şakak -ğı isim Göz, alın ve yanak arasında, elmacık kemiğinin üstünde bulunan çukurumsu bölge: "Genç adam tekrar elini hastan...
şakak -ğı
isim
"Genç adam tekrar elini hastanın başına, şakaklarına götürerek bütün yüzünü, boynunu okşadı."- P. Safa.
Atasözü, deyim ve birleşik fiiller
Birleşik Sözler
ŞAKAK a.
1. Başta, alın, göz, yanak, kulak ve artkafa arasında kalan yan bölge.
2. Şakakları ağarmak, beyazlaşmak, şakaklarındaki saçlar ağarmak, kırlaşmak. |] Şakakları atmak, şakaklardan geçen damarlardaki kan dolaşımındaki hızlanma belli olur duruma gelmek.
*Anat. Şakak-ağız siniri, altçene sinirinin uç dallarından biri. || Şakak bölgesi, kafatasının yan bölümünde, artkafa-alın bölge sinin altında ve gözçukurunun arkasında bulunan bölge. (Şakak aponevrozunun örttüğü şakak kasını içerir ve içinden yüzeysel şakak atardamarı geçer.) || Şakak -çiğneme siniri, altçene sinirinin uç dallarından biri. || Şakak çukuru, kafatasının yan kısmındaki girinti. || Şakak kası, şakak çukuruna tutunan ve lifleri altçenenin koronit çıkıntısına doğru yönelen çiğnemefcası. || Şakak kemiği, kafatasının alt ve yan bölümünde, sabankemiğinin arkasında, yankafanın altında ve artkafanın önünde bulunan çok karmaşık yapılı kemik. (Bk. ansikl. böl. Anat. ve Vet.)
*Böcbil. Böceklerde başın gözle boyun arasında kalan yan bölgesi.
*Karş. anat. Şakak-çene kemiği, altçenenin arka üst ucuyla şakak kemiğinin pullu bölümünden oluşan kemik.
*Nöroanat. Şakak kutbu, şakak lobunun ön ucu. || Şakak lobu, Sylvius yarığının altında bulunan beyin lobu. (Bk. ansikl. böl.)
*Nörol. Şakak sendromu, beynin şakak lobundaki bir lezyona bağlı belirtilerin tümü. (Bk. ansikl. böl.)
*Zootekn. Dörtayaklı evcil hayvanların başında, bir yandan kulak ile göz, öte yandan ense, alın ve yanak arasında kalan bölge.
*ANSİKL. Anat. Şakak kemiği. Oç bölümde tanımlanır:
1. dış yüzünde elmacık çıkıntısının bulunduğu, düz yarım daire biçimindeki şakak pulu; burnun altında, şakak-altçene ekleminin yuvamsı boşluğu yer alır; üstüne de şakak kası yapışır;
2. dışkulak yolunun arkasında bulunan ve mememsi çıkıntıyla aşağıya doğru uzanan, mememsi kısım;
3. işitme aygıtını (ortakun, içkulak) içeren ve içinden iç karotis atardamarıyla yüz siniri geçen, kafatası tabanına gömülü dörtgen piramit biçimindeki kaya.
*Nöroanat. Şakak lobu. Bir beyin yarımküresinin dış yüzünde şakak kıvrımlarının ancak ilk ikisi görülebilir; alt-iç yüzünde ise diğer üç kıvrım bulunur Beşinci şakak kıvrımına denizatı adı verilir. Yalnız birinci şakak kıvrımı ya da Heschl girusunun işlevi iyi bilinmektedir: burası işitmeyle ilgili beyin kodeksidir. Hücrelerin belirli bir yerleşime uygun olarak kesin biçimde saf seslere yanıt verdikleri sanılmaktadır: düşük frekanslı sesler ön-yan, yüksek frekanslı sesler ise arka-orta çizgiler üzerindedir.
*Nörol. Şakak sendromu. Şu belirtileri kapsar:
1. duyum bozuklukları: işitsel (beyin kodeksiyle ilgili sağırlık, işitsel agnozi), kokusal (hipoosmi ya da anosmi) ve tatsal (agözi) bozukluklar;
2. ana belidiyi oluşturan bir sözyitimi; olguya göre bir VVernicke sözyitimi ya da bir bellek yitimli sözyitimi sözkonusu olabilir;
3. işitsel, kokusal ya da görsel halûsinasyonlar;
4. en çarpıcısı çengel krizi olan sara tipinde belirtiler (şakak lobu sarası).
En sık görülen nedenler şunlardır: damar bozuklukları (arka Sylvius yumuşaması, kanamalar) ya da urlar (gliyomlar, metastazlar), ayrıca travmalar, enfeksiyonlar (herpes kökenli ansefalit, apseler) ya da çoğu zaman bir afazi-apraksı-agnozi sendromuyla başlayan Alzheimer hastalığı başta olmak üzere yozlaştırıcı hastalıklar da sözkonusu olabilir.
*Vet. ve Zootekn. Şakak kemiği. Memelilerin şakak kemiği hem insanınki kadar geniş değildir, hem de daha kalındır ve günümüz insanında bulunmayan çıkıntılı bir ibikle karşı taraftakiyle birleşir, insanınkinden çok daha güçlü olan ve çiğneme kası'yla birlikte, çeneleri kaldırmaya yarayan şakak ya dâ şakak-altçene kası bu kemiğin tüm yüzeyine tutunur. Çene hareketlerinin ekseni şakak eklemi olup organizmanın en önemli eklemlerinden biridir. Şakağın önünde, şakak çukuru yer alır.
