en başta herşeyden önce, insanoğlunun en önemli icadıdır yazı. internetten, cep telefonundan, buhar makinelerinden, elektrikten, tekerlekten...
en başta herşeyden önce, insanoğlunun en önemli icadıdır yazı. internetten, cep telefonundan, buhar makinelerinden, elektrikten, tekerlekten vs herşeyden üstündür yazının icadı. yazı olmasa şuradan şuraya gidemez, hala o daldan bu dala zıplıyor olurduk. neyse...öncelikle belirtmek lazımdır ki yazıdan önce sesler vardı. yani "taş" yazmasını bilmese de "taş" diyebiliyordu ilk insanlar. kavramların sessel bir nitelik kazanması, yani dil olgusunun insanda görülmesi, insanın yazıyı icadından binlerce yıl önceye dayanıyor. insanlar yazıyı icat ettiklerinde çoktan belli gramer kurallarına sahip, sözcük dağarcığı görece geniş, günlük hayatlarını idame ettirdikleri gelişmiş bir dil kullanıyorlardı. bu önemli ve gözden kaçırılmaması gereken bir nokta.sonra insan belki iletişim kurmak için belki aklındakini belgeleyebilmek için yazmaya başladı. ilk yazıda her objenin resmi kendisini anlatıyordu. yani evinin yanında bir taş olduğunu anlatmak için bir ev resmi ve bir taş resmi yanyana geliyordu. resim yapmaktan pek de farklı olmayan bu tekniğe "resim yazı" ya da piktogram yazısı deniyor.ikinci aşamada piktogramlar belli somut nesneleri tanımlamak için kullanılmaya başlandıktan sonra anlam genişlemelerine uğradılar. mesela taşı ifade eden piktogram "ağır", "sert", "zor" ya da güneşi ifade eden piktogram "ısı", "sıcaklık", "ışık", "gündüz" gibi somut olmayan anlamları da ifade etmeye başladılar. sadece nesneleri değil, kavramları da ifade eden piktogramlara ideogram denir ve ideogramatik yazı, yazı evriminin ikinci aşamasını oluşturur. ideogramlar zaman içinde basitleşerek resim özelliklerini yitirdiler, yazıyı bilmeyen birinin karaktere bakınca taş mı güneş mi anlayamacağı bir sadeliğe kavuştular(sadece çizgilerden oluşan çivi yazısı karakterlerinin hepsinin aslında bir zamanlar bir resim olduklarını biliyor muydunuz?)yazıda kullanılan karakterlerin konuşulan dildeki ses karşılığını vermeye başlamaları, yazının evrimi sürecindeki en önemli kırılmadır. örneğin pek çok semitik(ortadoğu kökenli) dilde alfabenin ilk harfi alef(alfa/elif) "öküz" sözcüğünü ifade eder ama "a" sesini verir. önceleri sadece öküz başı piktogramıyken zamanla bildiğimiz "büyük a" harfine evrimleşmiş, bir kaç başka soyut anlamı da ifade eden bir ideograma dönüşmüş, ardından da "a" sesini simgeler duruma gelmiştir(muhtemelen eski semitik dillerde öküz sözcüğü a ile başlayan bir sözcüktü). artık öküz başı piktogramı a sesini veren bir fonograma dönüşmüştür.rebus ilkesi de piktogramların nasıl yeni sözcükler üretmek için kullanabileceğini gösteren iyi bir örnektir.ayrıca (bkz: alfabe)
YORUMLAR