Saf Şžiir Nedir

Saf şiir anlayışı Paul Valery'nin şiirde dili her şeyin üstünde tutan görüşünden hareketle, Batı edebiyatından Paul Valery,Stephane Mall...

Saf şiir anlayışı Paul Valery'nin şiirde dili her şeyin üstünde tutan görüşünden hareketle, Batı edebiyatından Paul Valery,Stephane Mallerme ve Divan şiirinin biçimci yapısından bir hayli etkilenen şairlerimizde (Ahmet Haşim, Yahya Kemal Beyatlı, Ahmet Hamdi Tanpınar, Cahit Sıtkı Tarancı, Ahmet Muhip Dıranas, Behçet Necatigil, Asaf Halet Çelebi, Necip Fazıl Kısakürek, Özdemir Asaf, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Ziya Osman Saba) görülen ortak zevk ve anlayışa verilen addır.

Türk Edebiyatında Saf Şžiir

Türk edebiyatında “Saf Şžiir” (Öz Şžiir) eğilimi Ahmet Haşim’in â€œŞžiir Hakkında Bazı Mülahazalar” adlı makalesiyle (Türk edebiyatında ilk poetika örneği kabul edilir.) başlar.

Sanatın bir form sorunu olduğuna inanan bu şairler için önemli olan iyi ve güzel şiir yazmaktır. Bu anlayışla kendilerine özgü özel bir imge düzeni oluştururlar. Özgün ve yaratıcı olan bu imgeler, dilin mantığına uygun ve dilin anlam alanını genişletip dile yeni olanaklar sunacak bir yapıya sahiptir. Dilde saflaşma düşüncesi, kendini rahat şiir yazma şeklinde başat öğe olarak gösterir. Şžiirsel söylemin zirvesine ulaşmak düşüncesiyle dilin yücelişi paralellik gösterir.

Şžiirde her türlü ideolojik sapmanın dışında kalarak sadece okuyucuda estetik haz uyandıran şiir yazma eğilimi, bu şairleri her türlü mektepleşme eğiliminin dışında kalıp müstakil şahsiyetler olarak şiir yazmaya yöneltmiştir.

Şžiiri soylu bir sanat olarak kabul eden bu şairlerde düşsel (hayali) ve bireysel yön ağır basar. İçsel ve bireyci bir yaklaşımla evrensel insan tecrübesini dile getirirler.

Saf şiir anlayışında estetik tavır ön plandadır. Bu anlayıştaki şairler didaktik bilgiden uzak durup; bir şey öğretmeyi değil, musikiyle ya da musikinin çağrıştırdığı, uyandırdığı imgelerle insanın estetik duyarlılığını doyurmayı amaç edinirler. Kısacası bu şairler şiirde anlama fazla önem vermezler. Anlaşılmak için değil; duyulmak, hissedilmek için şiir yazarlar.

Şžiirde biçim endişesi duyan bu şairlerde dize ve dil baş tacıdır. Disiplinli çalışarak mükemmele varan halis şiir yazma endişesi kendini hissettirir.

Gizemsellik, simgecilik, bireysellik, ruh, ölüm, masal, rüya, mit temalarının yoğunca işlendiği bu şiirler zekâ ve bilincin disipliniyle bütünleştirilerek yazılmıştır.

Öz Şžiir Anlayışını Sürdüren Şžiirin Özellikleri:

• Milli Edebiyat Döneminin şiir hareketleri bu dönemin oluşmasında etkili olmuştur.



• Şžiir dili her şeyin üzerindedir.



• Şžiir bir biçim (form) sorunudur. Ahenk söyleyiş tarzı, ritim, kafiye ile sağlanır.



• Amaç iyi ve güzel şiir yazabilmektir.



• Dilde saflaşma, sadeleşme görülür.



• Şžiir, soylu bir sanat olarak kabul edilir.



• En değerli şey dizedir.



• Şžairlerin kendilerine özgü bir imge düzenleri vardır.



• İçsel bir yaklaşımla insan anlatılır.



• Şžiirin toplum için değil sanat için olduğunu iddia ederler ve şiirlerini sanat için yazarlar. Şžiirler ideolojinin esiri olmamalıdır.



• Güzel şiir ancak çalışarak elde edilir. Şžiir emek işidir.
  

Öz Şžiir Anlayışını Sürdüren Şžairler ve Edebi Topluluklar

1. NECİP FAZIL KISAKÜREK (1905 - 1983)

• Şžiirleri ve tiyatrolarıyla ün kazanmış usta bir yazardır.



• “Büyük Doğu” ve “Ağaç” dergilerini çıkarmıştır.



• Fransız sembolistlerinden ve halk şiirinden yararlanarak heceyle kendine has, başarılı şiirler yazmıştır.



• İlk dönem şiirlerinden sonra mistik konuları, madde ve ruh ilişkisini, insanın evrendeki yerini konu edinen şiirler yazmıştır.



• “Kaldırımlar” şiiriyle geniş bir kesim tarafından tanınmış ve sevilmiştir.



• Şžiirlerini “Çile” başlığı altında bir kitapta toplamış ve bu kitapta şiir anlayışını düzyazı olarak anlatmıştır.



• Eserleri:



• 
  Şžiir: Örümcek Ağı, Kaldırımlar, Ben ve Ötesi, Sonsuzluk Kervanı, Çile
  



• 
  Oyun: Tohum, Bir Adam Yaratmak, Künye, Sabırtaşı, Para, Nam-ı Diğer Parmaksız Salih, Reis Bey, Yunus Emre, Abdülhamit Han, Ahşap Konak, Siyah Pelerinli Adam
  



• 
  Öykü: Hikâyelerim
  



• 
  Roman: Aynadaki Yalan
  



• 
  Anı: Yılanlı Kuyudan
  

2. AHMET HAMDİ TANPINAR (1901 - 1962)

• Şžiir, öykü, roman, edebiyat tarihi, makale, deneme alanlarında eserler vermiştir.



• Eserlerinde Doğu-Batı çatışması, “rüya” ve “zaman” kavramları, “geçmişe özlem”, “mimari” ve “musiki” öne çıkar.



• “Ne içindeyim zamanın! Ne de büsbütün dışında” dizeleri onun zamanı kavrayışının özünü vermektedir.



• “Bursa’da Zaman” şiiri geniş bir kesim tarafından sevilmiştir.



• Ahmet Haşim’in özellikle de Yahya Kemal’in etkisinde kalmış, Sembolizmden etkilenmiştir.



• Romanlarında psikolojik tahlillere önemle eğilen yazarın; kendine has bir üslubu vardır.



• Yazarlığı dışında İstanbul Üniversitesi’nde edebiyat profesörlüğü, milletvekilliği de yapmıştır.



• “Beş Şžehir” adlı önemli deneme kitabında Ankara, Erzurum, Bursa, Konya ve İstanbul’u anlatmıştır.



• “Huzur” romanı, aşkı, psikolojiyi ve Doğu-Batı karşıtlığını içerir; roman kişilerinin adlarının verildiği dört bölümden oluşur: İhsan, Nuran, Suat ve Mümtaz.



• Eserleri:



• 
  Şžiir: Bütün Şžiirleri
  



• 
  Roman: Mahur Beste, Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Huzur, Sahnenin Dışındakiler, Aynadaki Kadın.
  



• 
  Öykü: Abdullah Efendi’nin Rüyaları, Yaz Yağmuru.
  



• 
  Deneme: Beş Şžehir, Yaşadığım Gibi.
  



• 
  Makale - İnceleme: Yahya Kemal, XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Edebiyat Üzerine Makaleler.
  

3. AHMET MUHİP DIRANAS (1908 - 1980)

• Şžiirleriyle tanınmakla birlikte tiyatro eserleri de vardır. Fransız sembolizmiyle Türk şiir geleneğini başarıyla kaynaştırmıştır.



• Hece ölçüsüyle biçimsel mükemmelliğe önem verdiği şiirler yazmıştır. Aşk, insanın iç dünyası gibi bireysel duyguları işlemiştir.



• Kar, Olvido, Ağrı ve Fahriye Abla şiirleriyle sevilmiştir.



• Eserleri:



• 
  Şžiir: Şžiirler
  



• 
  Oyun: Gölgeler, O Böyle İstemezdi.
  

4. CAHİT SITKI TARANCI (1910 - 1956)

• Otuz Beş Yaş, Desem ki ve Gün Eksilmesin Penceremden şiirleriyle tanınır.



• Şžiirlerinin çoğunda ölüm konusunu işlemiştir.



• Romantizm ve sembolizmden etkilenmiştir.



• Hece ölçüsüyle yazdığı şiirleri de serbest şiirleri de vardır.



• Şžiirde biçime, kafiyeye ve ahenge önem vermiştir.



• Eserleri:



• 
  Şžiir: Otuz Beş Yaş, Düşten Güzel, Ömrümde Sükût, Sonrası
  



• 
  Mektup: Ziya’ya Mektuplar
  

5. ASAF HALET ÇELEBİ (1907 - 1958)

• Hiçbir akıma girmeyen kendine has bir şairdir.



• Gençlik yıllarında divan edebiyatından etkilendi. Gazeller ve rubailer yazdı. 1937′den sonra serbest ölçü kullanmaya ve Batı şiirinin tekniklerine yönelmeye başladı.



• Şžiirlerinde dinlerden, ideolojilerden, toplumsal olaylardan çok Anadolu-İran-Hindistan çizgisi üzerinde uzanan bir yaşamın görünümlerini sesler aracılığıyla dile getirdi.