1. Başta, alın, göz, yanak, kulak ve artkafa arasında kalan yan bölge.
2. Şakakları ağarmak, beyazlaşmak, şakaklarındaki saçlar ağarmak, kırlaşmak. |] Şakakları atmak, şakaklardan geçen damarlardaki kan dolaşımındaki hızlanma belli olur duruma gelmek.
*Anat. Şakak-ağız siniri, altçene sinirinin uç dallarından biri. || Şakak bölgesi, kafatasının yan bölümünde, artkafa-alın bölge sinin altında ve gözçukurunun arkasında bulunan bölge. (Şakak aponevrozunun örttüğü şakak kasını içerir ve içinden yüzeysel şakak atardamarı geçer.) || Şakak -çiğneme siniri, altçene sinirinin uç dallarından biri. || Şakak çukuru, kafatasının yan kısmındaki girinti. || Şakak kası, şakak çukuruna tutunan ve lifleri altçenenin koronit çıkıntısına doğru yönelen çiğnemefcası. || Şakak kemiği, kafatasının alt ve yan bölümünde, sabankemiğinin arkasında, yankafanın altında ve artkafanın önünde bulunan çok karmaşık yapılı kemik. (Bk. ansikl. böl. Anat. ve Vet.)
*Böcbil. Böceklerde başın gözle boyun arasında kalan yan bölgesi.
*Karş. anat. Şakak-çene kemiği, altçenenin arka üst ucuyla şakak kemiğinin pullu bölümünden oluşan kemik.
*Nöroanat. Şakak kutbu, şakak lobunun ön ucu. || Şakak lobu, Sylvius yarığının altında bulunan beyin lobu. (Bk. ansikl. böl.)
*Nörol. Şakak sendromu, beynin şakak lobundaki bir lezyona bağlı belirtilerin tümü. (Bk. ansikl. böl.)
*Zootekn. Dörtayaklı evcil hayvanların başında, bir yandan kulak ile göz, öte yandan ense, alın ve yanak arasında kalan bölge.
*ANSİKL. Anat. Şakak kemiği. Oç bölümde tanımlanır:
1. dış yüzünde elmacık çıkıntısının bulunduğu, düz yarım daire biçimindeki şakak pulu; burnun altında, şakak-altçene ekleminin yuvamsı boşluğu yer alır; üstüne de şakak kası yapışır;
2. dışkulak yolunun arkasında bulunan ve mememsi çıkıntıyla aşağıya doğru uzanan, mememsi kısım;
3. işitme aygıtını (ortakun, içkulak) içeren ve içinden iç karotis atardamarıyla yüz siniri geçen, kafatası tabanına gömülü dörtgen piramit biçimindeki kaya.
*Nöroanat. Şakak lobu. Bir beyin yarımküresinin dış yüzünde şakak kıvrımlarının ancak ilk ikisi görülebilir; alt-iç yüzünde ise diğer üç kıvrım bulunur Beşinci şakak kıvrımına denizatı adı verilir. Yalnız birinci şakak kıvrımı ya da Heschl girusunun işlevi iyi bilinmektedir: burası işitmeyle ilgili beyin kodeksidir. Hücrelerin belirli bir yerleşime uygun olarak kesin biçimde saf seslere yanıt verdikleri sanılmaktadır: düşük frekanslı sesler ön-yan, yüksek frekanslı sesler ise arka-orta çizgiler üzerindedir.
*Nörol. Şakak sendromu. Şu belirtileri kapsar:
1. duyum bozuklukları: işitsel (beyin kodeksiyle ilgili sağırlık, işitsel agnozi), kokusal (hipoosmi ya da anosmi) ve tatsal (agözi) bozukluklar;
2. ana belidiyi oluşturan bir sözyitimi; olguya göre bir VVernicke sözyitimi ya da bir bellek yitimli sözyitimi sözkonusu olabilir;
3. işitsel, kokusal ya da görsel halûsinasyonlar;
4. en çarpıcısı çengel krizi olan sara tipinde belirtiler (şakak lobu sarası).
En sık görülen nedenler şunlardır: damar bozuklukları (arka Sylvius yumuşaması, kanamalar) ya da urlar (gliyomlar, metastazlar), ayrıca travmalar, enfeksiyonlar (herpes kökenli ansefalit, apseler) ya da çoğu zaman bir afazi-apraksı-agnozi sendromuyla başlayan Alzheimer hastalığı başta olmak üzere yozlaştırıcı hastalıklar da sözkonusu olabilir.
*Vet. ve Zootekn. Şakak kemiği. Memelilerin şakak kemiği hem insanınki kadar geniş değildir, hem de daha kalındır ve günümüz insanında bulunmayan çıkıntılı bir ibikle karşı taraftakiyle birleşir, insanınkinden çok daha güçlü olan ve çiğneme kası'yla birlikte, çeneleri kaldırmaya yarayan şakak ya dâ şakak-altçene kası bu kemiğin tüm yüzeyine tutunur. Çene hareketlerinin ekseni şakak eklemi olup organizmanın en önemli eklemlerinden biridir. Şakağın önünde, şakak çukuru yer alır.
Kaynak: Büyük Larousse
YORUMLAR