Rulman ya da yuvarlanma elemanı, rulmanlı yatakların iç ve dış bilezikleri içinde yuvarlanarak minimum sürtünme ve kayıpla iş yapmas...
Rulman ya da yuvarlanma elemanı, rulmanlı yatakların iç ve dış bilezikleri içinde yuvarlanarak minimum sürtünme ve kayıpla iş yapmasını elde eden elemanlardır. Sürtünme katsayısının rulmanlı yataklarda rulmanlar sebebiyle düşük olması, kaymalı yataklara gore rulmanlı yatakların en mühim üstünlüğüdür.
Rulmanlar bilya, makara, masura ya da iğne şeklinde olabilir. Rulmanlı yataklar içinde kullanılan rulmana gore isimlendirilirler.
Rulman
MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Dönen parçalar için yatak olarak kullanılan nitelikli çelikten yapılmış makine elemanı. Bilyalı, makaralı (masuralı) ya da iğneli rulman çeşitleri vardır. Hepsinde de dairesel bir iç ve dış bilezik ile bunlar içinde çalışan çok sayıda bilya ya da silindirik makara (masura) ya da iğne ile bu tarz şeyleri yerinde tutan kafes adlı parçalar bulunur. Dış bilezik makinenin durağan(durgun) parçasına, iç bilezik ise hareketli parçasına geçirilir. Rulmanlar delik çaplarına, diş çaplarına ve enlerine gore sınıflandırılır. Taşıdıkları yüke gore eksenel ve radyal rulman ya da bileziklerinin kesit biçimine gore konik rulman benzer biçimde adlarla da anılırlar. Rulmanlar yuvalarına çoğu zaman presle sıkıştırılarak "çakılırlar".
MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Dönen parçalar için yatak olarak kullanılan nitelikli çelikten yapılmış makine elemanı. Bilyalı, makaralı (masuralı) ya da iğneli rulman çeşitleri vardır. Hepsinde de dairesel bir iç ve dış bilezik ile bunlar içinde çalışan çok sayıda bilya ya da silindirik makara (masura) ya da iğne ile bu tarz şeyleri yerinde tutan kafes adlı parçalar bulunur. Dış bilezik makinenin durağan(durgun) parçasına, iç bilezik ise hareketli parçasına geçirilir. Rulmanlar delik çaplarına, diş çaplarına ve enlerine gore sınıflandırılır. Taşıdıkları yüke gore eksenel ve radyal rulman ya da bileziklerinin kesit biçimine gore konik rulman benzer biçimde adlarla da anılırlar. Rulmanlar yuvalarına çoğu zaman presle sıkıştırılarak "çakılırlar".
RULMAN a. (fr. roulement). Mak. san. Döner mekanik sistemlerde, yataklarla milleParasına yerleştirilen ve bir kayma sürtünmesini, bir yuvarlanma sürtünmesine dönüştüren organ. (Eşanl. BİLYALI YATAK.) [Bk. ansikl. böl ]
*ANSİKL. Bir rulman şu öğelerden oluşur:
1. gerçek anlamıyla yuvarlanma parçaları (bilyalar, makaralar, iğneler);
2. yuvarlanma parçalarına, yuvarlanma yolu (pistler) oluşturan ve emek verme esnasında, biri dönerken öbürü durağan(durgun) kalan burçlar;
3. yuvarlanma parçalarını uygun aralıkta tutan rulman kafesi. Bilyalar, makaralar ve burçlar, bir ayna parlaklığı ve büyük bir yüzeysel sertlik verilebilen karbonlu sert çelikten ya da kromlu (% 2) çelikten yapılır; kimi uygulamalarda, plastik maddeden yapılmış bilyalar kullanılır. Rulmanın taşıyacağı yük eksene dik olduğunda, “radyal†rulman, mile koşut olduğunda ise eksenel rulman ya da "büte" deyimi kullanılır. Eğik yükler durumunda, hususi rulmanlar kullanılır; fakat, çok büyük yükler sözkonusu olduğunda eksenel bir rulman, radyal bir rulmana bağlanabilir.