• Eserleri:



• 
  Şžiir: He, Lâmelif, Om Mani Padme Hum
  

YEDİ MEŞžALECİLER

1928 yılında ortaya çıkan bu topluluk, şiir ve yazılarını “Yedi Meşale” adlı kitapta toplamışlardır. Türkiye’de Cumhuriyet döneminde “sanat sanat içindir” deyip öz şiir anlayışını benimseyen ilk grup Yedi Meşaleciler’dir. Bunlara göre şiir hiçbir fikir ve ideolojinin hizmetinde kullanılamazdı. Gerçek şiir, sanat için yazılan, samimi ve yenilik dolu olan şiirdir.

Yedi Meşalecilerin özellikleri şunlardır:

• Sanat, sanat için olmalıdır.



• Edebiyatta taklitten kaçınılmalı, daima yenilik, içtenlik, canlılık aranmalıdır.



• Batılı ilkelerle sanat yapılmalı, geleneksel temalar yerine yeni temalar bulunmalıdır.



• Şžiirde konu zenginliği sağlamak için hayalden yararlanılmalıdır.



• Şžiirde hece ölçüsünü kullanmışlardır.



• Çarpıcı imge ve benzetmelerle zenginleştirdikleri şiirleri, ustalıkla yapılmış birer tablo değeri taşır.



• Fransız sembolistlerin etkisinde kalmışlardır.



• Edebiyatımızda kısa süreli bir yankı uyandıran Yedi Meşaleciler, hedeflerine gerçekleştiremeden dağılmışlardır.

Topluluğun Sanatçıları:

1. SABRİ ESAD SİYAVUŞžGİL (1907 - 1968)

İlgi çeken ev içi eşya ve tasvirlerinden sonra özellikle çevirileri ve edebiyatı yakından takip eden denemeleriyle edebiyatla olan bağlantısını sürdürdü. Psikoloji profesörü olarak ilmi çalışmalara kendisini verdi Şžiirlerini Odalar ve Sofalar adlı kitapta topladı.

2. YAŞžAR NABİ NAYIR (1908 - 1981)

Şžiirlerini Kahramanlar ve Onar Mısra adlı kitaplarda topladı ve diğer edebiyat türlerinde eserler verdi. 1933 yılında çıkarmaya başladığı Varlık dergisini ömür boyu devam ettirdi. Bu dergi Türk edebiyatının gelişmesinde, yeni kabiliyetlerin yetişmesinde ve tanıtılmasında önemli rol oynadı. Ayrıca Varlık yayınlarıyla da bir edebiyat kütüphanesi kurdu.

3. MUAMMER LÜTFİ BAHŞžİ (1903 - 1947)

Topluluğun dağılmasından sonra bütünüyle edebiyattan koptu.

4. VASFİ MAHİR KOCATÜRK (1907 - 1961)

Şžiirlerini Tunç Sesleri, Geçmiş Geceler, Bizim Türküler, Ergenekon adlı kitaplarda topladı. Asıl çalışmasını edebiyat tarihi ve incelemesine ayırdı.

5. CEVDET KUDRET SOLOK (1907 - 1992)

Birinci Perde adlı kitabında şiirlerini topladı. Roman ve tiyatro türlerinde de eser veren Cevdet Kudret, okul kitapları ve edebiyat tarihimizle ilgili ciddi eserler yazdı.

6. ZİYA OSMAN SABA (1910 - 1957)

Grubun şiire en sadık şahsiyeti oldu. Sebil ve Güvercinler, Geçen Zaman, Nefes Almak adlı kitaplarında şiirlerini toplayan Ziya Osman Saba hikâyeler de yazmıştır. Özellikle ev içi şiirler yazdı ve kendisinden daha kabiliyetli bir başka şaire, Behçet Necatigil’e örnek oldu. Şžair yalnızlık duygusunu ve hatıraları şiirlerinde başarıyla dile getirir. Heceyi, duraklarında değişiklik yapmadan kılınır. Serbest şiir örnekleri de vermiştir. Ziya Osman, bütün insanların mutlu olduğu ve herkesin hoşgörü içinde yaşadığı bir dünya özlemiyle yaşar. Bu yönüyle Yunus Emre ve Mevlana geleneğinin modern çağdaki sesidir.

7. KENAN HULUSİ KORAY (1906 - 1944)

İçlerindeki tek hikâye yazardır. Yaşadığı sürede beş hikâye kitabı yayınlamış, “Osmanoflar” romanı ve kısa hikâyelerinin birçoğu gazete sayfalarında kaybolup gitmiştir. Gazeteciliğinin de etkisiyle küçük hikâye tarzını benimseyen sanatçı, Cumhuriyet döneminde korku türünde örnekler veren ilk hikâyecidir. Önemli hikâyeleri: Bir Yudum Su, Osmanoflar, Bahar Hikâyeleri, Bir Otelde Yedi Kişi.