaki bir polikistik overe aitken, sağdaki düzgüsel görünümdeki bir overe (yumurtalığı) aittir.
Tipik polikistik overler (Çok sayıda kist içeren over dokusu), uzun süre yumurtlama olmaması sonrasında oluşmaktadır. Düzgüsel bayanların %25 kadarında polikistik overin tipik ultrasonografi bulguları (overlerde inci tanesi şeklinde dizilmiş follikül kistleri) görülmektedir.
Doğum denetim hapı kullanan bayanların %14’ünde de bu ultrasonografik bulgu izlenmiştir. Bu durumda bir tek polikistik over görüntüsü tanı koymada kafi değildir. Uzun süre yumurtlamanın olmaması şu tablolara niçin olabilir:
• KısırlıkAdet düzensizliği
• Tüylenme artışı, saç dökülmesi ve akne (sivilce)
• Rahim kanseri ve olası meme kanseri riskinde artış
• Kalp-damar hastalıkları riskinde artış
• İnsülin artışı mevcut olan hanımlarda şeker hastalığı riskinde artış.
PCOS tedavisinde hastalığı tamamı ile ortadan kaldırabilecek etkili bir yöntem yoktur. Hastanın ihtiyacına gore tedavi düzenlenir. Tane düzensizliği ve tüylenme şikayeti belirgin olan hanımlarda tedavi de doğum denetim ilaçları oldukça etkilidir.
Buradaki tedavi ile yumurtalıklardan üretilen erkeklik hormonunu baskılanmaktadır. Bu tedavi şeklinde gaye vücutta yeni tüylerin oluşumunun engellenmesidir. Başlanan tedaviden netice alabilmek için en azından 6ay- 1yıl beklemek gereklidir.
Ne yazık ki eskiden oluşmuş tüyler için etkili ve süratli bir ilaç tedavisi yoktur. Daha evvelinde oluşmuş tüyler için yapılması ihtiyaç duyulan ağda, elektroliz şeklinde yöntemlerle bunların giderilmesidir. Doğum denetim ilaçları kullanılmadan tüyler alınırsa yöntem başarısız olur ve alınan tüyler tekrardan ve daha çok bir biçimde çıkar.
Polikistik overi olan bayanların bir çoğunda yumurtlama gerçekleşmediği için infertilite problemi de olabilir. Eğer çocuk istemi var ise kullanılacak tedavi yumurtlama sağlayıcı ilaçların kullanımıdır. Bu tedaviler ile polikistik overli bayanların % 80’inden fazlasında yumurtlama sağlanabilir.
Gerek kısırlık gerekse tüylenme tedavilerinde izlenecek ilk yol bir diyetisyen eşliğinde kilo verilmesidir. Çünkü fakat kilo kaybı ile hormonal düzenin düzgüsel şekle girebildiği izlenmiştir. Buradaki niçin, kilo artışına bağlı vücutta hormonal bir kısır döngü oluşmuştur ve bu durumu kırmanın tek yolu zayıflamaktan geçer.
Fakat; bir takım durumlarda ise PCO hastaları düzgüsel ve hatta zayıf şişman olabilirler. Polikistik over sendromunun tedavisindeki ilaçlar oldukça etkilidir. Fakat, kimi zaman ilaçla tedavide başarı sağlanamadığında laparoskopik cerrahi ile yumurtalıklara cerrahi bir girişim (ovarian drilling) uygulanabilir.
Polikistik over sendromunda tedavi oldukça uzun bir süre devam etmelidir. Çünkü yumurtalıklar üstündeki baskı ortadan kaldırıldıktan sonrasında yumurtalıklar tekrardan düzensiz hormon üretimine başlamakta ve şikayetler tekrardan başlayabilmektedir.
YORUMLAR