* Bilyalı rulmanlar. Kökeni 1870'e uzanan bu rulmanlar, bir ya da iki bilya sırası ihtiva eder. Birçok uygulama için, milin statik ya da dinamik eğilmeleri, yatakların hizalanma hataları vb. sebebiyle, "küre mafsallı†de nen çözüm benimsenmiştir; bu durumda, iki bilya sırası ve içi oyuk küre biçiminde işlenmiş bir dış burç kullanılır; pistler, bu burç üstünde, isteğe gore yönlendirilebilir.
* Makaralı rulmanlar. Makaralar silindirsel, fıçı biçiminde ya da koniktir. Makaralı rulmanlar büyük yükler taşıyabilir; bundan dolayı, makaraların pistlere teması, bilyalarda olduğu benzer biçimde noktasal değil, doğrusaldır. Bunlar otomotiv sanayisinde yaygın olarak kullanılır. Çok büyük eksenel ve radyal yükleri taşıyabilen bu rulmanlar, buna rağmen yüksek hızlarda, ısınma sakıncası gösterir. Kullanım esnasında, aşınmanın niçin olduğu boşluklar, koninin, bilya yuvası üstünde görece yer değiştirmesi sağlanarak giderilir.
• İğneli rulmanlar. Bu rulmanlar, çapı 3-4 mm ve uzunluğu ortalama 20-35 mm olan ince iğnelerden oluşur. Bunlar, davranışları açısından gerçek bir rulmanla kaymalı bir yatak içinde yer alır. Bu rulmanlar, 10 000 dev/dk ve hatta bunu da aşan çok büyük dönme hızlarında çalışabilir; montajları için azca yer gerekir ve hatta iğneler, direkt mil çevresine yerleştirilebilir.
*ANSİKL. Bir rulman şu öğelerden oluşur:
1. gerçek anlamıyla yuvarlanma parçaları (bilyalar, makaralar, iğneler);
2. yuvarlanma parçalarına, yuvarlanma yolu (pistler) oluşturan ve emek verme esnasında, biri dönerken öbürü durağan(durgun) kalan burçlar;
3. yuvarlanma parçalarını uygun aralıkta tutan rulman kafesi. Bilyalar, makaralar ve burçlar, bir ayna parlaklığı ve büyük bir yüzeysel sertlik verilebilen karbonlu sert çelikten ya da kromlu (% 2) çelikten yapılır; kimi uygulamalarda, plastik maddeden yapılmış bilyalar kullanılır. Rulmanın taşıyacağı yük eksene dik olduğunda, “radyal†rulman, mile koşut olduğunda ise eksenel rulman ya da "büte" deyimi kullanılır. Eğik yükler durumunda, hususi rulmanlar kullanılır; fakat, çok büyük yükler sözkonusu olduğunda eksenel bir rulman, radyal bir rulmana bağlanabilir.
* Bilyalı rulmanlar. Kökeni 1870'e uzanan bu rulmanlar, bir ya da iki bilya sırası ihtiva eder. Birçok uygulama için, milin statik ya da dinamik eğilmeleri, yatakların hizalanma hataları vb. sebebiyle, "küre mafsallı†de nen çözüm benimsenmiştir; bu durumda, iki bilya sırası ve içi oyuk küre biçiminde işlenmiş bir dış burç kullanılır; pistler, bu burç üstünde, isteğe gore yönlendirilebilir.
* Makaralı rulmanlar. Makaralar silindirsel, fıçı biçiminde ya da koniktir. Makaralı rulmanlar büyük yükler taşıyabilir; bundan dolayı, makaraların pistlere teması, bilyalarda olduğu benzer biçimde noktasal değil, doğrusaldır. Bunlar otomotiv sanayisinde yaygın olarak kullanılır. Çok büyük eksenel ve radyal yükleri taşıyabilen bu rulmanlar, buna rağmen yüksek hızlarda, ısınma sakıncası gösterir. Kullanım esnasında, aşınmanın niçin olduğu boşluklar, koninin, bilya yuvası üstünde görece yer değiştirmesi sağlanarak giderilir.
• İğneli rulmanlar. Bu rulmanlar, çapı 3-4 mm ve uzunluğu ortalama 20-35 mm olan ince iğnelerden oluşur. Bunlar, davranışları açısından gerçek bir rulmanla kaymalı bir yatak içinde yer alır. Bu rulmanlar, 10 000 dev/dk ve hatta bunu da aşan çok büyük dönme hızlarında çalışabilir; montajları için azca yer gerekir ve hatta iğneler, direkt mil çevresine yerleştirilebilir.
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR